Nadmiar potasu (hiperkaliemia) - przyczyny, objawy, leczenie, dieta

Potas to jeden z najważniejszych pierwiastków, obecnych w płynie wewnątrzkomórkowym. Dzięki niemu możliwe jest właściwe działanie układu nerwowego, mięśni oraz serca.

Potas bierze udział w metabolizmie węglowodanów, białek i produkowaniu insuliny. Poziom potasu wyższy niż 5,5 mmol/l oznacza hiperkaliemię, czyli nadmiar tego pierwiastka. Stężenie przekraczające 7,0 mmol/l może stanowić zagrożenie dla życia.

• dzieci do 3. roku życia - 3000 mg,
• 4-8 lat - 3800 mg,
• 9-18 lat - 4500 mg,
• dorośli - 4700 mg.

• ciężki niedobór - poniżej 2,5 mmol/L,
• umiarkowany niedobór - 2,5 do 3,0 mmol/l,
• łagodny niedobór - 3,0 do 3,5 mmol/l,
• poziom prawidłowy - 3,5 do 5.0 mmol/l,
• łagodny nadmiar - 5,5 do 5,9 mmol/l,
• umiarkowany nadmiar - 6,0 do 6,4 mmol/l,
• ciężki nadmiar - powyżej 6,5 mmol/l.

Nadmiar potasu zwykle jest skutkiem chorób nerek, ponieważ to właśnie te narządy regulują poziom pierwiastka. Ryzyko hiperkaliemii zwiększa cukrzyca z niewyrównaną glikemią, niedoczynność kory nadnerczy oraz tubulopatia w przebiegu tocznia, amyloidozy, HIV czy nefropatii zastoinowej.

Wśród przyczyn znajdują się również choroby nowotworowe, niedokrwistość hemolityczna, rozpad mięśni oraz sepsa. Nie bez znaczenia jest także regularne stosowanie leków przeciwzapalnych, takich jak ibuprofen czy naproksen.

Stężenie potasu mogą zmieniać także preparaty przeciwdrobnoustrojowe, immunosupresyjne oraz leki wykorzystywane w leczeniu nadciśnienia tętniczego. Należy uważać również na produkty roślinne, zawierające owoce głogu, konwalię lub źeń-szeń syberyjski.

Warte uwagi jest zjawisko pseudohiperkaliemii, czyli sytuacji kiedy wynik badania nie jest zgodny z rzeczywistością. Może się tak zdarzyć w wyniku niewłaściwego pobrania i transportowania krwi, zbyt długiego uciskania ręki opaską lub mocnego zaciskania pięści w trakcie badania. Przyczyną może być również bardzo wysoka liczba białych krwinek lub płytek krwi.

Łagodna i umiarkowana hiperkaliemia w większości przypadków nie powoduje żadnych dolegliwości i jest rozpoznawana w trakcie profilaktycznych badań krwi.

Wraz z upływem czasu może pojawić się apatia, zawroty głowy, senność, zaburzenia równowagi, osłabienie siły mięśni, skurcze, drętwienie i mrowienie kończyn. Ciężka hiperkaliemia skutkuje drgawkami, spowolnieniem pracy serca, zmianami widocznymi w EKG, a nawet zatrzymaniem krążenia.

Hiperkaliemia wymaga konsultacji z lekarzem, który zaproponuje najlepszą metodę postępowania. Przede wszystkim pacjent powinien zaprzestać stosowania suplementów diety lub leków, zawierających potas.

Internista może też przepisać środki, które zmniejszają stężenie tego pierwiastka we krwi, takie jak glukoza z insuliną, wapń i preparaty przeczyszczające.

Niezwykle istotna jest dieta, bo to od sposobu żywienia zależy stężenie potasu we krwi. W przypadku jego nadmiaru należy ograniczyć spożywanie produktów, takich jak:

• pomidory,
• buraki,
• szpinak,
• ziemniaki,
• bataty,
• pietruszka,
• awokado,
• nasiona roślin strączkowych,
• ryby,
• grzyby,
• suszone suszone,
• banany,
• brzoskwinie,
• morele,
• orzechy,
• migdały,
• pistacje,
• mak,
• sezam,
• pestki słonecznika.

Ciężki nadmiar potasu (powyżej 7,0 mmol/l) wymaga ustabilizowania błon komórkowym serca i jak najszybszego usunięcia nadmiaru pierwiastka z organizmu. Natomiast pacjenci z niewydolnością nerek są poddawani dializie.