Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Kamila Drozd

Przyczyny palenia papierosów

Avatar placeholder
23.11.2021 11:43
Przyczyny palenia tytoniu można podzielić na te o charakterze psychosocjologicznym, jak i farmakologicznym
Przyczyny palenia tytoniu można podzielić na te o charakterze psychosocjologicznym, jak i farmakologicznym (adobestock)

Dlaczego ludzie palą papierosy? Motywów może być bardzo wiele. Sztandarową przyczyną palenia papierosów jest wszechobecny stres, który chce się zredukować, wypalając kolejne i następne paczki papierosów. Napięcie psychiczne nie stanowi jednak jedynej pobudki, popychającej w stronę nikotynizmu. Przyczyny palenia tytoniu można podzielić na te o charakterze psychosocjologicznym, jak i farmakologicznym. Papieros ułatwia nawiązywanie kontaktów społecznych, jest swego rodzaju „towarzyską rozrywką”, uspokaja albo stymuluje układ nerwowy, wycisza, pozwala bardziej skoncentrować się na pracy itd. Z jakich jeszcze powodów ludzie zaczynają palić papierosy?

spis treści

1. Motywy palenia papierosów

Psychologowie dysponują narzędziami – testami psychologicznymi – które pozwalają odkryć indywidualne powody palenia papierosów u poszczególnych palaczy. Do takich narzędzi należy między innymi kwestionariusz „Dlaczego palę” w polskiej adaptacji M. Broszkiewicz, który składa się z 21 itemów (twierdzeń), do których muszą ustosunkować się respondenci. Każdy item został przydzielony do jednej z siedmiu skal, które nazywają główne przyczyny nikotynizmu. Należą do nich:

  1. pobudzenie;
  2. zajęcie;
  3. podpora/napięcie;
  4. przyjemność/relaksacja;
  5. motywy społeczne;
  6. zwyczaj;
  7. uzależnienie.
Zobacz film: "Planowanie ciąży a palenie"

Dowiedz się więcej

Wynik tego testu ma charakter opisowy i umożliwia zorientowanie się, w jaki sposób osoba paląca postrzega przyczyny, dla których sięga po papierosa. Okazuje się, że pod względem płci istnieją różnice w przyczynach nikotynizmu. Kobiety palą papierosy bardziej z potrzeby odczuwania przyjemności. Mężczyźni też rzadziej niż kobiety palą, dlatego że muszą rozładować napięcie poprzez nawyk behawioralny związany z czynnością palenia, jak bawienie się papierosem w dłoni czy wdychanie dymu papierosowego. Wiadomo, że palenie tytoniu jest motywowane policzynnikowo. Co to znaczy? To oznacza, że człowiek sięga po papierosa nie z powodu działania jednego bodźca, ale najczęściej przyczyn, dla których zaczyna palić jest więcej, np. stres + ciekawość + chęć odczuwania przyjemności.

2. Przyczyny nikotynizmu

Przyczyny palenia papierosów zmieniały się na przestrzeni wieków. Aztekowie palili tytoń, by uzyskać „stan spokoju”, ale traktowali go również jako środek przeciwbólowy, lek na choroby nosa czy zawroty głowy. Tabaka w zależności od okoliczności była albo skutecznym medykamentem, albo środkiem odurzającym. Pierwsze wzmianki o paleniu pochodzą z prastarych źródeł z około V wieku p.n.e. W Europie tytoń pojawił się za sprawą wypraw Krzysztofa Kolumba w XV wieku. Europejczycy również na początku używali tytoniu jako lekarstwa, by w XX wieku okrzyknąć nikotynę cichym wrogiem dla zdrowia. Zdano sobie sprawę, że nałogowe palenie uprawdopodabnia między innymi zachorowanie na raka płuc, astmę, rozedmę, osłabia libido i przyspiesza starzenie się skóry. Z jakich powodów ludzie obecnie zaczynają palić papierosy?

Zazwyczaj na przestrzeni lat „używania nikotyny” zmieniają się przyczyny palenia. Inicjacja nikotynowa najczęściej przypada na wiek dorastania. Młodzi ludzie sięgają po papierosa, gdyż ulegają namowom rówieśników, chcą poczuć się dorośli, nie potrafią asertywnie odmówić, pragną zaspokoić swoją ciekawość, doświadczyć nowego przeżycia, zachowują się konformistycznie, by przypodobać się innym, chcą zapomnieć o szarej rzeczywistości i poczuć odrobinę przyjemności, odprężenia, relaksu albo po prostu dowartościować się, dodać sobie pewności siebie faktem, że palą. Młodzież zaczyna palić, by czuć, że przynależy do grupy, na opinii której im zależy. Nie chcą być odtrąceni, nieakceptowani z powodu, że są abstynentami nikotynowymi. Nie bez znaczenia jest również wpływ mediów, reklamy papierosów, które roztaczają wizję szczęścia i przypływu energii po zapaleniu papierosa albo prezentują wizerunek palacza, który cieszy się uznaniem społecznym, odnosi same sukcesy na polu zawodowym, jak i towarzyskim.

Podsumowując, można stwierdzić, że ludzie palą papierosy, gdyż:

  • nikotyna wycisza, uspokaja, relaksuje i zmniejsza napięcie psychofizyczne, czyli staje się metodą na stres;
  • nikotyna pobudza, stymuluje, poprawia koncentrację uwagi, zwiększa aktywność organizmu;
  • palenie papierosów zaspokaja potrzebę ucieczki od różnych problemów – interpersonalnych, zawodowych, rodzinnych itp.;
  • palenie papierosów jest strategią radzenia sobie z trudnymi emocjami, jak smutek, złość, gniew, lęk;
  • nikotyna „reguluje” emocje, daje szybkie uczucie ulgi i uśmierza cierpienie;
  • palenie tytoniu pozornie wypełnia poczucie nudy, pustki i samotności;
  • palenie papierosów staje się pewnym automatyzmem, czynnością rytualną, nawykiem, uzależnieniem od czynności palenia – wyjmowanie papierosa z paczki, zapalanie, manipulowanie papierosem w dłoni itp.;
  • palenie tytoniu wiąże się z uzależnieniem farmakologicznym, potrzebą zwiększania dawki nikotyny we krwi, potrzebą walki z głodem nikotynowym;
  • palenie tytoniu wiąże się z uzależnieniem psychologicznym – pali się dla poprawy nastroju, podniesienia samooceny, dodania sobie pewności siebie;
  • palenie ułatwia komunikację, kontakty społeczne, stanowi rozrywkę towarzyską, pomaga podtrzymać dialog itp.;
  • palenie stanowi sposób czerpania przyjemności, zaspokajania swoich hedonistycznych pragnień;
  • pali się z potrzeby wolności i poszukiwania przygody, oderwania się od rutyny, codziennych trosk, chęci bycia niezależnym.

Jak widać, ludzie palą z przeróżnych przyczyn. By móc skutecznie walczyć z nałogiem nikotynowym, na początku należy zdemaskować indywidualne powody, dla których się pali. Czy to stres, czy potrzeba kontaktów społecznych, czy to rozrywka, czy rytuał, a może sposób poprawy nastroju? Analiza przyczyn nikotynizmu umożliwia zaprzestanie palenia i wytrwanie w abstynencji nikotynowej. Warto nad tym się zastanowić, tym bardziej, że nie szkodzimy jedynie sobie, ale i najbliższemu otoczeniu. Bierne palenie niesie ze sobą równie niebezpieczne konsekwencje, jak palenie aktywne.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Następny artykuł: Białko odpowiedzialne za uzależnienie od nikotyny
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze