Trwa ładowanie...

Prolaktyna - cel, przebieg, normy, interpretacja

Prolaktyna - cel, przebieg, normy, interpretacja
Prolaktyna - cel, przebieg, normy, interpretacja (123rf.com)

Prolaktyna (PRL) to hormon produkowany przez przedni płat przysadki mózgowej. Odpowiedni poziom prolaktyny warunkuje prawidłowy rozwój młodych kobiet, a także stymuluje ciałko żółte do produkcji progesteronu (hormonu niezwykle ważnego do prawidłowego rozwoju ciąży). Prolaktyna jest odpowiedzialna też za wytwarzanie mleka przez gruczoły piersiowe w okresie karmienia piersią u kobiet.

Normalnie poziom prolaktyny jest niski zarówno u mężczyzn, jak i kobiet, które nie są w ciąży. Dlatego podwyższona prolaktyna jest sygnałem do dalszej diagnostyki. Badanie poziomu prolaktyny stosowane jest głównie do diagnozy przyczyny mlekotoku lub niepłodności u kobiet i mężczyzn. Badanie na poziom prolaktyny pomocne jest także w diagnostyce guzów przysadki oraz w ocenie skuteczności ich leczenia.

spis treści

1. Co to jest prolaktyna?

Prolaktyna jest żeńskim hormonem wydzielanym przez przysadkę mózgową. Wytwarzana jest również w macicy, piersiach, prostacie, skórze, a także przez komórki odpornościowe i komórki tkanki tłuszczowej.

Zobacz film: "Jak rozpoznać, że hormony szaleją?"

Jest odpowiedzialna m.in. za to, że w czasie dojrzewania dziewczętom rosną piersi. Podczas ciąży, prawidłowy poziom prolaktyny podtrzymuje pracę ciałka żółtego, dzięki czemu umożliwia produkcję progesteronu - hormonu ważnego dla utrzymania ciąży.

Prolaktyna jest również odpowiedzialna za tworzenie się mleka i rozwój gruczołów mlecznych. Jej prawidłowe stężenie gwarantuje odpowiednią ilość mleka potrzebnego do karmienia noworodka i niemowlęcia. Niski poziom prolaktyny może być jedną z przyczyn kłopotów z karmieniem piersią.

Co ciekawe, gdy kobieta często i długo karmi piersią, w jej organizmie utrzymuje się względnie wysoki poziom prolaktyny, który uniemożliwia dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych i owulację. Prolaktyna może więc pełnić funkcję środka antykoncepcyjnego. Nie oznacza to jednak, że kobieta karmiąca piersią jest 100 proc. zabezpieczona przed ciążą.

2. Stężenie prolaktyny

Poziom prolaktyny nie utrzymuje się ciągle na tym samym poziomie i zależny jest od fazy w jakiej znajduje się organizm kobiety. Podczas ciąży i karmienia piersią stężenie prolaktyny wzrasta. Kiedy jeszcze obserwujemy tę zależność? Stężenie prolaktyny zależne jest od pory dnia. Zaczyna rosnąć w drugiej połowie nocy, a swoje najwyższe stężenie osiąga wczesnym rankiem. Potem stopniowo się obniża.

Poziom prolaktyny uzależniony jest również od fazy cyklu miesiączkowego. Na początku rośnie nieznacznie wraz ze wzrostem stężenia estrogenów. W drugiej połowie cyklu się obniża.

Wahania poziomu prolaktyny powodują również codzienne sytuacje - zjedzenie obfitego posiłku, zmęczenie, uprawianie seksu i stresujące sytuacje. Biorąc pod uwagę te wszystkie zmienne, do badania poziomu prolaktyny trzeba się przygotować.

3. Przyczyna mlekotoku

Prolaktyna jest badana w celu zdiagnozowania przyczyn mlekotoku, bólów głowy, zaburzeń widzenia, przyczyn niepłodności, a także zaburzeń erekcji u mężczyzn. Badanie stężenia prolaktyny we krwi pozwala zdiagnozować gruczolaka przysadki (guz przysadki, prolactinoma), ocenić funkcjonowanie przedniego płata oraz monitorować leczenie gruczolaka i wykrywać jego wznowienia.

Gruczolak przedniego płata przysadki u kobiet może być przyczyną niepłodności lub zaburzeń miesiączkowania. U mężczyzn natomiast objawia się stopniową utratą funkcji seksualnych i obniżonym libido. Lekarz może zlecić badanie prolaktyny, gdy są trudności z zajściem w ciążę lub występuje nieregularne miesiączkowanie. Stężenie prolaktyny u mężczyzn sprawdzane jest czasami jako badanie pomocnicze do diagnostyki niskiego stężenia testosteronu.

W przypadku zdiagnozowanego gruczolaka przedniego płata przysadki, badanie poziomu prolaktyny wykonywane jest w celu monitorowania rozwoju guza, a także do oceny skuteczności jego leczenia. Wtedy też badanie stężenia prolaktyny we krwi wykonywane jest w określonych, regularnych odstępach czasowych. Badanie stężenia prolaktyny służy także do diagnostyki jego nawrotów.

Badanie poziomu prolaktyny wykonywane jest także w przebiegu leczenia chorób, w których stosuje się leki wpływające na stężenie dopaminy. Dopamina odpowiedzialna jest za regulację i hamowanie wydzielania prolaktyny. Leki takie wykorzystywane są, np. w leczeniu choroby Parkinsona czy w leczeniu schizofrenii (leki przeciwpsychotyczne).

Badanie prolaktyny zlecane jest najczęściej wraz z badaniem poziomu innych hormonów, np. hormonu wzrostu, szczególnie, gdy podejrzewana jest całkowita niedoczynność przysadki, tzn. upośledzone jest wydzielanie wszystkich hormonów przysadkowych.

4. Nadmiar prolaktyny

Prolaktyna powinna być badana rano. Aby stwierdzić nadmiar prolaktyny, należy się dobrze wyspać i stawić się na badanie na czczo, między godziną 8 a 12, ponieważ to wtedy badanie prolaktyny we krwi daje najbardziej miarodajny wynik. Warto bowiem pamiętać, że poziom prolaktyny we krwi zmienia się w ciągu dnia. Warto również nie ćwiczyć, nie jeść obfitego posiłku, ani nie współżyć poprzedniego wieczoru, ponieważ to również zaburza obraz nadmiaru prolaktyny we krwi.

Jeśli badanie wykaże nadmiar prolaktyny, warto wykonać również badania tarczycy. Wówczas, jeśli wyniki są prawidłowe, należy potwierdzić nadmiar prolaktyny.

Wysoki poziom prolaktyny pojawia się także przy stymulacji gruczołów piersiowych oraz przy przyjmowaniu szeregu leków, m.in. estrogenów, TLPD (trójcykliczne leki przeciwdepresyjne), leki uspokajające, leki hipotensyjne, niektóre stosowane w leczeniu refluksu żołądkowo-przełykowego. Cena badania prolaktyny to ok. 20-25 zł.

5. Nadmiar hormonu

Prolaktyna powinna zostać oceniona na podstawie norm przedstawionych na wyniku badania krwi. Nadmiar prolaktyny w organizmie prowadzi do określonych zaburzeń. Norma prolaktyny we krwi to wynik zawierający się w granicach 5 - 25 ng/ml. Jeżeli wyniki prolaktyny przekroczyły normę, może to oznaczać pewne nieprawidłowości. Wyniki prolaktyny wyższe niż 25 ng/ml mogą być wytłumaczeniem występowania nieregularnych okresów i cykli bezowulacyjnych.

PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT

Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:

Wszystkie odpowiedzi lekarzy

Poziom prolaktyny przekraczający 50 ng/ml może doprowadzić do zatrzymania okresu. Wysoki poziom prolaktyny (powyżej 100 ng/ml) może być spowodowany guzem przysadki mózgowej. Do wykonania badania na poziom prolaktyny potrzeba jedynie próbki krwi pobranej z żyły. Powyższe normy prolaktyny we krwi podane są w przybliżeniu. Dla oznaczenia stężenia prolaktyny nie ustalono standardowych norm. Laboratoryjne normy prolaktyny określane są z uwzględnieniem wieku i płci pacjenta. U mężczyzn norma prolaktyny we krwi wynosi poniżej 20 µg/l.

5.1. Wysoki poziom

Podwyższone stężenie prolaktyny we krwi nosi nazwę hiperprolaktynemii. Przyczynami tego stanu mogą być: ciąża, przyjmowanie leków zmniejszających działanie dopaminy, łagodne guzy przysadki i niedoczynność tarczycy. Wśród objawów świadczących o podwyższonym stężeniu prolaktyny we krwi wyróżniamy:

  • zaburzenia cyklu miesiączkowego - występują częściej niż co 25 dni lub rzadziej niż co 33 dni. Z czasem mogą też zanikać. Problemem są również cykle bezowulacyjne, co znacznie utrudnia zajście w ciążę,
  • obniżone libido, suchość pochwy utrudniająca odbycie stosunku,
  • bóle głowy i zaburzenia widzenia związane z występowaniem gruczolaka przysadki,
  • objawy charakterystyczne dla niedoboru testosteronu u mężczyzn i niedoboru estrogenu u kobiet.

Wysoki poziom prolaktyny może być skutecznie leczony przy pomocy preparatów naśladujących działanie dopaminy.

5.2. Niski poziom

Hipoprolaktynemia to stan, w którym stężenie prolaktyny we krwi jest niższe niż norma. Ten stan występuje rzadko i zwykle związany jest z niedoczynnością przysadki. Niskie stężenie prolaktyny może być przyczyną zaburzeń produkcji mleka w okresie karmienia piersią.

W przypadku niskiego poziomu prolaktyny nie pojawiają się żadne inne problemy zdrowotne. Badania sugerują jednak, że hipoprolaktynemia może powodować mniejszą odpowiedź układu odpornościowego na niektóre zakażenia.

6. Dolegliwości związane z niewłaściwym poziomem hormonu prolaktyny

Prolaktyna może wskazywać na wiele różnych chorób. Jej podwyższony poziom towarzyszy m.in. takim dolegliwościom, jak:

Wysoki poziom prolaktyny sprawia zazwyczaj, że piersi stają się obrzmiałe, powiększone i bolesne. Bardzo często wysoka prolaktyna sprawia, że kobietom pomimo tego, że nie są w ciąży i nie karmią piersią, z piersi leci mleko. Innym najczęstszym objawem wysokiej prolaktyny są zaburzenia miesiączkowania. Jeśli oba te objawy związane z wysokim poziomem prolaktyny, utrzymują się przez dłuższy czas, należy udać się do lekarza, który na pewno zleci badania na stężenie prolaktyny we krwi.

7. Przebieg leczenia

Hiperprolaktynemia, czyli nadmiar prolaktyny może być leczony lekami obniżającymi jej poziom. W przypadku leczenia tego schorzenia ważne jest znalezienie przyczyn podwyższonej prolaktyny. Jeśli jest to niedoczynność tarczycy, ważne jest unormowanie pracy tego gruczołu. Podwyższony poziom prolaktyny może być też związany z chorobami nerek lub wątroby. Tutaj również ważne jest unormowanie pracy tych narządów.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze