Rozpoznawanie chłoniaków nieziarniczych
Chłoniaki nieziarnicze (NHL non Hodgkin’s lmphoma) to grupa chorób nowotworowych wywodząca się z różnych stadiów powstawania limfocytów, czyli krwinek białych. Stanowią liczną grupę różniącą się między sobą pod względem budowy, przebiegu klinicznego i stosowanego leczenia. Mimo wielu typów chłoniaków niektóre objawy mogą wystąpić w przebiegu większości z nich i gdy się pojawią, powinny budzić pewien niepokój i zmusić do konsultacji z lekarzem.
1. Objawy chłoniaka nieziarniczego
Do objawów tych należą:
- powiększenie węzłów chłonnych - zwykle wzrost następuje powoli, występuje tendencja do łączenia się w pakiety (powiększenie węzłów znajdujących się w bliskim sąsiedztwie i łączenie ze sobą); średnica powiększonych węzłów przekracza dwa centymetry, a skóra nad powiększonym węzłem jest niezmieniona;
- objawy ogólne – gorączka, narastające osłabienie, utrata masy ciała, poty nocne;
- ból brzucha, duszność, zaburzenia widzenia, żółtaczka;
2. Chłoniak a morfologia krwi
W badaniach laboratoryjnych w morfologii krwi zwykle występuje zwiększona liczba białych krwinek, spada liczba krwinek czerwonych oraz płytek krwi. Powyższe objawy ziarnicy złośliwej powinny być zawsze skonsultowane z lekarzem. Po zbadaniu i zebraniu wywiadu, lekarz decyduje o dalszym postępowaniu – na przykład o włączeniu antybiotyków i obserwacji węzłów chłonnych lub o ich pobraniu do badania.
Do rozpoznania konieczne jest bowiem badanie histopatologiczne pobranego w całości powiększonego węzła chłonnego do badania (ewentualnie pobiera się zmieniony narząd) węzła najczęściej wykonywane jest w znieczuleniu miejscowym (czyli podaniu znieczulenia w okolicę gdzie będzie pobierany materiał, bez podawania znieczulenia działającego na cały organizm) i nie wymaga od pacjenta pozostania w szpitalu dłużej niż kilka godzin. Następnie pod mikroskopem węzeł jest oglądany. Krokiem jest wykonanie specjalistycznych badań celem określenia dokładnej linii komórkowej, z której chłoniak się wywodzi. Ma to decydujące znaczenie co do stosowanego leczenia białaczki oraz rokowania.
3. Rodzaje chłoniaków
Typy histopatologiczne chłoniaka określane na podstawie pochodzenia z poszczególnej grupy komórek to chłoniaki:
- wywodzące się z komórek B – bardzo liczna grupa; chłoniaki te stanowią znaczną część chłoniaków nieziarniczych;
- wywodzące się z komórek T;
- wychodzące z komórek NK – najrzadziej występujące chłoniaki.
3.1. Badanie chłoniaków
Po ustaleniu rozpoznania konieczne jest określenie zaawansowania choroby. W tym celu wykonuje się wiele badań diagnostycznych. Badana jest krew chorego pod kątem wydolności poszczególnych narządów (na przykład wątroby i nerek), ocenia się morfologię krwi, bada układ białek osocza (proteinogram), sprawdza czy w organizmie nie istnieją utajone infekcje – chorego bada się pod katem ludzkiego wirusa upośledzonej odporności (HIV), wirusowych zapaleń wątroby typu B i C, wirusa cytomegalii i wirusa Epsteina Barr.
Wykonuje się szereg badań obrazowych: tomografię klatki piersiowej, badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej (często także tomografię), tomografię miednicy, badanie szpiku kostnego. W przypadku podejrzenia występowania zamian w ośrodkowym układzie nerwowym wykonuje się rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową głowy, czasami punkcję płynu mózgowo-rdzeniowego. Jeżeli podejrzewa się lokalizację w przewodzie pokarmowym lub oddechowym wykonywane są badania endoskopowe. Chory ma robione badanie elektrokardiograficzne (EKG).
4. Klasyfikacja zaawansowania chłonniaków
Na podstawie występujących objawów stworzono klasyfikację zaawansowania chłoniaków nieziarniczych (klasyfikacja Ann Arbor):
- Stopień I – zajęcie jednej grupy węzłów;
- Stopień II - zajęcie 2 ≥ grup węzłów po jednej stronie przepony;
- Stopień III - zajęcie 2 ≥ grup węzłów po obu stronach przepony;
- Stopień IV – zajęcie szpiku lub rozległe zajęcie narządu pozalimfatycznego;
W każdym stopniu dodatkowo wskazuje się czy występują objawy ogólne (gorączka >38stopni, poty nocne, utrata masy ciała >10% w ciągu pół roku) czy są one nieobecne.
Przebieg objawów i siła ich narastania w tej bardzo licznej grupie jest różny i zależy między innymi od grupy do której jest zakwalifikowany (NHL powolne, agresywne czy bardzo agresywne).
5. Chłoniak a powiększenie węzłów chłonnych
Chorobę należy różnicować z chorobami w przebiegu których dochodzi do powiększenia węzłów:
- zakażeniami – bakteryjnymi (gruźlica), wirusowymi (cytomegalia, mononukleoza zakaźna, HIV), pierwotniakowymi (toksoplazmoza);
- chorobami o podłożu immunologicznym – toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów;
- nowotworami – chłoniaki nieziarnicze, przewlekła białaczka limfocytowa, ostra białaczka limfoblastyczna;
- sarkoidozą.
Na podstawie licznych przeprowadzonych badań chłoniaki nieziarnicze dzieli się na chłoniaki o przebiegu powolnym, chłoniaki agresywne oraz chłoniaki bardzo agresywne. W każdej grupie rokowanie jest inne, inny jest też schemat leczenia.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.