Termogeneza – na czym polega i kiedy zachodzi?
Termogeneza to reakcja termoregulacyjna zwierząt stałocieplnych na zimno. Jest zespołem procesów fizjologicznych i metabolicznych, których celem jest wytworzenie ciepła i utrzymanie stałej temperatury ciała. Pojęcie, które często kojarzy się z odchudzaniem Jak zwiększyć termogenezę, by chudnąć?
1. Co to termogeneza?
Termogeneza to zespół procesów fizjologicznych i metabolicznych, zarówno katabolicznych, jak i oksydacyjnych oraz reakcji behawioralnych, które prowadzą do wytworzenie ciepła. Ich bezpośrednim efektem jest wzrost temperatury ciała. Jej celem jest utrzymanie stałej temperatury ciała zarówno poprzez produkcję ciepła, jak i jego odprowadzanie.
Grupę mechanizmów wytwarzania energii tworzy podstawowa przemiana materii, dreszcze oraz wysiłek fizyczny, zaś mechanizmów utraty ciepła parowanie potu, przewodzenie, promieniowanie i konwekcja.
Termogenezy nie należy mylić jej z termoregulacją. Termoregulacja to zdolność do utrzymania temperatury ciała w zakresie optymalnym dla organizmu. Termogeneza jest jednym z procesów regulujących temperaturę ciała.
2. Typy termogenezy
Termogeneza ma ogromne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, przy czym wyróżnia się jej kilka typów. Termogeneza bezdrżeniowa (non – shivering thermogenesis), inaczej zimna termogeneza czy termogeneza chemiczna.
W jej przebiegu wytwarzane są aminy katecholowe, a kluczową rolę pełni tkanka tłuszczowa brunatna, w której zachodzi proces wytwarzania ciepła. Proces zostaje aktywowany, gdy organizm jest wystawiony na działanie chłodnego powietrza o temperaturze około 15°C. Wówczas energia pierwotnie przeznaczona do syntezy ATP zostaje wykorzystana do produkcji ciepła,
Termogeneza drżeniowa (shivering thermogenesis), termogeneza mięśniowa, której istotą są gwałtowne, niekontrolowane skurcze mięśni szkieletowych. Dreszcze mają na celu zwiększenie produkcji ciepła.
Proces ten jest skutkiem pobudzenia ośrodka motorycznego zlokalizowanego w grzbietowo-przyśrodkowej części tylnej okolicy wzgórza w reakcji na obniżenie temperatury otoczenia i zwiększoną utratę ciepła. Termogeneza mięśniowa to zamiana energii chemicznej (adenozynotrójfosforanu – ATP) na kinetyczną.
Termogeneza poposiłkowa, TEF (ang. thermic effect of food), która zachodzi po jedzeniu, wyjątkowo intensywnie po spożyciu produktów zasobnych w węglowodany i białko.
Energia chemiczna pochodząca z pożywienia zostaje przekształcona w energię cieplną, co oznacza wzmożenie produkcji ciepła wskutek spożycia posiłku.
Przyjmując pokarm organizm musi wykorzystać sporo energii na trawienie, wchłanianie, przyswajanie i magazynowanie zawartych w pożywieniu składników aktywnych. Swoiście dynamiczne działanie pokarmu polega na okresowym wzroście natężenia przemiany materii.
Termogeneza adaptacyjna, która jest powiązana z utratą masy ciała. Wraz ze spadkiem wagi organizm z czasem przyzwyczaja się do zużywania mniejszej ilości energii, a metabolizm powoli zwalnia. Termogeneza potreningowa, która występuje po wysiłku fizycznym. Jej objawem są rozgrzane mięśnie.
3. Termogeneza - odchudzanie
W kontekście termogenezy często pojawia się odchudzanie. Dlaczego? Okazuje się, że zwiększone procesy termogenezy są korzystne z punktu widzenia regulacji masy ciała. Większe wytwarzanie ciepła oznacza większe wydatkowanie energii i szybsze sięganie do rezerw energetycznych w postaci tkanki tłuszczowej.
Co można zrobić, by chudnąć? Na przykład włączyć do diety termogeniki. To substancje wspomagające proces odchudzania. Ich spożywanie zwiększa produkcję energii cieplnej, przyśpiesza spalanie tłuszczu i podwyższa temperaturę ciała.
Ponieważ ilość tkanki tłuszczowej w organizmie można zmniejszyć nie tylko ograniczając kaloryczność diety (zapewniając deficyt energetyczny), ale i zwiększając termogenezę poprzez włączenie do codziennego harmonogramu aktywności fizycznej oraz spożywanie odpowiednich produktów, termogeniki pomagają w szybszym osiągnięciu wymarzonej wagi.
Termogeniki naturalne to ostra papryka, czarny pieprz, kurkuma, imbir, kawa, zielona herbata, cynamon, czosnek i guarana.
Termogeniki syntetyczne, które są obecne w różnych suplementach diety, to efedryna, fentermina, sibutramina, dinitrofenol czy clenbuterol.
Czy termogeniki są bezpieczne? Zasadniczo tak, jednak niewłaściwie stosowane mogą szkodzić, to jest wywoływać skutki uboczne, takie jak różne dolegliwości ze strony układu pokarmowego, wzrost ciśnienia, a także zaburzenia rytmu serca, nadpobudliwość, problemy ze snem czy reakcje skórne.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.