SHBG - co to jest i jakie choroby pozwala wykryć
SHBG (ang. sex hormone binding globulin) jest bardzo ważnym wskaźnikiem w przypadku określania kłopotów hormonalnych, związanych z seksualnością i płciowością. Jego zaburzenia mogą wiązać się z wieloma zaburzeniami zdrowotnymi, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Warto regularnie badać poziom SHBG, ponieważ pozwala to sprawnie zdiagnozować wszelkie nieprawidłowości hormonalne.
1. Co to jest SHBG
SHBG to białko odpowiedzialne za transport i syntezę hormonów płciowych - androgenów u mężczyzn i estrogenów u kobiet. Reakcja ta zachodzi przede wszystkim w wątrobie, ale także w endometrium, gruczołach piersiowych i krokowych. Globulina SHBG łączy się wówczas z odpowiednią grupą hormonów, co pozwala na ich transport do krwi.
Odpowiednie stężenie SHBG wpływa na właściwą pracę hormonów płciowych i gwarantuje sprawność seksualną, a także odpowiada za prawidłowe dojrzewanie.
2. SHBG a płeć i wiek
Białko SHBG posiadają wszyscy, bez względu na płeć czy wiek. Jego stężenie jednak znacznie się różni. U zdrowych osób dorosłych przez wiele lat może utrzymywać się na stałym poziomie. W przypadku starszych, wraz z wiekiem poziom SHBG spada. Dzieje się tak ze względu na obniżoną aktywność jajników i zmniejszenie stężenia testosteronu we krwi.
U kobiet w wieku rozrodczym zwykle stwierdza się dwukrotnie wyższe stężenie białka SHBG niż u mężczyzn z tej samej grupy wiekowej.
U dzieci zwykle poziom SHBG utrzymuje się na równym poziomie bez względu na płeć.
3. Wskazania do badania SHBG
Poziom SHBG określa się przede wszystkim wówczas, jeśli zauważymy jakiekolwiek nieprawidłowości w pracy naszego układu płciowego i hormonalnego. Kobiety powinny zgłosić się na badanie, kiedy borykają się z zaburzeniem miesiączkowania, czyli nieregularnymi cyklami, zbyt obfitym lub skąpym krwawieniem, etc. Podstawą do wykonania badania jest także całkowity zanik menstruacji. Przyczyn takiego stanu może być wiele, jednak SHBG jest w tym przypadku podstawowym badaniem.
Zarówno kobiety, jak i mężczyźni powinni zgłosić się na badanie, jeśli zauważą niepokojąco szybkie łysienie lub nadmierne owłosienie (dotyczy to w szczególności kobiet - owłosienie może występować na twarzy czy brodawkach sutkowych).
Mężczyźni dodatkowo powinni się zbadać, jeśli mają problemy z erekcją. Badanie SHBG poleca się także w przypadku poszukiwania przyczyn bezpłodności u obu płci.
Podsumowując, mężczyźni najczęściej zgłaszają się na badanie z powodu zbyt niskiego poziomu testosteronu, a kobiety - zbyt wysokiego.
4. Cena SHBG
Aby zbadać poziom SHBG, należy zgłosić się do laboratorium. Lekarz rodzinny może zlecić takie badanie, wówczas będzie ono bezpłatne (refundowane przez NFZ). Jeśli jednak chcemy wykonać je na własne potrzeby lub korzystamy z prywatnej usługi specjalisty, za określenie stężenia globuliny SHBG zapłacimy ok. 40 - 70 złotych. Nie jest to więc badanie zbyt kosztowne, dlatego warto je wykonać w przypadku jakikolwiek wątpliwości co do stanu naszego zdrowia.
5. Przygotowanie do badania
SHBG nie jest badaniem skomplikowanym i nie wymaga szczególnego przygotowania. Pacjent nie musi być na czczo i może wybrać się do laboratorium o każdej porze dnia. W przypadku bardzo gorących dni, na około pół godziny przed badaniem, warto wypić szklankę wody.
Materiałem do badania jest krew żylna. Na wyniki czeka się ok. 24 godzin w przypadku badania prywatnego. W przypadku wizyty w ramach NFZ, zwykle poznaje się go na kolejnym spotkaniu z lekarzem.
Zobacz też:
6. Normy SHBG
Tak naprawdę każda placówka może ustalić sobie indywidualne normy. Ogólnie przyjmuje się, że poziom SHBG powinien mieścić się w granicach od 18-20 do 110-120 nmol/l. Należy jednak pamiętać, że na ostateczny wynik badania mają wpływ także inne czynniki, przede wszystkim płeć i wiek, ale także niektóre choroby.
Aby prawidłowo zinterpretować wyniki, należy udać się do lekarza.
7. Nieprawidłowe SHBG a zdrowie
W przypadku jakichkolwiek zaburzeń hormonalnych (nie tylko związanych z układem rozrodczym), poziom SHBG może odbiegać od norm. Nie należy tego lekceważyć, ponieważ odpowiednio szybko wykryte nieprawidłowości pozwalają na sprawne wyleczenie między innymi kłopotów z płodnością.
7.1. Za wysokie SHBG
Podwyższone stężenie białka SHBG może wskazywać na wiele schorzeń związanych z nieprawidłową pracą hormonów. Przede wszystkim może być objawem takich chorób, jak:
- nadczynność tarczycy
- anoreksja
- marskość wątroby
Zbyt wysoki poziom SHBG może być także wynikiem długotrwałego stosowania antykoncepcji hormonalnej. Obserwuje się je także podczas ciąży - jest to wówczas naturalna reakcja organizmu i nie powinno budzić niepokoju w kobiecie. Po porodzie poziom SHBG powinien wrócić do normy.
7.2. SHBG a ciąża
Podwyższone stężenie białka SHBG obserwuje się także podczas ciąży - jest to wówczas naturalna reakcja organizmu i nie powinno budzić niepokoju w kobiecie. Po porodzie poziom SHBG powinien wrócić do normy. Należy jednak stale kontrolować wszystkie parametry, ponieważ w czasie ciąży mogą pojawić się także inne schorzenia związane z nieprawidłową pracą hormonów.
7.3. Za niskie SHBG
Jeśli poziom SHBG jest za niski, może to oznaczać kłopoty ze zdrowiem zwłaszcza w przypadku kobiet. Mogą one wówczas borykać się z hirsutyzmem, czyli nadmiernym owłosieniem skóry, a także zespołem policystycznych jajników.
Za niskie stężenie SHBG może wskazywać także na:
- niedoczynnośc tarczycy
- chorobę Cushinga
- otyłość
- akromegalię
Jeśli zauważymy niepokojące objawy lub przez długi czas mamy kłopoty z poczęciem dziecka, warto zgłosić się do lekarza, który rozwieje nasze obawy i pomoże wyleczyć przyczynę problemów.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.