RF (czynnik reumatoidalny) to autoprzeciwciało, czyli przeciwciało atakujące własne komórki. Wykazuje działanie niszczące wobec domen CH2 i CH3 regionu Fc immunoglobiny klasy G. Obecność czynnika reumatoidalnego jest pomocna w diagnostyce, jeśli występuje w klasie IgM. W tej klasie immunoglobulin RF występuje najczęściej (około 85%). Czynnik RF znacznie rzadziej występuje w klasach IgG, IgA czy IgE, w których nie ma znaczenia diagnostycznego.
1. Jak przebiega badanie czynnika reumatoidalnego we krwi?
Badana jest próbka krwi pacjenta pobrana z żyły łokciowej. Badanie stosuje się przy diagnozie reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Także jest wykonywane przy rozpoznaniu zespołu Sjögrena, który objawia się między innymi zapaleniem stawów. U większości osób cierpiących na te choroby poziom czynnika reumatoidalnego jest podwyższony. Oznaczenie czynnika reumatoidalnego we krwi zalecane jest przy dolegliwościach charakterystycznych dla tych chorób.
Reumatoidalne zapalenie stawów objawia się między innymi:
- bólem stawów;
- obrzękiem i guzami stawów;
- sztywnością stawów (występującą rano);
- ubytkiem chrząstek i kości (widocznym podczas badań obrazowych).
Objawy zespołu Sjögrena to między innymi:
- zasychanie w ustach;
- suchość oczu;
- małe nawilżenie skóry;
- bóle stawów;
- bóle mięśni.
W zespole Sjögrena często diagnozuje się reumatoidalne zapalenie stawów. Obie choroby częściej rozpoznaje się u kobiet niż u mężczyzn. Chorzy na zespół Sjögrena to w 90% kobiety, natomiast reumatoidalne zapalenie stawów diagnozowane jest u nich 2 lub nawet 3 razy częściej niż u mężczyzn. W przypadku, gdy u osoby występują objawy RZS, a wynik pierwszego oznaczenia czynnika RF jest ujemny, należy badanie powtórzyć.
2. Wynik badania na obecność czynnika reumatoidalnego
Na dodatni wynik badania RF mają wpływ:
- zapalenie wsierdzia;
- twardzina układowa;
- choroby płuc, np. gruźlica;
- schorzenia nerek;
- trąd;
- zapalenie wielomięśniowe;
- układowy toczeń rumieniowaty;
- choroby wątroby;
- kiła;
- sarkoidoza;
- infekcje wirusowe;
- choroba nowotworowa.
Wynik dodatni może być także u osób, które przebyły operację przeszczepu skóry lub nerki od osoby, która nie wykazywała takiego samego profilu genetycznego, jak chory. Szacuje się, że wyniki badań dość często są fałszywie dodatnie. Na błędny wynik mogą wpłynąć liczne sczepienia, lipemia, nieprawidłowo przeprowadzone badanie czy niektóre leki. W związku z powyższym dla pewności zaleca się powtórzenie badań.
Wynik badania jest ujemny w czasie remisji choroby oraz w przy nieaktywnej postaci choroby. Poziom czynnika reumatoidalnego wzrasta wraz z wiekiem u ludzi zdrowych. Zauważa się jego większą ilość u osób po 60. roku życia (2 - 4%), u 5 % osób zdrowych między 60., a 70. rokiem życia, natomiast po 70. roku życia częstość podwyższonego poziomu czynnika RF wynosi aż 10 - 25%.
Badanie czynnika reumatoidalnego jest badaniem ważnym. Nie umożliwia dokładnego potwierdzenia istnienia reumatoidalnego zapalenia stawów, jednak przy jego zdiagnozowaniu, oznaczenie poziomu czynnika reumatoidalnego, pozwala na oszacowanie aktywności choroby, a także czynnik RF jest w tym przypadku czynnikiem rokowniczym.
Bibliografia
- Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0
- Puszczewicz M. Wielka interna - reumatologia, Medical Tribune Polska, Warszawa 2010, ISBN 978-83-62597-06-2
- Brzosko M., Samborski W., Reumatologia praktyczna, Wolters Kluwer, Kraków 2011, ISBN 978-83-264-1376-6
