Szczepienia w ciąży
Szczepienie w czasie ciąży budzą wiele emocji zarówno wśród lekarzy, jak i samych ciężarnych. Obawy przed wpływem szczepienia na stan zdrowia matki i płodu są w pełni uzasadnione. Jednak wieloletnie obserwacje kobiet, które zostały zaszczepione nie wiedząc, że są w ciąży, umożliwiły stworzenie ogólnych zasad szczepienia ciężarnych. Mimo tego, że szczepienia w ciąży są odradzane, istnieją pewne okoliczności, gdy wybranie szczepionki jest „mniejszym złem”. Wówczas kobieta w ciąży informowana jest o potencjalnych zagrożeniach.
1. Odradzane szczepienia w ciąży
W okresie ciąży nie zaleca się szczepienia szczepionkami żywymi, gdyż istnieje teoretyczne ryzyko przeniesienia drobnoustroju szczepionkowego na płód. W ciąży nie powinno podawać się szczepionki przeciwko chorobom zakaźnym:
„Przypadkowe” podanie żywej szczepionki, a raczej podanie szczepionki kobiecie nieświadomej własnej ciąży, nie stanowi wskazania do przerwania ciąży. Kobieta powinna być wówczas poinformowana o możliwych, potencjalnych działaniach niepożądanych.
W uzasadnionych sytuacjach:
- gdy korzyści przewyższają ewentualne ryzyko dla płodu,
- gdy istnieje duże ryzyko ekspozycji, a ewentualna choroba powoduje poważne powikłania u matki lub płodu,
- gdy szczepionka jest bezpieczna dla płodu,
możemy rozważyć szczepienie ciężarnej, ale wyłącznie szczepionkami inaktywowanymi.
2. Nieszkodliwe szczepienia w ciąży
Ciężarna może zostać zaszczepiona przeciwko:
- grypie – zalecana po 14. tygodniu ciąży od października do grudnia (w sezonie grypowym) oraz u kobiet z chorobami przewlekłymi niezależnie od czasu trwania ciąży;
- WZW B – zalecana u kobiet z grup ryzyka (możliwość ekspozycji na zakażenie, liczni partnerzy – w tym biseksualni, uzależnienie od środków podawanych dożylnie, domownik chory na WZW). W razie ekspozycji na zakażenie należy podać immunoglobulinę oraz szczepienie (współżycie z osobą z ostrym WZW typu B, domownik z ostrym WZW typu B, gwałt);
- tężcowi – zalecane u kobiet, które nie były wcześniej szczepione lub szczepione przed 10 laty (dawka przypominająca);
- błonicy – kobiety, które nie były wcześniej szczepione, lub ewentualnie podanie dawki przypominającej, jeśli od ostatniego szczepienia minęło więcej niż 10 lat;
- wściekliźnie – w razie ekspozycji;
- tzw. meningokokom – szczepienie można rozważyć u kobiet z brakiem śledziony, upośledzoną odpornością, z potencjalnym kontaktem z zakażonymi (domy dziecka, domy opieki).
Jeśli jest konieczność zaszczepienia ciężarnej, najlepiej zrobić to w II lub III trymestrze, natomiast jeśli istnieje poważne zagrożenie zdrowia lub życia, można podać szczepienie w każdym trymestrze ciąży.
3. Szczepienia przed ciążą
Już przed zajściem w ciążę kobieta powinna zadbać o zdrowie i bezpieczeństwo swojego dziecka. Istnieje szereg infekcji bakteryjnych i wirusowych, których przebycie w okresie ciąży jest niezwykle groźne dla rozwijającego się płodu. Taka infekcja może być przyczyną poronień, anomalii w budowie i wad wrodzonych płodu. Dlatego też zaleca się uodpornienie kobiet poprzez szczepienia przeciwko najważniejszym patogenom:
- różyczce, odrze, śwince,
- ospie wietrznej,
- wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B),
- grypie.
W okresie karmienia piersią można podawać inaktywowane szczepionki. Istnieją doniesienia naukowe, że ani szczepionki żywe, ani inaktywowane nie przenikają do mleka matki. Nie ma przeciwwskazań do szczepienia szczepionką członków rodziny ciężarnej przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR). Żywe, osłabione wirusy zawarte w szczepionce nie przenoszą się z osoby szczepionej na innych. Nieco inaczej wygląda kwestia szczepienia przeciwko ospie wietrznej. Jeśli ciężarna przechorowała ospę wietrzną w dzieciństwie, może spokojnie zaszczepić na tę chorobę swoje starsze dziecko.
Natomiast szczepienie przeciwko ospie wietrznej osób z otoczenia ciężarnej, która na ospę wietrzną nigdy nie chorowała (nie posiada odporności), jest przeciwwskazane. Wynika to z tego, iż zaobserwowano możliwość przeniesienia wirusa z osoby zaszczepionej na tą nieposiadającą odporności. Zatem należy unikać kontaktów z zaszczepionymi, u których pojawiły się wykwity typowe dla ospy. Nie zauważono, aby infekcja u matki miała wpływ na rozwój płodu.
Zdarza się, że może dojść do kontaktu ciężarnej, która nie była szczepiona przeciwko różyczce ani nie chorowała na tę chorobę, z osobą chorą. W takim przypadku warto oznaczyć poziom przeciwciał we krwi przeciwko temu wirusowi, gdyż zdarza się, że ciężarna przebyła w przeszłości różyczkę zupełnie bezobjawowo. Stwierdzenie przeciwciał klasy IgG świadczy o przebyciu choroby i posiadanej odporności. W przypadku niestwierdzenia przeciwciał – braku odporności na tę infekcję – należy podać ciężarnej immunoglobulinę, jeśli jest w I trymestrze ciąży. Jeśli kobieta jest w II lub III trymestrze ciąży, nie ma zagrożenia dla dziecka.
Lekarz Monika Szafarowska
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.