Tabakierka anatomiczna – budowa, patologie, leczenie
Tabakierka anatomiczna to zagłębienie na grzbietowej części dłoni, umiejscowione bezpośrednio pod skórą. Nie jest chronione mięśniami, ścięgnami czy kośćmi i przypomina trójkąt. Jej kształt zależy od budowy anatomicznej każdej dłoni, a nazwa ma związek z tym, że właśnie tu kładzie się tabakę przed zażyciem. Co jeszcze warto wiedzieć?
1. Co to jest tabakierka anatomiczna?
Tabakierka anatomiczna (łac. foveola radialis), nazywana także dołkiem promieniowym, to miejsce na grzbietowej stronie dłoni. Jest położone nad pierwszą kością śródręcza. Pojawia się podczas pracy kciuka, zwłaszcza podczas jego odwodzenia, a zanika po powrocie do pozycji wyjściowej. Oznacza to, że tabakierka anatomiczna ujawnia się podczas pisania czy chwytania, czyli tak często, ile razy pracuje kciuk w odwodzeniu.
W warunkach prawidłowych tabakierka anatomiczna jest wklęsła. Skąd się wzięła nazwa? Zagłębienie w dłoni, czyli właśnie tabakierka anatomiczna, niegdyś spełniała rolę miarki tabaki, która miała szerokie zastosowanie w medycynie. Ponadto umożliwiała jej aplikację pod nos, skąd wciągano proszek. Tę nazwę dołek promieniowy zawdzięcza francuskim anatomom.
2. Budowa tabakierki anatomicznej
Jak wygląda tabakierka anatomiczna? Jest głębokim dołkiem o trójkątnym kształcie, ograniczonym od strony promieniowej ścięgnami mięśnia prostownika krótkiego kciuka i mięśnia odwodziciela długiego kciuka, a od strony łokciowej ścięgnem mięśnia prostownika długiego kciuka.
Z góry, u wierzchołka trójkąta, tabakierka ograniczona jest troczkiem prostowników. Dno dołka promieniowego stanowią kości: łódeczkowata i czworoboczna większa. W zagłębieniu położona jest tętnica promieniowa wraz z żyłami oraz naczyniami włosowatymi, naczynia chłonne oraz ścięgna mięśni promieniowych nadgarstka długiego i krótkiego. Tabakierkę anatomiczną chroni skóra dłoni.
3. Urazy w obrębie tabakierki anatomicznej
Może się zdarzyć, że dojdzie do uszkodzenia tabakierki anatomicznej. Wówczas pojawia się ból i dyskomfort. Dzieje się tak w przebiegu zapalenia ścięgna mięśnia odwodziciela długiego kciuka oraz prostownika krótkiego kciuka, wskutek zmian zwyrodnieniowych i reumatoidalnych kości nadgarstka po stronie promieniowej, jak i zmian kostnych w obrębie dalszej nasady kości promieniowej. Może na przykład być powikłaniem po złamaniu czy stłuczeniu.
Tkliwość w jej miejscu może wskazywać na złamanie kości łódeczkowatej, które jest najczęstszym typem złamania kości nadgarstka.
Najczęstszą przyczyną stanu zapalnego są przeciążenia i urazy, do których prowadzi powtarzanie mocnego chwytu połączonego z odwiedzeniem kciuka i ręki. Uszkodzenie to nosi nazwę zespołu Quervaina.
Zespół de Quervaina, nazywany również chorobą de Quervaina, cechuje się bólem w obrębie kciuka. Pojawia się wskutek przeciążenia oraz wynikającego z niego stanu zapalnego pochewki ścięgien mięśnia odwodziciela długiego kciuka i mięśnia prostownika krótkiego kciuka.
Objawy zespołu de Quervaina to:
- ból, który manifestuje się zwykle po promieniowej stronie nadgarstka, to jest po stronie kciuka w przedramieniu, stawie promieniowo-nadgarstkowym oraz kciuku,
- obrzęk okolicy,
- tkliwość dotykowa,
- ocieplenie tkanek (wskazuje na stan zapalny),
Nasilenie dolegliwości pojawia się podczas próby odwiedzenia kciuka oraz dołokciowym odchyleniu nadgarstka.
4. Objawy chorej tabakierki anatomicznej
Objawy uszkodzonej tabakierki są bardzo różne. To przede wszystkim:
- obrzęk okolicy tabakierki i nadgarstka,
- ból uciskowy, ale również pojawiający się podczas ruchu w obrębie kciuka i wyrostka rylcowatego kości promieniowej,
- ból promieniujący w kierunku przedramienia,
- ograniczenie chwytania i przywodzenia ręki,
- trudności w wykonywaniu różnych, nawet prostych czynności.
5. Leczenie tabakierki anatomicznej
Na czym polega terapia uszkodzonej tabakierki anatomicznej? Leczenie powinno obejmować działania przeciwbólowe i przeciwzapalne oraz zmniejszające obrzęk. Najczęściej stosuje się ortezy rehabilitacyjne, które utrzymują nadgarstek w wyproście, a kciuk w niedużym odwiedzeniu.
Sprawdza się również fizykoterapia, szczególnie zabiegi jonoforezy (która polega na wprowadzeniu cząstek obdarzonych ładunkiem elektrycznym do organizmu przez skórę lub śluzówkę za pomocą odpowiedniego urządzenia emitującego galwaniczny prąd stały), miejscowej krioterapii (forma zimnolecznictwa z zastosowaniem temperatur poniżej 0°C.) i pola magnetycznego (zabieg polegający na stosowaniu zmiennego pola magnetycznego).
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.