Toksokaroza - charakterystyka, rodzaje, objawy, diagnostyka, przeciwciała IgG, leczenie, profilaktyka

Toksokaroza jest chorobą pasożytniczą, wywoływaną przez nicienie z rodzaju Toxocara canis i Toxocara cati, czyli przez psie lub kocie glisty. Postać dorosła glisty pasożytuje w jelicie cienkim psów, kotów, wilków, lisów i innych zwierząt mięsożernych. Samice glisty składają około 20 000 jaj w ciągu doby, które to są wydalane z kałem i dostają się do gleby. Jaja pasożyta po 5-20 dniach nabierają cech inwazyjności (w zależności od warunków).

1. Co to jest toksokaroza?

Toksokaroza jest chorobą pasożytniczą, którą wywołuje bytująca w jelicie cienkim glista psia – Toxocara canis, lub glista kocia – Toxocara cati. Potencjalnym źródłem zarażenia dla człowieka jest ziemia w ogrodach przydomowych i parkach oraz piaskownice, zanieczyszczone kałem zwierząt. Zarażenie następuje przez układ pokarmowy (jamę ustną).

Człowiek jest żywicielem przypadkowym glisty. W ludzkim ciele larwy glisty nie osiągają postaci dojrzałej, dlatego nie można wykryć pasożyta badaniem kału. Larwy uwalniane są w dwunastnicy.

Zobacz film: "Rak prostaty. Historia Stanisława"

Przedostają się przez ściany jelita i trafiają do krwiobiegu. Wędrują z prądem krwi, a gdy średnica naczynia krwionośnego staje się mniejsza od rozmiarów larwy, pasożyty przebijają się przez jego ścianę i przenikają do przyległych tkanek. Najczęściej pasożyty docierają do wątroby, gdzie zazwyczaj pozostają do końca.

Wokół larw powstają ziarniniaki, złożone głównie z komórek kwasochłonnych. Przeżywalność larw u ludzi wynosi do 10 lat. Zarówno w świeżym zarażeniu, jak i z chwilą obumierania larw, nasila się odczyn alergiczno-zapalny w tkankach.

2. Jak można zarazić się toksokarozą?

Jak można zarazić się toksokarozą? Do zarażenia przyczynia się brak nawyku mycia rąk. Przypuszcza się, że wiele przypadków tej choroby zostaje niewykrytych, ostatnio obserwuje się tendencję wzrostową liczby zachorowań. Jak pisaliśmy wyżej, potencjalnym źródłem zarażenia jest skażona gleba, piaskownica.

Szczególnie niebezpieczny jest także skażony pokarm oraz odchody zwierzęce. Zakażenie glistami Toxocara canis oraz Toxocara cati jest szczególnie powszechne wśród najmłodszych pacjentów. Zanieczyszczenie środowiska jajami glist jest problemem niezwykle powszechnym.

3. Toksokaroza i jej postacie

Toksokaroza to choroba o charakterze pasożytniczym. Wywoływana jest nicieniami z rodzaju Toxocara canis i Toxocara cati.

W przebiegu choroby większa część larw zatrzymuje się w wątrobie i w tym narządzie większość z nich ginie. Czasem dochodzi jednak do dalszej wędrówki larw w organizmie i inwazji do tkanki płucnej, ośrodkowego układu nerwowego, a nawet do gałki ocznej.

Wyróżnia się następujące postacie toksokarozy:

• toksokaroza trzewna (larwy znajdują się w różnych narządach wewnętrznych, np. w wątrobie);
• toksokaroza oczna (larwy gnieżdżą się w oku);
• toksokaroza mózgowa, czyli neurotoksokaroza (larwy występują w mózgu);
• toksokaroza utajona (bezobjawowa).

4. Objawy toksokarozy

Toksokaroza w większości przypadków przebiega bezobjawowo. Choroba może występować u pacjentów w formie trzewnej, ocznej lub mózgowej. Jedynym wskaźnikiem inwazji larw glisty psiej lub kociej jest eozynofilia – podwyższona liczba jednego z rodzajów białych krwinek, eozynofilów, czyli granulocytów kwasochłonnych. W trakcie infekcji liczba eozynofilów wzrasta do 40-50%.

Objawy chorobowe w toksokarozie zależą od stopnia inwazji, swoistej odporności, a także umiejscowienia się larw w organizmie.

W toksokarozie ocznej obserwuje się pogorszenie widzenia. W badaniu okulistycznym stwierdza się patologiczne zmiany w gałce ocznej.

Toksokaroza mózgu natomiast często przebiega pod postacią zapalenia mózgu i może skutkować napadami drgawek.

Ogólne objawy toksokarozy to:

• wysoka gorączka (powyżej 39°C),
• osłabienie,
• powiększenie wątroby,
• wzmożona potliwość ciała,
• obniżone łaknienie,
• mdłości,
• bóle brzucha,
• bóle głowy,
• nadpobudliwość emocjonalna.

U niektórych pacjentów mogą wystąpić również następujące objawy:

• zapalenie płuc,
• zmiany ogniskowe w mózgu oraz w gałce ocznej.

Gdy choroba jest przewlekła, pojawiają się nawracające bóle głowy, zaburzenia równowagi, zapalenie węzłów chłonnych, zmiany we krwi, w tym podwyższone stężenie transaminaz.

5. Diagnostyka toksokarozy

Diagnostyka toksokarozy związana jest głównie z wykonaniem morfologii krwi z rozmazem, RTG, USG oraz testów serologicznych.

W badaniach krwi obwodowej obserwuje się eozynofilię, leukocytozę, dysproteinemię (podwyższony poziom globulin, obniżony poziom albumin), podwyższone stężenie przeciwciał IgG, IgE i IgM, rzadziej nieznacznie podwyższoną aktywność aminotransferaz.

Wysoka eozynofilia jest często główną przyczyną wykonywania badań w kierunku toksokarozy. Rozpoznanie ustala się wykonując test ELISA IgG z metabolicznymi antygenami larw Toxocara. W przypadku niejasnego obrazu dna oka etiologię można potwierdzić wykonując punkcję przedniej komory oka i odczyn ELISA z antygenem Toxocara canis w płynie z komory.

Wysokie miano odczynu ELISA oraz nieprawidłowości w badaniu przedmiotowym i w badaniach laboratoryjnych częściej stwierdza się u dzieci z toksokarozą trzewną. U pacjentów ze zmianami na dnie oczu obserwuje się niskie wartości odczynów serologicznych

6. Toksokaroza a przeciwciała IgG

Norma dla przeciwciał IgG: od 54 do 264 IU/ml, względnie od 0,9 do 4,5g/l. Oznaczenie stężenia toksokarozy IgG wykonuje się z próbki krwi. Pacjent do pobrania próbki krwi nie musi być na czczo. Około 2/3 immunoglobulin w surowicy krwi stanowią IgG. Pojawiają się one dopiero w kilka dni po IgM, lecz można je oznaczać przez całe życie. Utrzymywanie odpowiedniego poziomu IgG jest zadaniem komórek przypominających. Są to limfocyty B, występujące w węzłach chłonnych, w śledzionie lub pozostałych narządach limfatycznych (migdałki podniebienne, wyrostek). Przy powtórnym zakażeniu zarazkiem toksokarozy prowadzą do jego identyfikacji i do wytwarzania większych immunoglobulin. Immunoglobuliny IgG są białkami odpornościowymi fazy późnej zakażenia. Podobnie jak IgM, mogą aktywować układ dopełniacza. Mogą także przechodzić przez łożysko i dzięki temu warunkują odporność płodu i noworodka na zakażenia.

7. Leczenie toksokarozy

Jak przebiega leczenie toksokarozy? Po rozpoznaniu u pacjenta choroby, lekarz może zalecić przyjmowanie środków przeciwpasożytniczych lub skierować chorego na długotrwałe leczenie do specjalistycznego ośrodka.

Leczenie toksokarozy jest niezwykle skomplikowane i wymaga dużo czasu, gdyż proces resorpcji zabitych larw, jak również ustąpienie stanów zapalnych wokół pasożytów wraz z procesami naprawczymi uszkodzonych tkanek trwa kilka tygodni, niekiedy miesięcy. Brak odpowiedniej terapii przeciwpasożytniczej może spowodować u pacjenta bardzo poważne problemy zdrowotne. Skutkiem braku leczenia jest zwykle nieodwracalne uszkodzenie tkanek, w których doszło do inwazji larw.

8. Profilaktyka toksokarozy

Profilaktyka toksokarozy obejmuje unikanie zanieczyszczonej gleby, brudnych piaskownic, a także miejsc zanieczyszczonych odchodami psów oraz kotów. Dodatkowo, specjaliści apelują o to, by pacjenci:

• regularnie odrobaczali swoje psy i koty preparatami zalecanymi przez lekarzy weterynarii (zaleca się to robić co najmniej 4 razy w roku)
• regularnie i dokładne myli ręce (bezwzględnie powinno się to robić: przed jedzeniem, po zabawie na placu zabaw lub w piaskownicy, po pracach ogrodniczych i kontakcie ze zwierzętami),
• regularnie obcinali paznokcie,
• dbali o higienę rąk swoich dzieci
• nie dopuszczali do przypadkowych kontaktów dzieci z obcymi zwierzętami,
• sprzątali odchody po swoich zwierzętach zarówno z terenów publicznych jak i prywatnych,
• wymieniali regularnie piasek z piaskownicy swojego dziecka,
• używali gumowych rękawiczek w trakcie prac w ogrodzie,
• myli dokładnie warzywa i owoce przed spożyciem,
• unikali karmienia dzieci na placach zabaw czy piaskownicach,
• pamiętali o stosownym zabezpieczeniu piaskownic oraz placów zabaw dla dzieci przed dostępem do nich zwierząt.

Należy pamiętać, że nic nie chroni lepiej przed infekcjami, zwłaszcza pasożytniczymi, jak przemyślane działania profilaktyczne. Pozwalają one w sposób maksymalny zminimalizować ryzyko zachorowania oraz uniknąć przykrych konsekwencji.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.