Przedwczesne oddzielenie się łożyska

W czasie, gdy łożysko odkleja się od ścian macicy i powoduje przedporodowe krwawienie, mówi się o przedwczesnym oddzieleniu się łożyska. Przedwczesne odklejenie łożyska jest powikłaniem ciąży, które polega albo na całkowitym, albo na częściowym oddzieleniu się prawidłowo usadowionego łożyska od ścian macicy. Do przedwczesnego oddzielenia łożyska dochodzi najczęściej po 20 tygodniu ciąży i przed przewidywanym terminem porodu.

Przedwczesne oddzielenie się łożyska jest najczęstszą przyczyną krwawień pochwowych w 2 i 3 trymestrze ciąży, stanowiąc 31% przyczyn krwotoków. Fizjologicznie łożysko oddziela się od macicy w trzecim okresie porodu. Tworzy się wówczas krwiak pozałożyskowy, oddzielający obkurczającą się macicę i niekurczliwe łożysko. Gdy prawidłowo osadzone łożysko zacznie się odklejać jeszcze przed urodzeniem dziecka, rozpoznaje się wtedy przedwczesne oddzielenie łożyska.

Krwawienie z naczyń maciczno-łożyskowych powoduje dużą utratę krwi, co skutkuje niedotlenieniem płodu. Przedwczesne odklejenie łożyska jest stanem zagrażającym życiu zarówno płodu, jak i matki. Stopień zagrożenia życia jest uzależniony od tygodnia ciąży, w którym nastąpiło odklejenie się łożyska oraz od wielkości odłączenia się łożyska od ściany macicy. Częstość występowania tego powikłania wynosi 0,5-1,5% wszystkich ciąży. Przedwczesne oddzielenie łożyska od macicy najczęściej dotyczy kobiet w ciąży mnogiej i kobiet, które często rodziły. Przedwczesne oddzielenie się łożyska występuje też w stanach nadmiernego rozciągnięcia mięśni macicy, np. w przypadku tępego urazu brzucha.

Przedwczesne oddzielenie się łożyska może się następująco objawiać:

• nagłe, nasilające się bóle podbrzusza w ciąży,
• twardy, napięty brzuch, bolesny przy ucisku,
• trwałe, ciągłe bóle porodowe z „twardą jak deska” macicą – tzw. „drewniana macica”,
• krwawienie z pochwy, które często może mieć postać krwotoku,
• nieproporcjonalne objawy wstrząsu w porównaniu do niewielkiego krwawienia z pochwy (przewaga krwawienia wewnętrznego nad zewnętrznym przez pochwę).

Przedwczesne oddzielenie się łożyska może doprowadzić do wcześniejszego porodu poprzez wywoływanie skurczów macicy. Dlatego w razie zauważenia jakichkolwiek krwawień z pochwy w późniejszych miesiącach ciąży, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Czynniki ryzyka to:

• palenie papierosów przez ciężarną,
• picie alkoholu w ciąży,
• urazy brzucha w ciąży,
• niedobór kwasu foliowego,
• krótka pępowina,
• nadciśnienie tętnicze,
• odklejanie się łożyska w poprzednich ciążach,
• przedwczesne pęknięcie błon płodowych.

Diagnostyka przedwczesnego oddzielenia się łożyska:

• wywiad lekarski (zazwyczaj ostatni trymestr ciąży),
• objawy kliniczne wstrząsu spowodowane dużą utratą krwi,
• nie należy badać przez pochwę ani przez odbytnicę,
• należy różnicować przedwczesne oddzielenie się łożyska z łożyskiem przodującym i pęknięciem macicy.

Kiedy u kobiety ciężarnej wystąpiło krwawienie spowodowane przedwczesnym oddzieleniem się łożyska, osoba udzielająca pomocy powinna:

• ułożyć ciężarną na wznak z uniesioną miednicą i uniesionym prawym bokiem,
• przewieźć w pozycji leżącej na oddział ginekologiczny pod opieką lekarza.

Leczenie zazwyczaj zależy od stopnia oddzielenia się łożyska od macicy. Kiedy jest ono niewielkie, kobieta pozostaje pod stałą obserwacją w szpitalu, aby uzupełnić utratę krwi. W przypadku, kiedy odklejenie jest bardzo duże, dla bezpieczeństwa dziecka i matki wywołuje się przedwczesny poród. Nieraz samo odklejanie łożyska powoduje akcję porodową przez wywołanie skurczów macicy.

Źródła

1. Hormony decydują o momencie porodu
2. Bręborowicz G. Ginekologia i położnictwo, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, ISBN 83-200-3082-X
3. Hanretty K. P. Położnictwo, Urban & Partner, Wrocław 2006, ISBN 83-89581-34-5
4. Bręborowicz G. Ciąża wysokiego ryzyka, Ośrodek Wydawnictw Naukowych, Poznań 2010, ISBN 83-7314-059-2