Popularny lek może być groźny dla zdrowia. Wystarczą nawet niskie dawki
Profilaktyczne zażywanie kwasu acetylosalicylowego, nawet w niskich dawkach, jest bardzo ryzykowne dla zdrowia, a nawet życia. - Najbardziej boimy się niekontrolowanych krwawień, które mogą skończyć się śmiercią - ostrzega kardiolog dr hab. n. med. Marta Kałużna-Oleksy.
1. Groźne są nawet niskie dawki
Kwas acetylosalicylowy, który znamy pod nazwą "aspiryna" lub "polopiryna", jest zaliczany do niesteroidowych leków przeciwzapalnych NLPZ. I choć nazwa "aspiryna" jest zarezerwowana dla konkretnego produktu niemieckiej firmy, to w rzeczywistości kwas acetylosalicylowy w Polsce dostępny jest w kilkudziesięciu popularnych preparatach.
To jeden z najstarszych i najczęściej stosowanych leków w Polsce. Przyjmowany jest na rozmaite dolegliwości, a w małych dawkach często stosowany jako profilaktyka chorób układu sercowo-naczyniowego.
I choć to w pełni bezpieczny i przebadany lek, to w niektórych przypadkach może poważnie zaszkodzić.
"Powszechne przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego przez zdrowe osoby starsze może być groźne dla życia" - ostrzega na Facebooku Bartosz Fiałek, lekarz i popularyzator wiedzy medycznej.
Lekarz powołuje się na nowe badania opublikowane na łamach "JAMA Network Open", które objęły ponad 19 tysięcy osób w średnim wieku 74 lat. Wynika z nich, że nawet niskie dawki (100mg/dobę) wiążą się z poważnym ryzykiem dla zdrowia, a nawet życia.
"W grupie zdrowych osób starszych przyjmowanie niskich dawek (profilaktyka pierwotna) wiązało się z istotnym wzrostem ryzyka wystąpienia krwotoku śródmózgowego przy jednoczesnym braku istotnej ochrony przed wystąpieniem udaru niedokrwiennego mózgu" - podkreśla dr Fiałek.
Jak wskazują autorzy badań, wzrost ryzyka krwawienia śródczaszkowego (wynikającego z połączenia udaru krwotocznego i innych przyczyn krwotoku śródmózgowego) był na poziomie 40 proc..
2. Nagminna "profilaktyka"
Lekarz przypomina, że niedawno ukazały się też inne badania dotyczące zażywania kwasu acetylosalicylowego w niskich dawkach, których wyniki wskazują na wzrost ryzyka rozwoju anemii u osób starszych nawet o 20 proc..
Kwas acetylosalicylowy zawarty w preparatach bez recepty jest niestety stosowany przez Polaków nagminnie i w większości przypadków - bez wskazań i kontroli lekarza. Wiele osób uważa go za skuteczną ochronę przed chorobami sercowo-naczyniowymi, a nawet nowotworami.
- Pacjenci wierzą, że ten lek wydłuży im życie i biorą go bez żadnych wskazań. Jeśli robią to przewlekle i na własną rękę, mogą uzyskać wręcz odwrotny efekt. To śmiertelnie niebezpieczne, a spotykam się z taką "profilaktyką" nagminnie, czemu sprzyja dostępność leku bez recepty - ostrzega kardiolog dr hab. n. med. Marta Kałużna-Oleksy.
Odnosząc się do wyników najnowszych badań, a także wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, lekarka tłumaczy, że kwas acetylosalicylowy ma swoje udowodnione i skuteczne działanie ochronne w tzw. profilaktyce wtórnej chorób sercowo-naczyniowych czyli np. u pacjentów po zawale serca czy rewaskularyzacji naczyń wieńcowych (by-passach czy stentach).
- W przypadku takich osób korzyści wynikające z przyjmowania kwasu acetylosalicylowego przeważają nad ryzykiem, które u nich też oczywiście występuje - zaznacza kardiolog.
Dr Kałużna-Oleksy podkreśla, że w innych przypadkach, tylko w bardzo szczególnych grupach chorych jest on wskazany i może zostać przepisany przez lekarza. W ogólnej populacji osób bez rozpoznanej choroby sercowo-naczyniowej, np. choroby wieńcowej, jego stosowanie (jako ochrona np. przed udarem czy zawałem) nie ma żadnego uzasadnienia.
- Niestety wielu pacjentów np. z nadciśnieniem tętniczym właśnie w takie działanie wierzy. Z medycznego punktu widzenia, zażywanie takich leków jest więc nie tylko bez sensu, ale może być bardzo groźne. Najbardziej boimy się niekontrolowanych krwawień, które mogą skończyć się śmiercią - ostrzega kardiolog.
- Najbardziej powszechne są krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego, zwłaszcza z żołądka. Mogą to być niewielkie krwawienia, które przebiegają bardzo podstępnie, bo pacjent może ich w ogóle nie zauważyć, a po jakimś czasie okazuje się, że ma niedokrwistość, która np. wymaga przetoczenia krwi. Kiedy zaczynamy szukać przyczyny okazuje się, że stała za tym właśnie powolna utrata krwi z powodu podkrwawiania z przewodu pokarmowego - tłumaczy dr Kałużna-Oleksy.
- Krawienie może być też od razu dramatyczne w skutkach, nagłe i silne, co zwiększa ryzyko zgonu, bo pacjent może nie zdążyć z wezwaniem pomocy. Problem w tym, że nie jesteśmy w stanie przewidzieć, jak organizm zareaguje na działanie kwasu acetylosalicylowego. Jest to bardzo indywidualne - zaznacza lekarka.
3. Przewaga korzyści nad ryzykiem
- Nie każdy pacjent podczas wizyty przyznaje się do tego, że bierze preparaty dostępne bez recepty. Tym samym naraża się dodatkowo na bardzo poważne interakcje z innymi lekami zwłaszcza tymi, które tak, jak kwas acetylosalicylowy, mają działanie przeciwzakrzepowe, a tym samym zwiększają ryzyko krwawienia. Działanie będzie więc silniejsze - podkreśla lekarka.
Na poważne ryzyko wynikające z takiej profilaktyki już kilka lat temu wskazywała brytyjska agencja National Institute for Health and Care Research. Chodziło o "zwiększenie możliwości wystąpienia krwotoków".
Podobne stanowisko zajęła British Heart Foundation odradzając regularne przyjmowanie leku w celach profilaktycznych. Fundacja wskazywała, że w przypadku osób, u których nie stwierdzono chorób układu krążenia niebezpieczeństwo wynikające z ewentualnego wystąpienia skutków ubocznych jest większe, niż korzyść, jaką jest zapobieganie zakrzepom.
Z kolei w przypadku pacjentów z chorobami układu krążenia, zwłaszcza tych po zawale czy udarze, badania dowiodły, że korzyści z zażywania aspiryny wyraźnie przewyższają zagrożenie skutkami ubocznymi.
Katarzyna Prus, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.