Pompy insulinowe - charakterystyka, działanie. Osobista pompa insulinowa
Światowe klasyfikacje pozwalają na wyodrębnienie dwóch typów cukrzycy, w zależności od przebiegu procesu chorobowego. W związku z tym możemy mówić o cukrzycy typu 1, w której dochodzi do autoimmunologicznego niszczenia komórek beta wysp trzustkowych, czyli komórek produkujących insulinę. Choroba, u podłoża której najprawdopodobniej są czynniki genetyczne, ujawnia się w bardzo wczesnym wieku, najczęściej dziecięcym. Cukrzyca typu 2 dotyka osoby dorosłe. Jej leczenie polega głównie na stosowaniu odpowiedniej diety.
1. Leczenie cukrzycy
Cukrzyca typu 2 pojawia się zwykle u osób po 45. roku życia. W tym przypadku trzustka także ulega uszkodzeniu i zaczyna produkować zbyt małą ilość prawidłowo funkcjonującej insuliny bądź insulinę funkcjonującą nieprawidłowo. Na proces chorobowy, który jest dużo wolniejszy w porównaniu z cukrzycą typu 1, składa się wiele czynników ryzyka (np. otyłość, siedzący tryb życia, nadciśnienie tętnicze).
Insulina, wytwarzana przez komórki beta wysp trzustkowych, jest hormonem odgrywającym bardzo ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu komórek ciała. Niejako uczula komórki ciała na glukozę, a przez to ułatwia jej pobieranie z krwi. Dodatkowo w prawidłowo funkcjonującym organizmie ułatwia magazynowanie nadmiaru glukozy w wątrobie i uczestniczy w procesach jej przemian do kwasów tłuszczowych oraz związków białka.
2. Cukrzyca typu 1 a insulina
Brak lub znaczny niedobór insuliny stanowi stan zagrożenia życia, w związku z czym jej uzupełnianie jest jednym z podstawowych celów terapii cukrzycy. Rozpoznanie cukrzycy typu 1 jest równoznaczne z przejściem na terapię insulinową. Taki rodzaj terapii okazuje się konieczny, gdyż w wyniku choroby dochodzi do całkowitego braku insuliny. Należy pamiętać, że leczenie powinno być tak dobrane, aby stężenie glukozy we krwi było podobne do rejestrowanego u osób bez cukrzycy, a dawki insuliny możliwie najdokładniej odwzorowywały jej dobowy rytm wydzielania.
Przestrzeganie tych zasad pozwoli uniknąć późniejszych powikłań cukrzycy lub je opóźni. Dane donoszą, że ponad 50 milionów ludzi na całym świecie, chorych na pierwszy typ cukrzycy, codziennie boryka się z zastrzykami i ograniczeniami związanymi z leczeniem. Nie możemy zapominać, że duży odsetek tej zbiorczej liczby stanowią dzieci, dla których terapia insulinowa jest szczególnie trudna i uciążliwa. Już dziś w Polsce na cukrzycę typu 1 choruje ponad 12 tysięcy młodych ludzi, a ich liczba stale się powiększa. Czy można tej ogromnej grupie ludzi ułatwić życie? Czy można ich uchronić przed codziennymi zastrzykami przyjmowanymi regularnie do końca życia? Okazuje się, że z pomocą przychodzą pompy insulinowe, które są o wiele bezpieczniejsze niż klasyczna terapia.
3. Co to są pompy insulinowe?
Leczenie cukrzycy za pomocą pomp insulinowych jest stosunkowo młodą metodą leczenia, a już zyskało miano najbardziej skutecznej i najwygodniejszej kuracji. Nie wymaga kilkukrotnego kłucia na dzień, a w wielu przypadkach pomaga lepiej kontrolować dzienne poziomy glikemii.W latach 90. XX wieku, kiedy pompy insulinowe dopiero wchodziły do powszechnego użytku, na świecie korzystało z nich około 6 tysięcy pacjentów. Dziesięć lat później, w 2000 roku liczba ich stałych użytkowników przekroczyła 100 tysięcy. W ciągu kolejnych trzech lat liczba ta uległa podwojeniu.
Dane z 2003 roku donoszą, że na co dzień z pomp insulinowych korzysta ponad 200 tysięcy chorych. Pompy insulinowe w szczególności są polecane do prowadzenia terapii dzieci. Polska jest jednym z pierwszych krajów na świecie, w którym leczenie dzieci do 10. roku życia za pomocą pomp insulinowych jest powszechne.
Znane są dwa rodzaje pomp insulinowych, tj. pompa insulinowa osobista i wszczepialna pompa insulinowa. Osobista pompa insulinowa jest niewielkim urządzeniem, którego masa nie przekracza 100 g. Składa się z programatora, zbiornika z insuliną o pojemności 3 mililitrów, czyli w przeliczeniu około 300 jednostek insuliny, oraz drenu założonego na stałe do tkanki podskórnej.
Terapia osobistą pompą insulinową jest metodą intensywnej insulinoterapii. Jest to metoda, która najdokładniej odwzorowuje wydzielanie insuliny produkowanej przez trzustkę. Zdrowa, prawidłowo funkcjonująca trzustka wydziela insulinę wprost proporcjonalnie do stężenia glukozy we krwi. Oznacza to, że podczas posiłku zapotrzebowanie na insulinę rośnie, a w nocy oraz pomiędzy posiłkami spada. Właśnie do tych cyklicznych zmian przystosowane są pompy insulinowe, gdyż przy każdym posiłku za pomocą programatora ustalana jest odpowiednia dawka insuliny, natomiast pomiędzy posiłkami (także w nocy) pompa podaje niewielkie jej ilości.
Dokładność pomp insulinowych jest 10 rzędów wyższa w porównaniu z penami, czyli automatycznymi wstrzykiwaczami insuliny. Ważnym elementem każdej terapii insulinowej jest utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi przez cały dzień. Chory musi nauczyć się nie tylko kontrolować glikemię, lecz także planować posiłki, a wstrzyknięcia insuliny korelować z aktywnością życiową. W tym względzie pompa insulinowa także przychodzi z pomocą. Aparaty zawierają dodatkowe funkcje, które szybko i sprawnie potrafią dopasować ilość insuliny do aktualnej aktywności fizycznej oraz toczących się dodatkowo procesów chorobowych.
4. Osobista pompa insulinowa
Pompa z założenia może być stosowana u każdej osoby, która akceptuje taką formę leczenia i przeszła odpowiednią edukację w zakresie technicznej obsługi urządzenia. Aktualny miesięczny koszt leczenia za pomocą pompy to wydatek rzędu 500 zł. W Polsce, ze względu na koszty leczenia, refundacją objęte są jedynie dzieci z cukrzycą i kobiety chorujące na cukrzycę ciążową.
Medycznymi wskazaniami do prowadzenia terapii za pomocą pomp są sytuacje, w których, pomimo czterokrotnych dziennych wstrzyknięć insuliny, u chorego nie można w odpowiedni sposób kontrolować cukrzycy, czyli przebieg cukrzycy jest chwiejny. Z pompy korzyści mogą odnieść także osoby o niewielkim zapotrzebowaniu na insulinę, u których jednak w przebiegu cukrzycy dochodzi do wzrostu glikemii w godzinach porannych. W takich przypadkach prawidłowe ustalenie wlewu podstawowego pozwala na poprawę i obniżenie stężenia glukozy we krwi.
Drugi biegun stanowią chorzy o dużym zapotrzebowaniu na insulinę, rzędu 0,7 jednostek na kilogram masy ciała. Zastosowanie u nich pomp insulinowych nie tylko pomaga w lepszym kontrolowaniu choroby, lecz także stwarza szansę na obniżenie zapotrzebowania na insulinę. Pompy insulinowe dzięki swojej konstrukcji są wręcz idealnym rozwiązaniem dla sportowców, osób intensywnie pracujących, prowadzących nieregularny żywieniowo tryb życia oraz osób podróżujących. Należy jednak pamiętać, że pompa insulinowa jest tylko urządzeniem, które może ulec awarii. Zaleca się, aby każdy użytkownik pompy zawsze posiadał przy sobie insulinę długo działającą, której używał przed podłączeniem pompy. W razie nieprzewidzianych okoliczności może okazać się ona przydatna.
Drugim rodzajem pomp insulinowych są pompy insulinowe wszczepialne. Urządzenie wszczepia się pod skórę bezpośrednio nad mięśniem prostym brzucha. Służy ono do podawania insuliny do jamy otrzewnej. Aparaty używane w pompach wszczepialnych w porównaniu z osobistymi pompami insulinowymi są znacznie większe. Zbiorniki na insulinę mają pojemność około 15 mililitrów, a same insuliny są używane w większym stężeniu (około 400 jednostek w 1 mililitrze). Wkłady insulinowe wymienia się mniej więcej raz na trzy miesiące.
Pompy insulinowe są skutecznym rozwiązaniem terapeutycznym pod warunkiem, że chory posiadł umiejętność ich używania. Szczególnie dużą rolę w terapii cukrzycy odgrywają pompy insulinowe dla dzieci.
5. Działanie pompy insulinowej
Pompy insulinowe składają się z kilku podstawowych elementów. Insulina podawana jest przez plastikowy przewód, nazywany linią infuzyjną i specjalny podskórny cewnik, nazywany zestawem infuzyjnym pompy. Cewnik charakteryzuje się minimalną inwazyjnością – dostarcza insulinę w to samo miejsce pod skórą przez trzy dni, co znacznie ogranicza wahania związane ze wstrzyknięciami. Wiele cewników pozwala na szybkie odłączenie, co umożliwia chwilowe odłączenie pompy, np. w czasie kąpieli. Insulina jest przechowywana w strzykawce, którą wyjmuje się z pompy w celu napełnienia.
W nowszych pompach używane są gotowe wkłady z insuliną, co eliminuje trudności związane z wielokrotnym ręcznym napełnianiem strzykawki. Pompa insulinowa wyposażona jest w silnik elektryczny, który popycha tłok strzykawki lub wkładu z insuliną. Sinik zasilany jest wymiennymi bateriami, które wystarczają na kilka tygodni.
Najważniejszym elementem pompy jest mikroprocesor sterujący, który umożliwia programowanie wlewu podstawowego, a także kontrolę innych parametrów, tj.: podsumowania podawanych dawek insuliny, regulację poszczególnych czynności pompy oraz sygnalizację zaburzeń jej działania. Możliwe jest zaprogramowanie kilku modeli czasowego wlewu podstawowego, dostosowanego do zmiennej aktywności fizycznej i rytmu dnia. Pompa insulinowa komunikuje swoje funkcje za pomocą ciekłokrystalicznego wyświetlacza i sygnału dźwiękowego lub wibracji. Dzięki zaawansowanej technologii, nowoczesne pompy insulinowe stają się coraz bardziej przyjazne użytkownikom.
6. Koszty leczenia pompami insulinowymi
Przeszkodą w upowszechnianiu leczenia cukrzycy pompą insulinową są jej wysokie koszty. W poszczególnych krajach istnieją różne sposoby refundacji pomp, np. w USA, Austrii, a od 2 lat również w Czechach, państwo płaci za pompy w całości.
W Niemczech i Anglii leczenie to jest refundowane częściowo. W Polsce osobiste pompy insulinowenie są umieszczone na ministerialnej liście sprzętu refundowanego. Koszt pompy insulinowej to 6000-16000 zł. Do tego dochodzi miesięczny koszt osprzętu (strzykawki, wkłucia miękkie z drenem, plastry mocujące), czyli koszt ok 300-600 zł. Ponadto, trzeba zapłacić za dodatkowe akcesoria: baterie, klips mocujący oraz urządzenie wprowadzające zestaw infuzyjny. Dla większości pacjentów w naszym kraju jest to cena zaporowa. Pompy insulinowe są więc powracającym tematem dyskusji o kosztach leczenia.
Warto jednak podkreślić, że Polska jest jednym z pierwszych krajów, w którym leczenie cukrzycy u dzieci do 10. roku życia za pomocą pomp insulinowych jest powszechne. Miesięczny koszt omawianego sposobu leczenia cukrzycy wynosi około 500 zł, z czego refundacją pompy insulinowej objęte jest 300 zł.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.