Szczepienie przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi
Szczepionka przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi charakteryzuje się wysoką skutecznością w zapobieganiu tym chorobom, powoduje dużą reaktywność układu odpornościowego.
- 1. Krztusiec
- 1.1. Jak można zapobiegać krztuścowi?
- 1.2. Jakie są przeciwwskazania do podania DTP?
- 1.3. Jakie mogą być działania niepożądane po podaniu szczepionki?
- 2. Błonica
- 2.1. Co zawiera szczepionka przeciwbłonicza?
- 3. Tężec
- 3.1. Co znajduje się w szczepionce przeciwtężcowej?
- 4. Jak wygląda proces szczepienia przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi?
1. Krztusiec
Krztusiec powodowany jest przez bakterię Bordetella pertusis. Jest chorobą o dużej zaraźliwości, można się nim zakazić drogą kropelkową. Dzieci najczęściej zapadają na nią po kontakcie z chorym dorosłym, który nawet nie wie, że jest chory gdyż choruje bez objawów lub z ich małym nasileniem. W przebiegu krztuśca można wyróżnić 3 fazy: nieżytową, kaszlu napadowego oraz rekonwalescencji. Pierwszy okres jest efektem stanu zapalnego nosa i gardła, krtani, tchawicy. Trwa około 2 tygodnie, mogą się wtedy pojawić stan podgorączkowy, nieżyt nosa, zapalenie spojówek i przede wszystkim suchy kaszel o nasileniu podobnym w dzień i w nocy. Następnie rozpoczyna się okres kaszlu napadowego, kiedy z rozpadających się komórek bakteryjnych uwalniają się toksyny. U dzieci w tym czasie pojawiają się napady silnego, męczącego kaszlu, szczególnie nocnego, z wypluwaniem gęstej wydzieliny. Kaszel jest wyczerpujący, mogą pojawiać się wybroczyny, szczególnie w obrębie twarzy i szyi. Okres rekonwalescencji trwa nawet do roku, z mogącym się powtarzać napadami kaszlu, drogi oddechowe w tym czasie regenerują się. Jako powikłania krztuśca mogą pojawić się: zapalenie płuc, ucha środkowego, oskrzeli czy zaburzenia dotyczące układu nerwowego takie jak: drgawki, bezdechy, krwawienia.
1.1. Jak można zapobiegać krztuścowi?
Szczepionka charakteryzuje się dużą skutecznością w zapobieganiu ciężkim postaciom krztuśca, chroni przed zachorowaniem nawet w 90%. Produkowana jest i podawana łącznie ze szczepionkami przeciw błonicy i tężcowi, nazywana skrótem DTP od nazw 3 jej składników. Obecne są na rynku polskim szczepionki skojarzone zawierające bądź całą, zabitą komórkę krztuśca (DTP) bądź jego fragmenty czyli wybrane białka (DTaP). Szczepionka bezkomórkowa jest szczepionką zalecaną - rodzice chcąc zaszczepić dziecko muszą sami ją sfinansować, natomiast szczepionka zawierająca całą komórkę krztuśca jest używana na koszt budżetu państwa.
1.2. Jakie są przeciwwskazania do podania DTP?
Przeciwwskazania do szczepienia DTP obejmują: postępujące choroby neurologiczne dziecka, reakcję uczuleniową po poprzedniej dawce szczepionki oraz inne objawy niepożądane jak np. drgawki, gorączka powyżej 40,5°C. Szczepionka bezkomórkowa wydaje się być mniej niebezpieczna, przeciwwskazań jest mniej: postępujące zaburzenia neurologiczne, ciężka reakcja uczuleniowa po poprzedniej dawce, zaburzenia dotyczące układu nerwowego, które pojawiły się w czasie 7 dni po poprzednim szczepieniu.
1.3. Jakie mogą być działania niepożądane po podaniu szczepionki?
Po podaniu szczepionki najczęściej obserwuje się takie działania niepożądane jak: obrzęk, zaczerwienienie, bolesność w miejscu podania oraz podwyższoną temperaturę ciała, niepokój dziecka, utratę apetytu. Mogące zdarzyć się rzadziej i bardziej niepokojące rodziców objawy to: reakcja uczuleniowa, drgawki z gorączką lub bez, nieukojony płacz dziecka, bardzo wysoka gorączka. Wystąpienie któregoś z wymienionych powyżej, bardziej niebezpiecznych działań niepożądanych wymaga porozumienia się z lekarzem. W zależności od tego jak przebiegały dolegliwości, lekarz zdecyduje, czy przerwać całkowicie szczepienie przeciw krztuścowi (kontynuując podawanie szczepionek przeciwko tężcowi i błonicy), czy zmienić szczepionkę na bezkomórkową (DTaP). Działania niepożądane są rzadsze po zastosowaniu szczepionki zawierającej bezkomórkowy komponent krztuśca.
2. Błonica
Błonica jest również chorobą bakteryjną, powodowaną przez maczugowiec błonicy (Corynebacterium diphteriae). Przenosi się drogą kropelkową. Najczęściej atakuje ona gardło. Pojawiają się niezbyt silne bóle gardła, utrudnione połykanie, niewyraźna mowa, obrzmienie węzłów chłonnych podżuchwowych oraz nalot, często tworzący jakby błonę w gardle. W wypadku ciężkiego zakażenia szyja jest gruba, obrzęknięta. Dochodzi także, do dużego, ogólnego zatrucia organizmu w wyniku wydzielania przez bakterie toksyny, występują zaburzenia pracy serca a także porażenie mięśni. Choroba może umiejscowić się również w krtani i powodować jej obrzęk i zwężenie z powodu obecności nalotów takich, jak w zapaleniu gardła. Mogą one zamknąć dostęp powietrza i prowadzić do uduszenia dziecka, któremu nie zostanie udzielona pomoc.
2.1. Co zawiera szczepionka przeciwbłonicza?
Zawiera ona toksoid błoniczy, tj. pochodną toksyny błoniczej unieszkodliwioną, pozbawioną niebezpiecznego dla organizmu działania. Posiada ona jednak właściwość wywoływania odpowiedzi immunologicznej w naszym organizmie.
3. Tężec
Tężec jest chorobą bakteryjną zakaźną, co oznacza, że choruje się po kontakcie z laseczkami tężca. Nie można natomiast zachorować po kontakcie z osobą chorą na tężec, źródłem zakażenia jest gleba, kurz, błoto. Clostridium tetani – bakteria powodująca tężec - wszędzie tam występuje. Kiedy dostanie się do tkanek w wyniku zranienia skóry, może namnażać się w ranie i wytwarzając toksyny działać w sposób zdecydowanie niekorzystny. Główna toksyna zwana tetanospasminą wnika do komórek nerwowych zawiadujących ruchem mięśni i powoduje ich niekontrolowany skurcz. Początkowo objawia się to szczękościskiem a następnie może obejmować wiele grup mięśniowych, włącznie z mięśniami oddechowymi co prowadzi do niewydolności oddechowej i śmierci.
3.1. Co znajduje się w szczepionce przeciwtężcowej?
W szczepionce obecny jest toksoid tężcowy - unieszkodliwiona toksyna. Szczepione są dzieci począwszy od 2 miesiąca życia w schemacie zawierającym 4 dawki a potem dawki przypominające. Osoby dorosłe, aby utrzymywać trwałą odporność powinny otrzymywać dawki przypominające co 10 lat.
4. Jak wygląda proces szczepienia przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi?
Od wielu lat szczepionki te podaje się razem, w jednej strzykawce, takie gotowe preparaty są obecne. Zawierają one toksoid tężcowy i błoniczy oraz składnik krztuścowy komórkowy lub bezkomórkowy. Dostępne są również szczepionki „wielodrobnoustrojowe” zawierające obok wymienionych białka wirusa WZW B, wirusa polio i inne, pozwalają one na zmniejszenie ilości wkłuć u dziecka, są jednak odpłatne.
Do uodpornienia organizm wymaga 4 dawek szczepionki. Trzy z nich podawane są w pierwszym roku życia, począwszy od 6 tygodnia w odstępach 6 tygodniowych, czwarta w rok po trzeciej. Następnie wstrzykuje się dawki przypominające: w 6 roku życia DTaP, w 14 roku życia Td (czyli szczepionkę 2 składnikową z obniżoną zawartością toksoidu błonicy oraz toksoidem tężca), oraz w 19 roku życia również Td. DTaP można stosować zamiennie zamiast DTP, w takim samym schemacie.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.