Środki konserwujące w kroplach do oczu
Konserwanty to związki chemiczne, które w dzisiejszych czasach towarzyszą nam niemal na każdym kroku. Konserwanty dodawane są bowiem do kosmetyków, pokarmów, a także do leków. Ich obecność przedłuża okres przydatności danego produktu oraz hamuje namnażanie się bakterii, chroniąc nas przed potencjalnym zakażeniem i powstaniem stanu zapalnego.
1. Dlaczego w kroplach do oczu są stosowane środki konserwujące?
Krople do oczu muszą spełniać bardzo wysokie kryteria jakościowe, tzn. muszą być jałowe, czyli nie mogą posiadać zanieczyszczeń. Spełnienie tych wymogów jest możliwe dzięki skomplikowanemu procesowi produkcji oraz dodaniu substancji konserwujących, które przedłużają okres ważności i jednocześnie zapobiegają rozwojowi i namnażaniu bakterii w kroplach do oczu, chroniąc oko przed infekcją.
2. Rodzaje środków konserwujących w kroplach do oczu
Większość kropli do oczu zawiera środek konserwujący z grupy soli amoniowych, np. chlorek polidronium czy chlorek benzalkonium (BAK).
BAK jest najbardziej popularnym konserwantem, oprócz kropli ocznych znalazł zastosowanie także w lekach laryngologicznych, a w większych stężeniach również w preparatach do dezynfekcji skóry i błon śluzowych.
Działanie BAK polega na niszczeniu błon komórkowych bakterii, co powoduje ich obumarcie. Niestety podobny wpływ konserwant wywiera na komórki oka. W przypadku krótkotrwałego stosowania kropli do oczu z BAK dochodzi najczęściej jedynie do uszkodzenia najbardziej powierzchownych tkanek oka, co prowadzi do przemijającego podrażnienia, pieczenia i zaczerwienienia oczu. Jednak przy długotrwałym przyjmowaniu kropli z konserwantami uszkodzeniu ulegają głębsze warstwy komórek, a dolegliwości z tym związane znacznie bardziej utrudniają prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku, a często wymagają nawet interwencji lekarza okulisty.
3. Co wiemy na temat niekorzystnych działań środków konserwujących?
Dodatkową cechą środków konserwujących jest ich szkodliwy wpływ na film łzowy. Sole amoniowe, a w tym chlorek benzalkonium, działają jak detergenty, co powoduje niszczenie zewnętrznej, ochronnej i stabilizującej film łzowy, tłuszczowej warstwy, co z kolei prowadzi do wysychania gałki ocznej. Z tego powodu osoby cierpiące na zespół suchego oka, które przewlekle stosują preparaty sztucznych łez, powinny unikać kropli do oczu z konserwantami, gdyż te nasilają objawy zespołu suchego oka i jednocześnie zwalniają proces regeneracji i gojenia powierzchownych ubytków rogówki. Szczególną ostrożność powinni zachować alergicy, u których w przebiegu alergii może dochodzić do podrażnienia błon śluzowych oczu i nosa, zapalenia spojówek czy zaburzenia produkcji i jakości filmu łzowego, co prowadzi do zwiększonej wrażliwości na konserwant, a w konsekwencji może nasilać lub pogarszać oczne objawy alergii.
Krople do oczu zawierające środki konserwujące nie powinny być stosowane także przez osoby noszące soczewki kontaktowe, ponieważ sole amoniowe mogą odbarwiać i wytrawiać soczewki, powodując zmianę ich właściwości fizykochemicznych, co z kolei może prowadzić do pogorszenia widzenia na skutek zmian parametrów optycznych soczewki. Ponadto krople, dostając się między powierzchnię rogówki a soczewki kontaktowej, poprzez dłuższy kontakt z powierzchnią gałki ocznej mają znacznie bardziej drażniący wpływ na rogówkę w porównaniu do osób nienoszących soczewek kontaktowych.
Chlorek benzalkonium oraz inne konserwanty z grupy soli amoniowych zapewniają duże bezpieczeństwo stosowania kropli do oczu oraz obniżają ich cenę i zwiększają okres przydatności do użycia. Jednak w tym samym czasie stosowany lek może nasilić objawy zespołu suchego oka czy alergii, spowolnić proces gojenia powierzchownych ubytków, a przy przewlekłym stosowaniu – sam może je powodować.
4. Dlaczego warto stosować krople do oczu bez konserwantów?
O ile lek jest stosowany doraźnie, konserwanty mogą powodować jedynie przemijające podrażnienie, jednak w przypadku osób przewlekle stosujących krople do oczu, np. w zespole suchego oka, warto zdecydować się na krople bez konserwantów.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.