Zasada przeprowadzania i interpretacja wyników spirometrii

Zaleca się wykonanie spirometrii w sytuacjach, gdy:

• pacjent skarży się na duszność, kaszel, odkrztuszanie wydzieliny czy ból w klatce piersiowej,
• stwierdzony zostanie nieprawidłowy kształt klatki piersiowej, zmiany osłuchowe nad płucami,
• wystąpią nieprawidłowe wyniki badań krwi czy badania radiologicznego klatki piersiowej,
• osoby nałogowo palą papierosy (także bierni palacze), lub z racji swojej pracy zawodowej narażone są szkodliwe gazy czy pyły - jako badanie przesiewowe,
• należy poszerzyć diagnostykę i monitorować leczenie astmy,
• konieczna okazuje się diagnostyka chorób ogólnoustrojowych, w przebiegu których dochodzi do zajęcia płuc, opłucnej, mięśni i nerwów ścian klatki piersiowej. Przykładami mogą okazać się choroby tkanki łącznej (toczeń rumieniowaty układowy, twardzina układowa) czy choroby nerwowo-mięśniowe (np. miastenia),
• istnieje konieczność przygotowania chorego do zabiegu operacyjnego, głównie podczas operacji w obrębie klatki piersiowej (np. raka płuc, zabiegów wykonywanych w leczeniu rozedmy, czy do przeszczepu płuca),
• przewidujemy rozpoczęcie intensywnych treningów fizycznych tj. np. nurkowanie czy wspinaczka wysokogórska.

Wybierając się na badanie należy założyć wygodne, nie krępujące ruchów brzucha i klatki piersiowej ubranie. Należy zwrócić uwagę na następujące kwestie:

• palenie papierosów – przerwa między ostatnim wypalonym papierosem a badaniem powinna wynosić 24 godziny (nie mniej niż 2 godziny),
• alkohol – przed badaniem jest przeciwwskazany,
• wysiłek fizyczny – 30 min. przed badaniem nie powinno się wykonywać intensywnego wysiłku fizycznego,
• obfity posiłek – należy zachować 2-godzinną przerwę między takim posiłkiem a badaniem,
• leki – w przypadku przyjmowania na stałe jakichkolwiek leków, powinno się poinformować o tym lekarza zlecającego wykonanie spirometrii, gdyż w pewnych sytuacjach konieczne jest odstawienie leków na pewien czas.


W sytuacji, gdy badanie spirometryczne wykazało obecność zwężenia dróg oddechowych, u pacjenta wykonywana jest dodatkowo próba rozkurczowa. Próba ta polega na podaniu choremu, po spirometrii, wziewnych leków rozkurczających, po czym po 15 minutach spirometria jest powtarzana. Otrzymany wynik dodatni (wskaźnik FEV1 wzrośnie o 15%) jest ważną wytyczną w stwierdzeniu astmy u pacjenta.

Pomimo otrzymanego ujemnego wyniku badania spirometrycznego, u pacjenta wykazującego cechy ujawnienia się astmy, dalsza diagnoza obejmuje:

• monitorowanie zmian wskaźnika PEF (przez 2-4 tygodni),
• próbne leczenie glikokortykosteroidami wziewnymi i krótkodziałającymi betamimetykami (przez 2-6 tygodni),
• zdjęcia rentgenowskie tzw. badania obrazowe,
• badanie gazometryczne krwi tętniczej.

To stan najczęściej występujący po operacji usunięcia fragmentu płuca, w zapaleniu płuc, nowotworze, niektórych innych chorobach płuc, kiedy to dochodzi do ograniczenia ilości czynnego miąższu płucnego. Otrzymany wynik wymaga poszerzenia diagnostyki innymi badaniami.

Bezwzględne przeciwwskazania u osób:

• z tętniakami aorty i tętnic mózgowych,
• po przebytej niedawno operacji okulistycznej lub odwarstwieniu siatkówki w przeszłości,
• u których wystąpiło krwioplucie, a nie została ustalona jego przyczyna,
• u których świeżo rozpoznano zawał serca bądź udar mózgu.

Niewiarygodność badania występuje, gdy:

• osobę badaną męczy uporczywy kaszel,
• gdy ze względu na ból lub dyskomfort nie może ona swobodnie oddychać (np. bezpośrednio po operacji w obrębie jamy brzusznej bądź klatki piersiowej)


.

Spirometria pozwala ocenić stopień zwężęnia dróg oddechowych, ale nie każdy może poddać się temu badaniu.

Źródła

1. Osiadło G., Badania czynnościowe w diagnostyce układu oddechowego, AWF Katowice, Katowice 2002, ISBN 83-87478-46-6
2. Lubiński W., Zielonka M. T., Gutowski P., Badanie spirometryczne. Zasady wykonywania i interpretacji, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2010, ISBN 978-83-61257-13-4
3. Droszcz W. (red.), Choroby płuc. Diagnostyka i terapia, Urban & Partner, Wrocław 1999, ISBN 83-85842-04-7
4. Doboszyńska A., Wrotek K., Badania czynnościowe układu oddechowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004, ISBN 83-200-2915-5