Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Karolina Kropiewnicka-Buczek

Prezerwatywy - skuteczność, rodzaje, wady i zalety

Prezerwatywy to jedna z metod antykoncepcyjnych.
Prezerwatywy to jedna z metod antykoncepcyjnych. (Zdjęcie autorstwa Morgan / CC BY 2.0)

Prezerwatywa należy do najstarszych środków antykoncepcyjnych i jest najbardziej rozpowszechnioną metodą antykoncepcji. Prezerwatywa jest to powłoczka z bardzo cienkiej gumy, którą należy nałożyć na męski członek tuż przed stosunkiem. Prezerwatywy dostępne są w rozmiarze standardowym oraz większym niż standardowy, a także w wersji o cieńszej gumie oraz o różnych zapachach i kolorach.

spis treści

1. Czym jest prezerwatywa?

Prezerwatywa należy do najstarszych, a przy tym najbardziej rozpowszechnionych środków antykoncepcyjnych. Prezerwatywa jest to cienka osłonka, którą należy nałożyć na męski członek tuż przed stosunkiem.

Prezerwatywy dostępne są w rozmiarze standardowym oraz większym niż standardowy, a także w wersji o cieńszej gumie oraz o różnych zapachach i kolorach.

Zobacz film: "Bezpieczny seks"

Prezerwatywa może być używana zarówno podczas stosunku dopochwowego, seksu oralnego, jak również gry wstępnej. Ta popularna metoda antykoncepcji tworzy swego rodzaju barierę, która uniemożliwia kontakt ze spermą, krwią, wydzieliną z pochwy czy też śliną partnera lub partnerki.

Chroni przed groźnymi chorobami przenoszonymi drogą płciową (np. przed wirusem HIV, kiłą, rzeżączką czy chlamydiozą). W sprzedaży dostępne są prezewatywy lateksowe i nielateksowe. Prezerwatywy nielateksowe są znacznie cieńsze i w dotyku przypominają ludzką skórę.

Prezerwatywę należy założyć na penisa w stanie erekcji, przed penetracją i zdjąć po wytrysku. Po założeniu prezerwatywy na jej końcu pozostaje wolna przestrzeń o długości ok. 1 cm - zbiorniczek, w którym gromadzi się sperma. Prezerwatywa jest łatwą w użyciu metodą antykoncepcji o wysokiej skuteczności - od 85 do 98%.

Prezerwatywa
Prezerwatywa

Skuteczna antykoncepcja polega na zapobieganiu przed niechcianą ciążą za pomocą środków mechanicznych,

zobacz galerię

2. Historia prezerwatyw

Historia prezerwatywy jest związana z odkryciem przez człowieka zależności między uprawianiem seksu a poczęciem. Za sprawą Platona przez długi czas wierzono, że plemniki zawarte w spermie są ‘’gotowymi ludzikami’’, a organizm kobiety stanowi inkubator do ich rozwoju. Prezerwatywy, a raczej ich prototypy miały nie dopuścić do zagnieżdżenia się ludzika w ciele kobiety. Podobno grecki król Minos już w 1200 r p.n.e używał kozich pęcherzy jako osłony na penisa.

Z czasem zaczęto też dostrzegać inną zaletę pierwszych prezerwatyw. W 1554 roku po raz pierwszy udokumentowano zapis o wykorzystywaniu prezerwatyw jako ‘’ochrony przed brzydkimi chorobami przywleczonymi przez zamorskich marynarzy’’. Włoski lekarz Gabriel Fallopius zalecał używanie lnianych woreczków nasączonych solami nieorganicznymi, po to by uniknąć zakażenia chorobami wenerycznymi.

Do produkcji pierwszych prezerwatyw używano najróżniejszych materiałów. Wykorzystywano skórę, jelita, jedwab, bawełnę, srebro i muszle ślimaka. W pierwszej połowie XIX wieku Charles Goodyear, czyli odkrywca metody wulkanizacji kauczuku, stworzył pierwszą prezerwatywę z gumy. Była ona wielokrotnego użytku. Prezerwatywa ta miała boczny szew i grubość ok. 2 mm.

W XX wieku prezerwatywy przeżyły prawdziwy rozkwit. Pojawiły się nowe technologie i prezerwatywy zaczęto wykonywać z lateksu i poliuretanu. Zwiększyła się ich dostępność, dostały swój czas reklamowy i zaczęły być stosowane na masową skalę, nie tylko jako metoda zapobiegania ciąży, ale również jako ochrona przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, w tym przed wirusem HIV.

3. Skuteczność prezerwatywy

Do określania skuteczności antykoncepcji używa się wskaźnika Pearla. Wskaźnik ten został wymyślony w 1932 roku przez Raymonda Pearla. Wskaźnik Pearla określa liczbę niechcianych ciąż, do jakich doszło w wyniku regularnego uprawiania miłości u stu par stosujących określoną metodę antykoncepcji.

Według wskaźnika Pearla skuteczność prezerwatyw wynosi od 2 do 15. Dla porównania wskaźnik dla tabletek antykoncepcyjnych to 0,2-1,4, a dla stosunku bez zabezpieczenia - 85.

Skąd te rozbieżności w skuteczności prezerwatyw? W przypadku ich używania pojawia się wiele zmiennych. Prawidłowo założona i używana prezerwatywa chroni przed niechcianą ciążą. Niestety ze względu na to, że jest to metoda mechaniczna, może dojść do uszkodzenia lub pęknięcia prezerwatywy, co sprawia że jej skuteczność jako metody antykoncepcyjnej bardzo spada. Nieprawidłowo założona i używana prezerwatywa nie chroni przed ciążą i chorobami przenoszonymi drogą płciową.

4. Dobór odpowiedniego rozmiaru prezerwatywy

Dobór odpowiedniego rozmiaru prezerwatywy jest niebywale ważny. Producenci prezerwatyw mają w swoim asortymencie prezerwatywy w różnych rozmiarach, kolorach czy zapachach. W sprzedaży dostępne są również prezerwatywy ze specjalnymi wypustkami.

Dobranie właściwego rozmiaru prezerwatywy jest bardzo ważne, ponieważ zbyt szeroka i długa może zsunąć się w trakcie stosunku, a zbyt wąska i mała może pęknąć już podczas nakładania lub w trakcie penetracji. Przed zakupieniem prezerwatyw, warto wykonać pomiar penisa. Mierzenie wykonujemy na stojąco, gdy członek jest w stanie wzwodu. Warto sięgnąć po centymetr krawiecki.

Centymetr krawiecki przykładamy do nasady penisa, a następnie mierzymy długość (od nasady do końca żołędzia). Warto wykonać także pomiar obwodu penisa. Obwód należy mierzyć w najszerszym miejscu. Uzbrojeni w taką wiedzę możemy właściwie dobrać rozmiar prezerwatywy.

5. Oznaczenia na opakowaniach prezerwatyw

Oznaczenia na opakowaniach prezerwatyw mogą się od siebie różnić, w zależności od danego producenta. Większość firm używa oznaczeń, które są wykorzystywane w przemyśle odzieżowym. Na opakowaniu prezerwatywy możemy znaleźć literkę S, M, L lub XL.

Rozmiar S przeznaczony jest dla penisów o długości do 12,5 cm w stanie wzwodu, M dla tych mających ok. 14 cm długości, L dla penisów o długości do ok. 18 cm i XL dla tych powyżej 19 cm. Standardowy polski mężczyzna wybiera zwykle prezerwatywy w rozmiarze M. Na niektórych opakowaniach prezerwatyw znajdziemy dokładne wymiary uwzględniające obwód penisa. Rozmiary w tym wypadku dobierane są następująco:

  • obwód penisa 9,5-10 cm - 47 mm
  • obwód penisa 10-11 cm - 49 mm
  • obwód penisa 11-11,5 cm - 53 mm
  • obwód penisa 11,5-12 cm - 57 mm
  • obwód penisa 12-13 cm - 60 mm
  • obwód penisa 13-14 cm - 64 mm
  • obwód penisa 14-15 cm - 69 mm

6. Rodzaje prezerwatyw

Na sklepowych półkach znajdziemy mnóstwo rodzajów prezerwatyw. Różnią się między sobą materiałem, z którego są wykonane, a także kształtem, kolorem, smakiem czy dodatkowymi właściwościami. Poniżej najczęściej występujące rodzaje prezerwatyw.

6.1. Prezerwatywy lateksowe

Lateks jest materiałem, który najczęściej jest wykorzystywany do produkcji prezerwatyw. Lateks to nic innego jak naturalny kauczuk. Prezerwatywy lateksowe są rozciągliwe i nieprzepuszczalne. Ich wadą jest to, że lateks jest zwykle dość gruby, co może być odczuwane podczas stosunku. Mężczyźni skarżą się często, że lateksowe prezerwatywy zmniejszają intensywność ich doznań podczas stosunku. Niektóre osoby mogą mieć alergię na lateks.

6.2. Prezerwatywy nielateksowe

Prezerwatywy nielateksowe to alternatywa dla prezerwatyw tradycyjnych. Prezerwatywy nielateksowe wykonane są z syntetycznej żywicy AT-10 lub polizoprenu. Prezerwatywy nielateksowe są cieńsze i w dotyku przypominają ludzką skórę. Podczas uprawiania seksu doznania są bardziej naturalne, a sama prezerwatywa jest ledwo wyczuwalna.

6.3. Prezerwatywy nawilżane

Prezerwatywy nawilżane pokryte są na zewnątrz i od wewnątrz dodatkową warstwą lubrykantu, co wpływa na jakość stosunku. Z prezerwatyw nawilżanych często korzystają pary, w których partnerka ma problem z suchością pochwy.

6.4. Prezerwatywy z wypustkami

Prezerwatywy prążkowane lub z innego rodzaju wypustkami sprawiają, że doznania obojga partnerów podczas seksu z użyciem tej prezerwatywy są bardziej intensywne. Wypustki znajdujące się u podstawy prezerwatywy podczas stosunku stymulują łechtaczkę kobiety, co sprawia, że łatwiej jej osiągnąć orgazm.

6.5. Prezerwatywy wydłużające stosunek

Prezerwatywy przedłużające stosunek pokryte są specjalną substancją - benzokainą, która opóźnia wytrysk. Takie prezerwatywy sprawdzą się, gdy partner ma problem z przedwczesnym wytryskiem.

6.6. Prezerwatywy zapachowe i smakowe

Prezerwatywy o różnych zapachach i smakach mogą uprzyjemnić stosunek, szczególnie seks oralny. Delikatne zapachy pobudzają zmysły partnerów.

6.7. Prezerwatywy w różnych kształtach i kolorach

Prezerwatywy w nietypowych kształtach mogą pomóc przełamać rutynę w związku. Na rynku dostępne są prezerwatywy z większymi wypustkami, a także te posiadające drażniące ‘’włoski’’. Prezerwatywy można też kupić w różnych kolorach - złotym, srebrnym, czarnym a nawet takie, które świecą w ciemności.

7. Jak zakładać prezerwatywę?

Może się wydawać, że zakładanie prezerwatywy jest proste, ale jeśli zrobimy to niewłaściwie podczas stosunku może się zsunąć lub pęknąć, co skutecznie zniweluje jej działanie antykoncepcyjne.

Prezerwatywę zakłada się przed rozpoczęciem stosunku seksualnego. Jeśli uprawiamy seks z nowym partnerem prezerwatywę warto nałożyć jak najwcześniej, żeby uniknąć dotyku narządów płciowych i nie narazić się na ewentualne choroby przenoszone w czasie stosunku.

Przed zakupem prezerwatyw warto też sprawdzić datę ważności. Im dłużej prezerwatywy leżą nieużywane, tym większe ryzyko, że uszkodzą się podczas zakładania lub stosunku. Prezerwatywę należy ostrożnie wyjąć z opakowania. Lepiej nie używać do tego celu zębów czy paznokci, żeby jej nie uszkodzić. Zrolowana część prezerwatywy musi znajdować się na zewnątrz, w innym przypadku prezerwatywę ciężko będzie prawidłowo nałożyć.

Końcówkę prezerwatywy stanowi zbiorniczek na spermę. Ściskamy go tak aby usunąć z niego powietrze i przykładamy prezerwatywę do żołędzi członka. Podczas nakładania prezerwatywy penis musi znajdować się w stanie wzwodu. Jedną ręką ściskamy zbiorniczek, a drugą rozwijamy prezerwatywę na całą długość penisa. Sprawdzamy, czy prezerwatywa dobrze przylega do ścianek członka i jeśli wszystko jest w porządku możemy bez obaw przystąpić do penetracji. Podczas seksu warto zwrócić uwagę czy prezerwatywa nie zsunęła się i nie jest uległa uszkodzeniu.

Po wytrysku ostrożnie przytrzymujemy prezerwatywę ręką i dopiero wtedy wysuwamy członek z pochwy. Zdejmujemy ją ostrożnie, gdy penis jest jeszcze w stanie wzwodu. Prezerwatywę wyrzucamy do śmietnika. Nie można wrzucać jej do toalety.

8. Ile kosztują prezerwatywy?

Ceny prezerwatyw uzależnione są od producenta i ilości "bajerów", które zawierają. Zwykła lateksowa prezerwatywa kosztuje od kilkudziesięciu do ok. 4 zł za sztukę. Prezerwatywy zwykle pakowane są w opakowania po 3,6,10,16 a nawet 24 sztuki. Ceny prezerwatyw prążkowanych, smakowych, zapachowych, ekstracienkich, nawilżanych itp. zwykle są wyższe niż standardowe.

9. Zalety prezerwatywy

Popularność prezerwatywy wynika z dużej skuteczności, łatwości zastosowania i dostępu do tego środka, ale także z faktu, że stanowi ona ochronę przed zakażeniami chorobami wenerycznymi. Prezerwatywa może też odgrywać rolę w walce z HIV. Jest więc doskonałym środkiem antykoncepcyjnym dla osób mających kontakty seksualne z wieloma partnerami. W takiej sytuacji warto także stosować prezerwatywę przy kontaktach oralnych lub analnych (specjalna, grubsza).

Prezerwatywa jest najpopularniejszą metodą antykoncepcji
Prezerwatywa jest najpopularniejszą metodą antykoncepcji (Shutterstock)

Istnieją badania wykazujące, że zastosowanie prezerwatywy przyczynia się do zmniejszenia częstości zapaleń przydatków u kobiet. Prezerwatywa zmniejsza nieco doznania mężczyzny, więc może być zalecana w przypadkach przedwczesnego wytrysku. Wiele osób zniechęca się jednak do używania prezerwatywy, ponieważ prezerwatywe trzeba założyć tuż przed stosunkiem. Ponadto u niektórych mężczyzn prezerwatywa może być przyczyną zaburzeń wzwodu.

Decydując się na prezerwatywy, warto zwrócić uwagę na miejsce, w którym się je kupuje – na sposób ich przechowywania. Lepiej, gdy jest to apteka.

10. Wady prezerwatyw

Prezerwatywy zaliczane są do metod antykoncepcji mechanicznej i nie są pozbawione wad. Po pierwsze ich skuteczność zależy od staranności użycia. Prezerwatywa może się podczas stosunku zsunąć lub ulec uszkodzeniu, co sprawia, że czasem jest metodą zawodną. Ponadto niektóre osoby skarżą się, że używanie prezerwatyw powoduje dyskomfort lub zmniejsza intensywność doznań podczas seksu. Prezerwatywy mogą też uczulać i powodować podrażnienie ścianek pochwy.

11. Co zrobić gdy prezerwatywa pęknie ?

Być może da się coś na to poradzić! Istnieje tabletka "po stosunku". Jej działanie opiera się na założeniu, iż zarodek implantuje się w jamie macicy nie wcześniej niż 5 dni po jajeczkowaniu. Podanie dużej dawki progestagenów zawartych w tabletce powoduje zmiany w błonie śluzowej macicy uniemożliwiające zagnieżdżenie.

Dochodzi wówczas do krwawienia z macicy i zarodek jest usuwany z organizmu. Właściwie to ten środek trudno nazwać metodą antykoncepcyjną i nie należy tak go traktować. Stosuje się go w sytuacjach awaryjnych, np. gdy zawiodły stosowane środki (np. pękła prezerwatywa), gdy doszło do gwałtu, gdy pod wpływem uniesienia para zapomniała się zabezpieczyć. Co do tego ostatniego przykładu – lepiej nie zapominać się zbyt często (np. co miesiąc)!

Jak wspomniano wyżej, tabletka zawiera dużą dawkę hormonów, która nie jest obojętna dla organizmu! Powoduje hormonalną burzę, rozregulowuje cykl miesiączkowy, obciąża wątrobę. Kobiety, które wielokrotnie „zapominają się”, a potem zażywają kolejne tabletki "po stosunku", w istotny sposób szkodzą swojemu zdrowiu. Lepiej nie igrać z hormonami.

Gdy nastąpiła "sytuacja awaryjna", kobieta ma 72 godziny na zapobiegnięcie nieplanowanej ciąży. W tym celu musi udać się do ginekologa i poprosić o wypisanie recepty na tabletkę.

12. Prezerwatywy dla kobiet

Obecnie dostępne są również prezerwatywy dla kobiet. Prezerwatywa dla pań opiera się na tych samych założeniach co prezerwatywa dla mężczyzn. Jest to rodzaj "tuby" o długości ok. 17 cm. Na obu końcach damskiej prezerwatywy znajdują się pierścienie. Pierścień u wejścia zapobiega wpadaniu prezerwatywy do pochwy.

Drugi pierścień prezerwatywy jest nieco mniejszy i znajduje się wewnątrz pochwy. Zaletą prezerwatywy dla kobiet jest to, że może być założona na jakiś czas przed stosunkiem i zdjęta później, a nie bezpośrednio po stosunku, jak jest to w przypadku prezerwatywy dla mężczyzn.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze