Szczepienie przeciw WZW B - kto powinien się zaszczepić i ile dawek trzeba przyjąć?
Szczepienie przeciw WZW typu B obowiązkowo powinno zostać wykonane u niemowląt, jak i osób należących do grupy wysokiego ryzyka. Wirusowe zapalenie wątroby typu B to schorzenie wywołane wirusem HBV. Charakteryzuje się ono ostrym przebiegiem i może prowadzić do marskości wątroby, a ta wskutek nieodpowiedniego leczenia - do śmierci. Dlatego profilaktyka WZW typu B jest bardzo ważna. Z poniższego artykułu dowiesz się, kto i kiedy powinien poddać się szczepieniu przeciwko WZW typu B.
- 1. Czym jest WZB typu B?
- 1.1. Kiedy można się zarazić WZW typu B?
- 1.2. Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu B
- 2. Szczepienie przeciw WZW typu B
- 2.1. Kto powinien wykonać szczepienie przeciw WZW B?
- 2.2. Przeciwwskazania do szczepienia przeciw WZW B
- 2.3. Szczepienie dzieci i młodzieży
- 2.4. Szczepienie dla osób z grupy ryzyka
- 2.5. Zalecana szczepionka przeciw WZW typu B
- 3. Jak wygląda szczepienie przeciwko WZW typu B?
1. Czym jest WZB typu B?
Wirusowe zapalenie wątroby typu B to tzw. "żółtaczka wszczepienna", którą powoduje wirus HBV. WZW B jest jedną z groźniejszych chorób zakaźnych, na którą nie istnieje w pełni skuteczne leczenie. Skutkiem zakażenia wirusem HBV jest czasowe lub trwałe uszkodzenie funkcji wątroby. Wirusowe zapalenie wątroby typu B wywoływane jest przez wirus HBV z rodziny Hepadnaviridae.
Wirus WZB typu B jest 100 razy bardziej zakaźny niż wirus HIV, a do zarażenia może dojść poprzez kontakt ze śladową ilością krwi (0,00004 ml krwi).
Wirusowe zapalenie wątroby rozwija się 20 do 180 dni po kontakcie z drobnoustrojem. Początkowych objawów może w ogóle nie być, i tak u dzieci jest najczęściej, mogą także wystąpić w postaci gorączki, stanu podgorączkowego, wymiotów, nudności, bólów brzucha i wreszcie zażółcenia skóry i śluzówek, odbarwienia stolca, ciemnej barwy moczu.
U dzieci przebieg najczęściej jest łagodny, lecz im młodsze dziecko tym szanse na szybkie wyzdrowienie są mniejsze. U dorosłych w znacznie mniejszym odsetku przypadków (2-5%) ostre objawy przechodzą w zakażenie przewlekłe. U najmłodszych dzieci tj. noworodków i niemowląt w ponad 90% układ odpornościowy nie potrafi zniszczyć wirusa i zakażenie się przewleka.
U nieco starszych w wieku 1-5 lat ryzyko to wynosi 30%, po 6 roku życia - 10-20%. Przewlekły proces zapalny prowadzi do zniszczenia i upośledzenia funkcji wątroby a po wielu latach może powodować rozwój raka wątroby.
1.1. Kiedy można się zarazić WZW typu B?
Najczęściej do zakażenia żółtaczką dochodzi w placówkach służby zdrowia, ale nie tylko:
- podczas zabiegów stomatologicznych, badań endoskopowych, akupunktury,
- przy czynnościach niemedycznych tj. przy wykonywaniu tatuażu, przekłuwaniu uszu, niektórych zabiegach kosmetycznych, u fryzjera przy goleniu brzytwą itp.,
- podczas używania przedmiotów higieny osobistej osoby zakażonej tj. maszynek do golenia, cążek, nożyczek, szczoteczek do zębów,
- stosunku płciowego bez zabezpieczenia z osobą zakażoną wirusem,
- używania skażonych igieł i strzykawek przy dożylnym przyjmowaniu narkotyków.
- przeniesienia wirusa z matki na dziecko w okresie okołoporodowym.
1.2. Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu B
Początkowo choroba nie daje objawów, mogą jednak pojawić się: gorączka, wymioty, nudności, bóle głowy, zażółcenia skóry i śluzówek, odbarwienia stolca, ciemna barwa moczu. Im młodszy wiek zarażonej osoby, tym choroba bardziej się przewleka.
U noworodków i niemowląt w ponad 90% układ odpornościowy nie potrafi zniszczyć wirusa i zakażenie się przewleka. U nieco starszych, w wieku 1-5 lat, ryzyko to wynosi 30%, po szóstym roku życia – 10-20%. U dorosłych – 2-5%. Przewlekły proces zapalny doprowadzić może do zniszczenia wątroby , może nawet rozwinąć się w raka tego narząd.
2. Szczepienie przeciw WZW typu B
Możliwość zarażenia żółtaczką typu B jest bardzo duża, a ryzyko zagrożenia chorobą nie może być przez nas kontrolowane, dlatego zaleca się wykonanie szczepienia przeciw WZW B. Na ogół jest ono dobrze tolerowane, a skutki uboczne, jak ból głowy, lekkie osłabienie, podwyższenie temperatury, wysypki czy reakcje alergiczne utrzymują się nie dłużej niż 2 - 3 dni.
2.1. Kto powinien wykonać szczepienie przeciw WZW B?
Szczepienie przeciw WZW B w kalendarzu szczepień należy do szczepień obowiązkowych i objęte są nim następujące grupy społeczne:
- dzieci od 0 do 14 lat,
- osoby w wieku 14 lat, u których wcześniej nie wykonano szczepienia przeciw żółtaczce typu B,
- dorośli znajdujący się w grupie podwyższonego ryzyka, czyli pracownicy służby zdrowia (także osoby kształcące się w zawodach medycznych) oraz pacjenci przygotowywani do zabiegów operacyjnych,
- osoby z najbliższego otoczenia chorych zakażonych żółtaczką typu B.
Szczepienie przeciw WZW B jest szczepieniem wykonywanym bezpłatnie, na koszt państwa, w odróżnieniu od WZW typu A, które należy do grupy szczepień zalecanych. Pozwalają one na pełniejszą ochronę przed chorobami, ale koszty szczepienia ponosi pacjent.
Od 1996 r. szczepione są wszystkie noworodki. Szczepienie wskazane jest również u młodzieży uprzednio nieszczepionej oraz u osób z grup ryzyka, do których należą:
- pracownicy służby zdrowia, studenci kierunków medycznych
- osoby z bliskiego otoczenia osób chorych na WZW lub jego nosicieli
- chorzy z przewlekłym uszkodzeniem nerek, zwłaszcza dializowani oraz z uszkodzeniem wątroby o innym niż HBV podłożu
- przewlekle chorzy, szczególnie osoby starsze
- osoby przygotowywane do zabiegów operacyjnych
- osoby wyjeżdżające do krajów o wysokiej i średniej częstości zachorowania.
2.2. Przeciwwskazania do szczepienia przeciw WZW B
Szczepienia przeciw WZW B nie powinny wykonywać osoby, u których stwierdzono:
- nadwrażliwość na składniki szczepionki,
- ostrą infekcję,
- bardzo silną reakcję po poprzednich szczepieniach.
Przeciwwskazania do szczepienia przeciw WZW typu B to głównie nadwrażliwość na składniki szczepionki, w tym na białka drożdży. Podanie szczepionki odsuwa się w czasie w przypadku ostrej choroby z gorączką. W szczepionce znajduje się fragment wirusa – białko obecne na jego powierzchni. Jest więc szczepionką nieżywą.
2.3. Szczepienie dzieci i młodzieży
Przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B szczepione są noworodki w pierwszej dobie życia.
To bardzo ważne, by uchronić słaby jeszcze organizm dziecka przed ewentualnym zakażeniem. Organizm, który nie wykształcił jeszcze odporności, nie ma szans się bronić, a więc jest skazany na przegraną. Pierwsza dawka szczepionki przeciw WZW typu B podawana jest wraz ze szczepionką przeciw gruźlicy, kolejne w 2 i 7 miesiącu życia. Zastrzyk można wykonać także 14-latkom, pod warunkiem, że nie przebyły one szczepienia obowiązkowego lub zalecanego.
2.4. Szczepienie dla osób z grupy ryzyka
Niektóre osoby są szczególnie narażone na zakażenie wirusem HBV. Są to pracownicy medyczni, uczniowie szkół medycznych i studenci medycyny, nosiciele wirusa HBV, członkowie rodziny osoby zakażonej, którzy mają z nią bezpośredni kontakt, chorzy na nerki, w szczególności dializowani, zakażeni wirusem HCV, dzieci z defektem odporności, osoby zakażone wirusem HIV, a także pacjenci przygotowujący się do operacji wykonywanych w krążeniu pozaustrojowym. Powinni oni przyjąć 3 dawki szczepionki przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.
2.5. Zalecana szczepionka przeciw WZW typu B
Zalecane jest także zaszczepienie przeciw WZW typu B wszystkich osób, które dotychczas nie przyjęły szczepionki - w szczególności dzieci, młodzież i seniorów. Szczepić muszą się także osoby przewlekle chore.
3. Jak wygląda szczepienie przeciwko WZW typu B?
Polska jako jedna z nielicznych krajów wprowadziła szczepienie przeciwko WZW typu B do programu obowiązkowych szczepień profilaktycznych.
Szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby wykonuje się w kilku dawkach w poszczególnych etapach życia:
- I dawka – pierwsza doba od urodzenia,
- II dawka – 2 miesiąc życia, w 6 tygodni po pierwszym szczepieniu przeciw WZW B,
- III dawka - przełom 6 i 7 miesiąca życia,
- IV dawka – 14 rok życia.
Dla osób, które muszą z jakichś względów zostać szybko uodpornione - przed zabiegiem operacyjnym czy wyjazdem do krajów o zwiększonej zachorowalności - można zastosować schemat 0-7-21 dni oraz szczepienie przypominające po 12 miesiącach. Taka możliwość szczepienia zarejestrowana jest tylko dla jednego preparatu szczepionki z dostępnych w Polsce.
Pierwszą dawkę noworodkom podaje się zazwyczaj w pierwszej dobie po urodzeniu razem z szczepionką przeciwgruźliczą. Wcześniaki należy szczepić tak samo jak noworodki urodzone o czasie w ciągu 24 godzin. Szczepionka może być u takich dzieci, zwłaszcza urodzonych z masą ciała mniejszą niż 2000g mniej efektywna, ale po podaniu drugiej jej dawki po pierwszym miesiącu życia szczepienie generuje taką samą odporność jak u dzieci urodzonych o czasie.
Wstrzykiwany preparat zawiera HbsAg - antygen powierzchniowy, który stanowi płaszcz wirusa. Tego typu szczepienie to szczepienie czynne. Pojedyncze dawki szczepionki, tzw. dawki przypominające, podaje się pracownikom służby zdrowia, którzy bezpośrednio narażeni są na zakażenie wirusem HBV.
Czasami stosuje się szczepienie skojarzone, tj. łącznie przeciwko WZW typu B i WZW typu A. Szczepionka daje pełną odporność na wirusowe zapalenie wątroby typu B. Aby sprawdzić po latach ilość przeciwciał w organizmie, należy wykonać test z krwi.
Niekiedy stosuje się także szczepienie WZW typu B bierne, polegające na podaniu swoistej immunoglobuliny anty-HBs. Taką szczepionkę podaje się osobom po ekspozycji na HBV - a są to pracownicy służby zdrowia, którzy ulegli zakażeniu podczas pracy z krwią osoby zakażonej.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.