Chemioterapia po raku piersi

Rak piersi pomimo jednej nazwy, może przebiegać inaczej u różnych osób. Wskazania do leczenia uzupełniającego po operacji (tzn. chemioterapii) ustalane są indywidualnie na podstawie badania wyciętego guza nowotworowego, wieku pacjentki, obecności przerzutów do węzłów chłonnych, schorzeń dodatkowych. Im większe ryzyko rozsiewu czy nawrotu, tym zasadniejsze jest podanie pacjentce chemioterapii.

1. Rodzaje chemioterapii

• Chemioterapia uzupełniająca (adjuwantowa) jej celem jest zapobieganie nawrotowi choroby lub odroczenie w czasie momentu nawrotu przy bardzo zaawansowanej postaci raka. Nawet jeżeli wydaje się, że rak jest ograniczony do samej piersi lub węzłów chłonnych pachy, trudno przewidzieć czy komórki raka nie zdążyły przedostać się do innych narządów. Chemioterapia działa na cały organizm i ma na celu zniszczenie tych ewentualnych błądzących po organizmie komórek. Chemioterapia rozpoczyna się zazwyczaj w okresie do 2-3 tygodni po zabiegu operacyjnym (aby organizm zdołał dojść do siebie) i trwa ok 4-6 miesięcy. W trakcie leczenia obowiązkowe są kontrole lekarskie – lekarz sprawdza jak organizm toleruje chemię.

• Regularnie bada się morfologię krwi – sprawdza poziom białych ciałek czyli leukocytów (odpowiedzialne za walkę z infekcjami), poziom czerwonych ciałek krwi (przenoszą tlen w organizmie) oraz płytek krwi (odpowiadają za krzepnięcie krwi). Jeżeli liczba białych lub czerwonych ciałek nie jest wystarczająca, lekarz może zalecić specjalne leki wpływające na podniesienie ich poziomu, lub niekiedy trzeba odłożyć w czasie kolejny cykl chemii i poczekać aż organizm sam zregeneruje się.

• Chemioterapia neoadjuwantowa (przedoperacyjna) - ten rodzaj chemii podaje się, jeżeli wyjściowo znajdujemy duży guz z piersi. Po podaniu chemii jest szansa na zmniejszenie guza i wytworzenie lepszych warunków do jego operacyjnego usunięcia.

• Chemioterapia do leczenia raka piersi z przerzutami - jeżeli doszło do rozprzestrzenienia się choroby poza pierś lub węzły chłonne pachy – mówimy, że doszło do rozsiewu choroby, czyli przerzutów do innych tkanek organizmu. Chemioterapia może być jednym ze sposobów próby zniszczenia tych komórek, pozwala na wydłużenie życia i poprawę jego jakości.

• Chemioterapia megadawkowa – ten rodzaj chemii nie jest elementem standardowej terapii raka piersi. Stosuje się ja w bardzo szczególnych przypadkach, gdyż dawki (jak sama nazwa wskazuje) są o wiele wyższe niż w konwencjonalnym stosowaniu. Dlatego też, elementem tego rodzaju terapii jest przeszczep szpiku. Metodę tą stosuje się eksperymentalnie w wybranych ośrodkach.

2. Leki w chemioterapii

Przegląd leków stosowanych w chemioterapii raka piersi (w nawiasach podano nazwy handlowe):

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czy warto wykonywać badania profilaktyczne?"

• antracykliny – klasa leków obejmująca doksorubicynę (Adriamycyna), epirubicynę (Epirubicin, Farmorubicin) i stanowią element tzw. chemii czerwonej;
• cyklofosfamid (Endoxan)- stanowi składnik tzw. białej chemii;
• gemcytabina (Gemzar);
• 5-fluorouracyl (5-Fluorouracyl);
• kapecytabina (Xeloda);
• trastuzumab (Herceptin).

Chemioterapię przeważnie podaje się co 2-4 tygodnie. Każde podanie nosi nazwę „cyklu”. W zależności od momentu podjęcia leczenia (przed czy po operacji) ustala się odpowiednią liczbę cykli. Każdy cykl obejmuje podanie kombinacji leków wymienionych powyżej drogą doustną lub dożylną. Czasami stosuje się też tylko jeden lek, najczęściej w przypadku raka piersi z przerzutami.

Plan leczenia ustalany jest indywidualnie. Niektóre pacjentki muszą zostać przyjęte do szpitala na okres jednej doby, ponieważ otrzymują leki dożylnie we wlewie trwającym parę godzin, w innych przypadkach możliwe jest przyjście do gabinetu na tzw. dzienną chemioterapię, kiedy to pacjentka zostaje przez parę godzin w szpitalu a potem może wyjść do domu. Czasami też pacjentki otrzymują leki do zażywania w domu.

Czasami, w wyniku długotrwałego leczenia żyły nie są już takie sprawne jak wcześniej i trudno znaleźć miejsce, by na nowo wkłuć wenflon. Niektórzy też z natury mają tzw. słabe żyły lub takie, które trudno znaleźć. W takich przypadkach lekarze czasami decydują się na założenie pacjentce tzw. portu naczyniowego (wszywa się specjalny dysk pod skórę, który nakłuwa się w razie potrzeby) lub zakłada tzw. wkłucia centralne (wkłucie do jednej z większych żył najczęściej pod obojczykiem – wtedy wystaje końcówka na zewnątrz). Wszystko to odbywa się w znieczuleniu miejscowym, a po zakończeniu leczenia łatwo się usuwa.

Leki przeciwnowotworowe mają na celu przede wszystkim zniszczenie komórek rakowych, a więc tych które się szybko i nieustannie dzielą. Niestety mają też pewne działanie w stosunku do zdrowych komórek organizmu, a zwłaszcza tych, które z natury się często odnawiają. Takie komórki znajdują się m.in. w przewodzie pokarmowym i mieszkach włosowych.**

** Nudności i wymioty – mogą pojawić się w dniu leczenia lub kilka dni później. W celu opanowania tych problemów lekarz może zastosować w dniu podania chemii leki dożylne, natomiast do domu przepisać leki przeciwwymiotne w tabletkach lub czopkach

Utrata apetytu – może utrzymywać się przez cały okres leczenia. Staraj się jeść często, ale małe porcje, rzeczy raczej lekkostrawne, aby nie obciążać nadmiernie żołądka. Jeżeli tracisz na wadze lub nie masz ochoty na nic, skorzystaj z gotowych napojów odżywczych – np. Nutridrink – do kupienia bez recepty w aptece – 1 kartonik 200 ml (różne smaki) dostarcza odpowiedniej liczny kalorii i witamin – możesz wypijać nawet do 3-4 Nutridrinków dziennie. Staraj się dużo pić – najlepiej niegazowanej wody mineralnej, ale raczej pół godziny przed lub po posiłku.

Zmęczenie– może towarzyszyć całemu okresowi leczenia. Staraj się jak najwięcej wypoczywać, nie stresować. W pracach domowych, zakupach poproś o pomoc rodzinę lub znajomych.

Nadżerki, zmiany w jamie ustnej – to także efekt chemii. Możesz płukać usta naparem z szałwi, lub roztworem wody utlenionej (1 łyżka na ½ szkl wody). W razie bardzo nasilonych, bolących zmian w ustach, poproś o pomoc lekarza. Może wypisać leki przeciwgrzybicze lub specjalne maści do smarowania.

Utrata włosów – niestety częsta przypadłość po chemii. Ale po zakończeniu leczenia włosy odrastają mocniejsze.

Przybranie na wadze – nie zawsze, ale czasami może to być efekt leków. W czasie terapii nie staraj się zrzucić wagi – na diety czy intensywne ćwiczenia przyjdzie czas później, po zakończeniu terapii. Jedz to na co masz ochotę.

Przedwczesna menopauza – jeżeli planujesz posiadanie dzieci, porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem. Istnieją sposoby zachowania płodności.

Obniżona odporność – chemia wpływa na obniżenie liczby białych ciałek we krwi, które chronią organizm przed infekcjami. Staraj się unikać zatłoczonych miejsc (duże sklepy itp.), dużo przebywaj na świeżym powietrzu. Jeżeli liczba białych krwinek niebezpiecznie się obniży, lekarz może zalecić przyjmowanie leków, które przyspieszą odbudowę leukocytów w szpiku kostnym.

Jeżeli jesteś w trakcie leczenia chemioterapią, zwróć uwagę w jakich sytuacjach należy pilnie zwrócić się o poradę do lekarza:

• wysoka gorączka lub dreszcze,
• krwawienie z dziąseł, obrzęk języka, nowe nadżerki/afty w jamie ustnej,
• pojawienie się kaszlu z odkrztuszaniem wydzieliny,
• ból przy oddawaniu moczu, częstsze oddawanie moczu, utrzymujące się parcie na mocz,
• pieczenie (zgaga), uporczywe nudności lub wymioty, zaparcia, biegunka, krew w stolcu.

Nie wszystkie kobiety leczone z powodu raka piersi muszą poddać się chemioterapii po zakończonej kuracji. W niektórych przypadkach jest to jednak koniecznością.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.