Pochwica - czym jest, rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie
Pochwica, zwana także waginizmem to choroba, w której dochodzi do skurczu mięśni sromu i pochwy. Pacjentka zmagająca się z tym schorzeniem ma problemy nie tylko z aktywnością seksualną, ale również z zaaplikowaniem tamponu w trakcie menstruacji. Co warto wiedzieć o pochwicy? Czy leczenie farmakologiczne wystarczy, aby uporać się z problemem waginizmu?
1. Co to jest pochwica?
Pochwica, inaczej waginizm (vaginismus) lub zespół Mariona-Simsa typ nerwicy płciowej, która powoduje niemożność podjęcia współżycia. Istotną rolę odgrywają w niej czynniki psychiczne i somatyczne, które powodują skurcze mięśni sromu oraz pochwy i utrudniają lub całkowicie uniemożliwiają odbycie stosunku seksualnego.
Ponadto przy próbie wprowadzenia penisa do pochwy pojawia się silny ból. Waginizm może być dysfunkcją pierwotną lub dysfunkcją wtórną.
2. Rodzaje pochwicy
Pochwica pierwotna występuje wtedy, gdy kobieta nigdy nie była w stanie doświadczyć penetracji pochwy bez odczuwania bólu. Ta dolegliwość jest powszechna wśród nastolatek. Pochwica pierwotna stanowi problem zarówno seksuologiczny, jak i ginekologiczny. Jej terapia wymaga miejscowego leczenia ginekologicznego oraz psychoterapii.
Pochwica wtórna, określana również jako pochwica nieorganiczna ma natomiast miejsce, gdy u kobiety, która wcześniej była w stanie odbyć normalny stosunek seksualny bez odczuwania jakichkolwiek dolegliwości, występują zaburzenia na tym tle. Powodem może być uraz, infekcja grzybicza pochwy lub problemy psychologiczne.
Pochwica nieorganiczna może pojawiać się w sytuacjach, które nie sprzyjają zbliżeniu seksualnemu. W ich trakcie pacjentka może odczuwać lęk, wstyd, obawę przed pojawieniem się osób trzecich.
Atak pochwicowy może nastąpić nie tylko w trakcie zbliżenia seksualnego, ale również w trakcie badania ginekologicznego wziernikiem.
3. Przyczyny pochwicy
Pochwica jest problemem, który może być spowodowany różnorodnymi czynnikami. U niektórych pacjentek waginizm pojawia się wtórnie, np. w wyniku urazu, u innych z kolei jest dysfunkcją pierwotną, występującą od początku życia seksualnego. U pewnej części kobiet choroba spowodowana wiąże się zarówno z zaburzeniami ginekologicznymi jak i czynnikami psychologicznymi. Kobiety często nie zdają sobie sprawy z własnych schorzeń, dopóki nie dojdzie do próby stosunku seksualnego.
Zdarza się, że pochwica spowodowana jest czynnikami psychologicznymi. Zwykle pojawia się ona u kobiet, które były wychowywane w konserwatywnych rodzinach, w których seks postrzegany jest wyłącznie jako narzędzie do prokreacji. Psychologiczne przyczyny pochwicy to również kompleksy, zaburzenia identyfikacji z rolą kobiecą, doświadczenie seksualnej przemocy (molestowania, gwałtu małżeńskiego) czy zaburzenia osobowości.
Inne psychologiczne przyczyny pochwicy to:
- życie w stresie,
- odczuwanie napięcia,
- zbyt wczesne uświadomienie,
- lęk na myśl o penetracji,
- bycie świadkiem napaści seksualnej,
- toksyczne relacje w domu rodzinnym,
- lęk przed ciążą,
- lęk przed mężczyznami,
- niedojrzałość,
- zaburzone relacje partnerskie,
- złe relacje z ojcem,
- negatywna postawa wobec płci męskiej,
- wychowanie w przeświadczeniu, że seks jest zły i niemoralny,
- lęk przed utratą błony dziewiczej i związanym z tym bólem,
- przekonania religijne,
- nieśmiałość partnera,
- lęk przed nakryciem przez osoby trzecie,
- obrzydzenie do spermy mężczyzny,
- rak poczucia bezpieczeństwa (choroba alkoholowa lub bezrobocie partnera seksualnego).
Poza czynnikami psychologicznymi należy wspomnieć o czynnikach ginekologicznych, które mogą stanowić główne źródło problemu. Za czynniki ginekologiczne należy uznać:
- infekcje ginekologiczne, np. bakteryjne, wirusowe lub grzybicze,
- urazy,
- zmiany narządów rodnych (pęknięcia, owrzodzenia, otarcia, stany zapalne),
- nadwrażliwość układu mięśniowego i nerwowego,
- gruba błona dziewicza,
- zmiany zanikowe pochwy,
- nieprawidłowe położenie macicy,
- endometrioza,
- wady rozwojowe pochwy.
Pochwica może wynikać również z zaburzeń hormonalnych. Ten rodzaj problemu jest typowy dla pacjentek w okresie okołomenopauzalnym. Problemy związane z aktywnością seksualną, suchość pochwy i ból w trakcie penetracji może być również spowodowany stosowaniem doustnej antykoncepcji hormonalnej.
4. Objawy pochwicy
Pochwica, określana też jako waginizm (vaginismus) to dysfunkcja seksualna, która może w znaczący sposób pogorszyć jakość życia pacjentki. Najbardziej charakterystycznym objawem tego schorzenia jest skurcz mięśni pochwy, który występuje niezależnie od woli kobiety i uniemożliwia współżycie seksualne. Zdarza się, że pojawia się dopiero po wprowadzeniu członka do środka (skurcz pochwy w trakcie stosunku).
Mimowolnemu skurczowi ulegają te mięśnie miednicy, które otaczają jedną trzecią zewnętrzną część pochwy. Ściskowi ulega mięsień kroczowy oraz mięsień dźwigacz odbytu.
Kolejnym symptomem jest ból w czasie próby penetracji i ból w czasie stosunku, który utrudnia czerpanie satysfakcji z seksu. W efekcie pojawia się niechęć do współżycia i strach przed seksem. Ścisk pochwy może również pojawiać się w innych sytuacjach takich jak masturbacja, aplikowanie tamponu w trakcie miesiączki.
Pochwica spowodowana zaburzeniami hormonalnami często objawia się w postaci wysuszonej śluzówki pochwy z otarciami. Suchość pochwy w tym wypadku może wynikać ze stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej. Problem suchości śluzówki można wyeliminować za pomocą pewnych środków takich jak: globulki czy maści dopochwowe. Pomocne może okazać się także zastosowanie lubrykantu wodnego, który nie zawiera silikonów, ani substancji zapachowych. Produkt ten poprawia jakość stosunku seksualnego.
Jakie inne objawy mogą wskazywać na pochwicę? Kolejnym niepokojącym sygnałem, który powinien skłonić pacjentkę do wizyty u ginekologa jest zbytnie napięcie, a także nadwrażliwość wędzidełka warg sromowych.
5. Do jakiego lekarza udać się po pomoc?
Pacjentka podejrzewająca u siebie pochwicę powinna w pierwszej kolejności skonsultować się z lekarzem ginekologiem. Jeśli schorzenie spowodowane jest czynnikami psychoemocjonalnymi, niezbędna będzie również wizyta w gabinecie psychologa lub seksuologa.
Za pomocą odpowiednich treningów, psychoterapii, treningów relaksacyjnych, a także bodźców wyobrażeniowych pacjentka może pokonać problem skurczu mięśni zamykających wejście do pochwy.
6. Diagnozowanie pochwicy
Istotną rolę w diagnozowaniu pochwicy oprócz badania ginekologicznego oraz wywiadu, ogrywa badanie mikrobiologiczne, umożliwiające wykrycie drobnoustrojów chorobotwórczych w materiale klinicznym. Dzięki temu badaniu można zdiagnozować infekcje intymne o podłożu grzybiczym, bakteryjnym etc. W wielu przypadkach to właśnie infekcje narządów intymnych kobiety wpływają na pojawienie się pochwicy. W diagnozowaniu schorzenia istotne znaczenie odgrywa również morfologia krwi, badanie moczu.
Dodatkowo, specjalista może zlecić wykonanie tzw. profilu hormonalnego. Ten rozszerzony pakiet badań umożliwia ocenę zaburzeń hormonalnych. Dzięki wizycie u ginekologa możliwe jest ustalenie, czy pochwica spowodowana jest czynnikami organicznymi czy psychogennymi. W trakcie wywiadu lekarskiego pacjentka może usłyszeć od ginekologa następujące pytania:
- od ilu tygodni, miesięcy utrzymuje się problem zdrowotny, w jakich okolicznościach się pojawia,
- czy skurcz mięśni pochwy występował podczas pierwszego kontaktu seksualnego czy pojawił się z czasem,
- czy choroba objawia się jedynie jako skurcz pochwy podczas stosunku czy dolegliwości bólowe pojawiają się również na samą myśl o zbliżeniu seksualnym
7. Leczenie pochwicy
Jak leczyć pochwicę? To pytanie spędza sen z powiek wielu pacjentkom. Okazuje się, że w leczeniu pochwicy pierwotnej ogromne znaczenie ma psychoterapia, ale podejście fizjologiczne także jest istotne. Leczenie należy dostosować indywidualnie do pacjentki. Leki na pochwicę to przede wszystkim leki przeciwlękowe oraz rozkurczające.
Leczenie domowe pochwicy może odbywać się przy udziale samej pacjentki lub pacjentki i jej partnera seksualnego. Lekarze często zalecają masturbację, która pomaga poznać swoje ciało i lepiej przygotować się na doznania podczas aktu seksualnego. Niektóre ćwiczenia zalecone przez seksuologa można wykonywać wraz ze swoim partnerem.
Leczenie pochwicy wtórnej jest takie samo, jak w przypadku pochwicy pierwotnej, ale dzięki pozytywnym doświadczeniom z udaną penetracją pochwy w przeszłości łatwiej jest pacjentkom przezwyciężyć problem. W skrajnych przypadkach pochwica uniemożliwia nawet badanie wziernikiem, co jest szczególnie problematyczne w przypadku kobiet, które chcą zajść w ciążę.
Na chorobę cierpi najprawdopodobniej około piętnaście procent kobiet, ale specjaliści przypuszczają, że nie są to pełne dane, bowiem wiele z nich wstydzi się swojego problemu i nie zgłasza tego lekarzowi.
Niepodjęcie leczenia to wielki błąd, zwłaszcza że pochwica jest uleczalna. Podobną nieprawidłowością jest ciągotka nerwicowa, czyli napadowe bóle łechtaczki połączone z podnieceniem płciowym.
Do powstania tej choroby przyczynia się nieprawidłowe ułożenie macicy, świąd sromu, a także czynniki psychiczne, takie jak brak zaspokojenia seksualnego, zespoły nerwicowe towarzyszące na przykład psychozom. Wskazane są tutaj leczenie miejscowe i terapia psychologiczna. Pacjentki dotknięte ciągotką nerwicową często uskarżają się na ból pochwy przy podnieceniu.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.