Siatkówczak - przyczyny, objawy, zapobieganie, leczenie
Siatkówczak (retinoblastoma) to złośliwy wewnątrzgałkowy nowotwór. Siatkówczak w prawie 60% przypadków rozwija się w jednej gałce ocznej, w 30% dotyczy obu gałek oka, ale zazwyczaj nie atakuje ich jednocześnie. Siatkówczak może być dziedziczny lub niedziedziczny. Dotyczy prawie zawsze dzieci poniżej 5. roku życia. Przypadki siatkówczaka u dorosłych są niezwykle rzadkie.
1. Siatkówczak - przyczyny
Do rozwoju nowotworu dochodzi na skutek zmian genetycznych na chromosomie 13. Chromosomy zawierają gen kodujący rozwój i wzrost komórek. Jeżeli dojdzie do zmian w pewnych regionach, procesy te ulegają zaburzeniu. W przypadku siatkówczaka pierwsza mutacja powoduje uszkodzenie genu supresorowego, tzw. antyonkogenu, który odpowiedzialny jest za hamowanie procesu powstawania nowotworu.
Gdy wystąpi kolejna mutacja w komórkach
siatkówki, nie jest już ona kontrolowana przez wyłączony gen supresorowy. Na skutek braku kontroli dochodzi do nieprawidłowego wzrostu i namnażania się komórek – rozwoju nowotworu. U dzieci z postacią genetyczną retinoblastoma, uszkodzony gen jest odziedziczony od jednego z rodziców.
Jest to przyczyna występowania obuocznego i wieloogniskowego siatkówczaka, jak też większego ryzyka rozwoju innych nowotworów w późniejszym wieku. Najczęściej są to mięsaki kości i tkanek miękkich, białaczki, chłoniaki i czerniaki złośliwe. W postaci niedziedzicznej obydwie mutacje mają miejsce w komórkach siatkówki, po urodzeniu, a pozostałe komórki organizmu są prawidłowe.
2. Siatkówczak - objawy
Najczęstsze objawy siatkówczaka:
- W pierwszej kolejności pojawia się leukokoria, czyli tzw. biały refleks źreniczny.
- Często u malca można zaobserwować pojawienie się zeza.
- Dochodzi do wysięku ropnego w przedniej komorze oka.
- Może dojść do wylewu krwi do przedniej komory oka.
- Często pojawia się woloocze (powiększenie wymiarów gałki ocznej, w wyniku zwiększonego ciśnienia śródgałkowego).
- Czasami dochodzi do wytrzeszczu oka i zapalenia tkanki łącznej oczodołu.
- Pojawia się zaćma i jaskra wtórna.
- Zaawansowane przypadki wiążą się z pęknięciem gałki ocznej.
- Oko staje się czerwone i bardzo bolesne.
Jeśli u dzieci dziedzicznie obciążonych chorobą, podejrzewa się występowanie siatkówczaka, konieczne jest przeprowadzenie badania oka w narkozie.
3. Siatkówczak - zapobieganie i leczenie
Diagnozę o wystąpieniu siatkówczaka stwierdza się za pomocą badań: podstawowego okulistycznego, tomografii komputerowej, USG gałki ocznej, rezonansu magnetycznego, badania histopatologicznego i biopsji wewnątrzgałkowej. Wcześnie rozpoznany siatkówczak może być całkowicie wyleczony za pomocą chemioterapii, naświetlania, fotokoagulacji ksenonowej lub laserowej.
Małe guzy można wyleczyć w ponad 90% przypadków, zaawansowane w 30–40%. Zaniedbanie leczenia doprowadza do przerzutów i śmierci dziecka. Leczenie siatkówczaka zależy od rozległości i wielkości guza. W bardzo zaawansowanych przypadkach stosuje się wyłuszczenie gałki ocznej, natomiast w mniej zaawansowanych przypadkach:
- brachyterapię – płytki radioaktywne kontaktowe z jodem, rutenem, naszywane są na twardówkę, pozostając na oku przez kilka dni, co wiąże się jednak z dużym ryzykiem powikłań,
- fotokoagulację ksenonową – skuteczną jedynie dla małych guzów,
- termoterapię poprzezźreniczną – powodującą martwicę tkanki dzięki zastosowaniu promieni laserowych zbliżonych do podczerwieni.
W leczeniu siatkówczaka, tak jak innych nowotworów, stosuje się także chemioterapię i radioterapię.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.