Płaskostopie - rodzaje, przyczyny, skutki, profilaktyka, leczenie, ćwiczenia
Płaskostopie (zwane potocznie platfusem) jest to deformacja stopy, która polega na obniżeniu lub całkowitym zaniku wysklepienia. Prawidłowo ukształtowana stopa nie dotyka całą swoją powierzchnią podłoża, a jej kości tworzą łuk. W przypadku płaskostopia stopa całą swoją powierzchnią przylega do podłoża. Płaskostopie należy do jednych z najczęstszych schorzeń, szacuje się, że może na nie cierpieć nawet do 40% ludzi. Co warto wiedzieć o płaskostopiu?
1. Rodzaje płaskostopia
Można wyróżnić dwa rodzaje płaskostopia:
- płaskostopie podłużne - skutek obniżenia się łuku podłużnego stopy tak, że cała podeszwa zaczyna dotykać podłoża,
- płaskostopie poprzeczne - spowodowane obniżeniem sklepienia poprzecznego stopy, w którym stopa robi się szeroka i traci swoją elastyczność.
Płaskostopie może wystąpić w każdym wieku. U maluchów do ok. 3-4. roku życia platfus jest niejako fizjologiczny, wywołany obecnością poduszeczek tłuszczowych, wiotkich więzadeł i słabych mięśni.
Tym rodzajem płaskostopia u najmłodszych nie należy się martwić, gdyż znika samoistnie wraz rozwojem dziecka. Po ukończeniu 5. roku życia można mówić o płaskostopiu wczesnodziecięcym, spowodowanym przez zbyt dużą wiotkość mięśni i więzadeł, by utrzymać prawidłowy układ stopy.
Deformację pogłębiają dodatkowo wysiłek fizyczny i nadmierne obciążanie (np. nadwaga). U młodzieży może występować tzw. płaskostopie pozorne – w wyniku dysproporcji pomiędzy wzrostem a obciążeniem.
2. Przyczyny płaskostopia
Wśród przyczyn mogących prowadzić do rozwoju płaskostopia wymienia się:
- niewłaściwie dobrane obuwie,
- chodzenie w butach na wysokich obcasach,
- nadmierne obciążenia stopy, np. stojąca praca na twardym podłożu,
- nadwaga,
- uszkodzenie więzadeł, stawów i mięśni stopy,
- wrodzona wiotkość więzadeł stopy.
3. Skutki płaskostopia
Deformacja stopy w postaci płaskostopia zmienia prawidłowe punkty jej podparcia. Pojawiają się obrzęki stóp oraz dolegliwości bólowe nie tylko stóp, ale też łydek i kręgosłupa.
Poza tym nacisk na podłoże w miejscu stopy do tego nieprzystosowanym skutkuje tworzeniem się na podeszwie stopy bolesnych odcisków. Płaskostopie poprzeczne może też doprowadzić do rozwoju wtórnych deformacji stopy pod postacią palucha koślawego czy w skrajnych przypadkach tzw. palców młotkowatych.
Tak zniekształcona stopa utrudnia dobranie i noszenie obuwia oraz chodzenie. Płaskostopie podłużne, zwłaszcza nieleczone i długo trwające, prowadzić może do rozwoju stanów zapalnych przeciążonych torebek i więzadeł stopy.
4. Profilaktyka płaskostopia
Aby uniknąć powstania płaskostopia u dziecka, należy unikać ubierania malucha w ciasne śpioszki, skarpetki czy buciki – niemowlę musi mieć zapewnioną możliwość swobodnego poruszania stópkami, gdyż stymuluje to rozwój mięśni stopy.
Krępujące ubranka unieruchamiają stopy, a mięśnie pozbawione ruchu stają się słabe, co sprzyja rozwojowi płaskostopia. Podczas przewijania czy przebierania niemowlęcia można bawić się z nim delikatnie, dotykając podeszwy stóp – powoduje to odruchowe zgięcie paluszków, co jest dobrym ćwiczeniem wzmacniającym mięśnie.
Należy unikać przekarmiania dziecka i rozwoju nadwagi, otyłość nie sprzyja zdrowiu, a często jest przyczyną rozwoju płaskostopia. Dziecko powinno mieć dobrze dobrane buty, szczególnie te pierwsze, w których uczy się stawiać swoje pierwsze kroki.
5. Leczenie płaskostopia
Leczenie płaskostopia polega na ćwiczeniu mięśni stóp, noszeniu dobrze dobranych, szerokich i wygodnych butów, stosowaniu specjalnych wkładek ortopedycznych (ale tylko po konsultacji z lekarzem – nigdy na własną rękę!) i dbaniu o utrzymywanie prawidłowej postawy ciała.
Do ćwiczeń korekcyjnych, które wzmacniają mięśnie stóp, należą: chodzenie na palcach, piętach i zewnętrznych krawędziach stóp, zwijanie palcami stóp np. chusteczki leżącej na podłodze lub chwytanie i podnoszenie palcami stóp drobnych przedmiotów z podłogi.
Czasem jednak w przypadku zaawansowanych i dających duże dolegliwości deformacji stóp, ćwiczenia i postępowanie zachowawcze mogą okazać się nieskuteczne. Konieczny może się okazać wtedy zabieg operacyjny.
6. Ćwiczenia na płaskostopie
W celu korekcji płaskostopia stosuje się przede wszystkim gimnastykę stóp. Do najpopularniejszych ćwiczeń zalicza się:
- kładziemy się na brzuchu, dłonie układamy pod brodą, uginamy kolana pod kątem 90 stopni i staramy się zbliżać do siebie i oddalać podeszwy stóp,
- podnoszenie stopami woreczków wypełnionych grochem lub szmacianych piłeczek,
- rysowanie lub pisanie stopami,
- chwytanie stopami różnych przedmiotów i przenoszenie ich do pudełka,
- zwijanie palcami ręcznika,
- chodzenie na palcach,
- zakreślanie stopami kółek w powietrzu,
- spacerowanie po różnych powierzchniach,
- chodzenie po specjalnej macie korygującej na płaskostopie,
- zdejmowanie skarpetek bez użycia rąk,
- turlanie po podłodze lub ścianie piłki tenisowej.
Każde ćwiczenie należy powtórzyć 15-20 razy, efekty staną się widocznie dopiero gdy trening będzie regularny. Najlepiej na ćwiczenia poświęcić około 20 minut dziennie.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.