Skala Barthel - jak wygląda i kiedy się ją stosuje?
Skala Barthel jest narzędziem, które pozwala ustalić, czy chory kwalifikuje się do objęcia go opieką długoterminową. Podczas wypełniania formularza ocenia się samodzielność pacjenta w zakresie wykonywania dziesięciu prozaicznych czynności dnia codziennego. Co i jak ocenia skala Barthel? Jak ją interpretować?
1. Co to jest skala Barthel?
Skala Barthel to narzędzie wykorzystywane do oceny sprawności ruchowej i samowystarczalności osoby chorej. Wypełnia się go, by stwierdzić, czy pacjent jest w stanie wykonywać podstawowe czynności samodzielnie, czy też potrzebuje opieki długoterminowej.
Międzynarodowa skala Barthel została opracowana ponad 50 lat temu jako narzędzie do oceny stanu pacjentów po udarze. Z czasem jej zastosowanie rozszerzono na osoby zmagające się z chorobami układu kostno-stawowego oraz chorobami neurologicznymi i neurodegeneracyjnymi utrudniającymi samodzielne funkcjonowanie na co dzień. To jedna ze skal ADL (Activities of Daily Living – Aktywności Życia Codziennego).
Na podstawie skali Barthel podejmuje się decyzję o przyznaniu pacjentowi prawa do refundowanej przez NFZ opieki długoterminowej, zarówno pielęgniarskiej w domu, jak i w zakładzie opiekuńczym. W Polsce jest stosowana od 2010 roku.
2. Na czym polega ocena pacjenta według skali Barthel?
Skala Barthel obejmuje 10 aktywności dnia codziennego, to jest czynności, które zdrowy człowiek wykonuje samodzielnie, zaś osoba chora może wymagać wsparcia.
To: spożywanie posiłków, przemieszczanie się, utrzymanie higieny osobistej, korzystanie z toalety, mycie, kąpiel całego ciała, poruszanie się po powierzchniach płaskich, wchodzenie i schodzenie po schodach, ubieranie i rozbieranie się oraz kontrolowanie czynności fizjologicznych (kontrolowanie stolca, kontrolowanie moczu).
Formularz wypełnia lekarz lub pielęgniarka środowiskowa. Skierowanie do objęcia stałą opieką pielęgniarską lub do zakładu opiekuńczo-leczniczego wystawia lekarz.
3. Jak wygląda skala Barthel?
Punkty przyznawane są w dziesięciu kategoriach z zakresu podstawowych czynności, takich jak, w aspektach takich jak:
1. Spożywanie posiłków
- 0 = pacjent nie jest w stanie samodzielnie jeść lub przełykać,
- 5 = potrzebuje pomocy (np. w krojeniu, smarowaniu masłem), wymaga zmodyfikowanej diety,
- 10 = samodzielny, niezależny (samodzielnie spożywa posiłek).
2. Przemieszczanie się (z łóżka na krzesło i z powrotem, siadanie)
- 0 = pacjent nie jest w stanie, nie zachowuje równowagi przy siadaniu,
- 5 = przemieszcza się z pomocą fizyczną innych osoby, może siedzieć,
- 10 = konieczna niewielka pomoc (słowna lub fizyczna) przy przemieszczeniu się,
- 15 = samodzielny (siada i przemieszcza się z łóżka na krzesło samodzielnie).
3. Utrzymanie higieny osobistej
- 0 = pacjent nie jest w stanie wykonać żadnych czynności higienicznych, potrzebuje pomocy,
- 5 = potrzebuje pomocy przy wykonywaniu czynności higienicznych, takich jak mycie zębów czy czesanie,
- 10 = samodzielny i niezależny przy myciu twarzy, czesaniu się, myciu zębów, goleniu (z zapewnionymi pomocami).
4. Korzystanie z toalety
- 0 = pacjent jest zależny, w ogóle nie korzysta z toalety,
- 5 = potrzebuje pomocy całkowitej lub częściowej przy korzystaniu z toalety,
- 10 = niezależny w dotarciu do toalety oraz podczas korzystania z niej (samodzielny jeśli chodzi o zdejmowanie i zakładanie bielizny oraz ubrań, utrzymanie higieny osobistej).
5. Mycie, kąpiel całego ciała
- 0 = pacjent jest zależny, musi być kąpany przez inne osoby w wannie przy pomocy podnośnika,
- 5 = wymaga pomocy podczas kąpieli,
- 10 = kąpie się samodzielnie.
6. Poruszanie się (po powierzchniach płaskich)
- 0 = pacjent nie porusza się lub może pokonać odległość mniejszą niż 50 m,
- 5 = niezależny poruszający się na wózku, porusza się na odległość do 50 m za pomocą sprzętu wspomagającego i z pomocą co najmniej jednej osoby
- 10 = samodzielny w poruszaniu się na odległość powyżej 50 m, również z użyciem sprzętu wspomagającego.
6. Wchodzenie i schodzenie po schodach
- 0 = pacjent nie jest samodzielny, nie jest w stanie wchodzić i schodzić po schodach nawet z pomocą innej osoby,
- 5 = potrzebuje pomocy lub asekuracji,
- 10 = samodzielny, samodzielnie wchodzi i schodzi ze schodów.
7. Ubieranie i rozbieranie się
- 0 = pacjent jest zależny, pacjent potrzebuje kompleksowej pomocy innej osoby,
- 5 = potrzebuje częściowej pomocy innej osoby pomocy, część czynności może wykonać samodzielnie,
- 10 = niezależny (samodzielnie ubiera się i rozbiera (również zapina guziki, zasuwa zamki, zawiązuje sznurowadła).
8. Kontrolowanie stolca/zwieracza odbytu
- 0 = pacjent nie panuje nad oddawaniem stolca (lub konieczne jest wykonanie lewatywy),
- 5 = przypadkowe zdarzenia bezwiednego oddawania stolca, sporadycznie bezwiednie oddaje stolec,
- 10 = kontroluje oddawanie stolca.
9. Kontrolowanie moczu/zwieracza pęcherza moczowego
- 0 = pacjent nie panuje nad oddawaniem moczu lub ma założony cewnik i przez to jest niesamodzielny),
- 5 = przypadkowe zdarzenia bezwiednego oddawania moczu, sporadycznie bezwiednie oddaje mocz,
- 10 = kontroluje oddawanie moczu.
4. Interpretacja wyników skali Barthela
Międzynarodowa skala Barthel to narzędzie ankietowe służące do oceny stopnia samodzielności pacjenta. Oznacza to, że w każdym aspekcie (każdym z 10 pytań) zaznacza się odpowiedzi, które opisują zdolność chorego do wykonania różnych czynności. Są one punktowane: 0, 5, 10, 15 punktów i sumowane.
W skali Barthela można uzyskać 100 pkt, przy czym uzyskanie punktów:
- od 0 do 20 oznacza niesamodzielność. Chory nie jest w stanie wykonać podstawowych czynności, potrzebuje stałej opieki,
- od 20 do 80 oznacza, że chory potrzebuje pomocy. Osoba jest częściowo samodzielna, przy niewielkiej pomocy chory może funkcjonować samodzielnie,
- od 80 do 100 oznacza, że chory to osoba samodzielna, może funkcjonować samodzielnie (ewentualnie przy niewielkiej pomocy opiekuna/pielęgniarki).
Uzyskanie punktów od 0 do 40 w skali Barthel kwalifikuje chorego do opieki długoterminowej w ramach refundacji Narodowego Funduszu Zdrowia.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.