Przeszczep przeciwko gospodarzowi
Choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi GVHD (Graft-Versus-Host Disease) to fizjologiczna reakcja organizmu, pojawiająca się u biorcy przeszczepu krwiotwórczych komórek macierzystych. Przeszczep szpiku kostnego stosowany jest w leczeniu różnego rodzaju chorób hematologicznych, w tym nowotworów układu krwiotwórczego, szczególnie ostrej białaczki szpikowej. Wyróżniamy ostrą i przewlekłą chorobę przeszczep przeciwko gospodarzowi (GVHD).
1. Pojawienie się przeszczepu przeciw gospodarzowi
Ta choroba to jedna z reakcji niepożądanych po przeszczepie szpiku. Pochodzące od dawcy limfocyty T rozpoznają obce dla nich antygenowo komórki organizmu biorcy, powodując reakcję zapalną i naciekanie narządów biorcy, głównie wątroby, przewodu pokarmowego i skóry. Tkanki biorcy rozpoznawane są przez limfocyty dawcy jako obcei są przez nie atakowane, co doprowadza do ich uszkodzenia.
Nasuwa się na myśl proste rozwiązanie tego problemu: usunięcie limfocytów z przeszczepu. Nie jest to jednak takie proste i korzystne. Brak obecności białych krwinek w materiale pobranym od dawcy zwiększa ryzyko odrzucenia przeszczepu i osłabia układ odpornościowy. Z drugiej strony niewielkie nasilenie choroby GVHD jest korzystne ze względu na fakt, iż limfocyty te mogą też rozpoznawać i niszczyć komórki nowotworowe, co poprawia odległe wyniki transplantacji, pozwalając na lepszą kontrolę choroby (Graft versus neoplasm- reakcja przeszczep przeciwko nowotworowi).
2. Objawy choroby przeszczepu przeciw gospodarzowi
Choroba ta dzieli się na 2 typy:
- ostra choroba przeszczep przeciw gospodarzowi – pojawia się do ok. 100 dni po przeszczepie (aGVHD);
- przewlekła choroba przeszczep przeciw gospodarzowi – pojawia się w późniejszym czasie po przeszczepie (cGVHD).
Klasyczna forma ostrej postaci przebiega z uszkodzeniem wątroby (żółtaczka, podwyższone próby wątrobowe, zapalenie drobnych dróg żółciowych etc.), zmianami na skórze (w postaci wysypki), zmianami na błonach śluzowych i w przewodzie pokarmowym (przewlekła biegunka, zaburzenia wchłaniania). U niektórych osób wykazano także zmiany w układzie krwiotwórczym, w szpiku kostnym, grasicy, a także w płucach (postępujące zwłóknienie płuc).
W przewlekłej postaci oprócz uszkodzenia tych organów mogą pojawić się także zmiany w tkance łącznej i gruczołach wydzielania zewnętrznego. Niekiedy dochodzi do uszkodzenia śluzówki pochwy u kobiet, wywołującego bolesność i blizny, w wyniku czego dochodzi do niezdolności stosunku płciowego. Nieleczona lub źle kontrolowana choroba może doprowadzić do znacznego okaleczenia pacjenta, dramatycznie pogorszyć jego komfort życia a nawet być przyczyną śmierci człowieka.
Ciężkość objawów podzielona jest na 4 stopnie. Osoby z 4 stopniem objawów mają złe rokowania.
3. Leczenie i profilaktyka choroby przeszczepu przeciw gospodarzowi
Aby zapobiec pojawieniu się choroby GVHD, stosuje się dokładniejsze dopasowanie ludzkich antygenów zgodności tkankowej dawcy i biorcy, za pomocą typowania tkanek w wyniku sekwencjonowania DNA. Taka procedura zmniejsza częstość i nasilenie choroby po przeszczepieniu. W celu zapobiegania pojawieniu się reakcji przeszczepu przeciwko biorcy stosowane są także leki immunosupresyjne, m.in. cyklosporyna, takrolimus, mykofenolan mofetylu, metotreksat.
Ostra i przewlekła choroba GVHD leczona jest poprzez podawanie glikokortykosteroidów, jak prednizon, metylprednizolon. Ich podanie ma na celu stłumienie działania limfocytów T na komórki gospodarza oraz zahamowanie reakcji zapalnych. W wysokich dawkach następuje jednak duże upośledzenie funkcji układu odpornościowego, co może sprzyjać zakażeniom.
Niestety, czasami choroba GvHD jest oporna na leczenie. Wtedy stosowane są silniejsze leki tłumiące odporność, stosuje się także procedurę zwaną fotoferezą pozaustrojową - ECP. Przy ECP limfocyty krążące w organizmie biorcy są poddawane promieniowaniu nadfioletowemu poza organizmem chorego i wracają do niego.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.