Tyrozynemia – przyczyny, typy, objawy i leczenie
Tyrozynemia to rzadka choroba metaboliczna uwarunkowana genetycznie, będąca konsekwencją recesywnej mutacji autosomalnej. Jest związana z zaburzeniem przemiany tyrozyny. Wyróżnia się trzy postaci schorzenia, a każdy z nich cechuje się odmiennym przebiegiem. Objawy zwykle obserwuje się w pierwszych miesiącach życia. Jej leczenie polega na przestrzeganiu zasad diety eliminacyjnej. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest tyrozynemia?
Tyrozynemia, dawniej tyrozynoza, jest genetyczną chorobą metaboliczną wynikająca z zaburzenia rozkładu tyrozyny (to jeden z aminokwasów będący elementem budulcowym białek). Ta wskutek nieprawidłowości nie może dalej się przekształcać. W konsekwencji dochodzi do stopniowego gromadzenia się tyrozyny i jej metabolitów pośrednich, które powodują objawy choroby.
Wszystkie typy tyrozynemii są dziedziczone w sposób autosomalny recesywny. Oznacza to, że do zachorowania dochodzi w przypadku uzyskania dwóch wadliwych genów od rodziców.
2. Typy tyrozynemii
Wyróżnia się 3 postacie tyrozynemii. To:
- tyrozynemia typ I (typ 1). Skutkiem mutacji jest brak enzymu hydroksylazy fumaryloacetooctanowej (FAH). Częstość jej występowania szacuje się na 1:100 000-120 000 narodzin,
- tyrozynemia typ II (zespół Richnera-Hanharta, typ 2) z niedoborem aminotransferazy tyrozynowej. Częstość występowania nie jest znana, w literaturze opisano mniej niż 150 przypadków,
- tyrozynemii typ III (typ 3). Spotyka się ją bardzo rzadko. Opisano jedynie kilka przypadków choroby na świecie.
2.1. Tyrozynemia typ 1
Tyrozynemia typ 1 jest najczęstszą postacią choroby. Wynika z uszkodzenia w genie FAH, a jej objawy są skutkiem braku enzymu hydroksylazy fumaryloacetooctanowej.
Z reguły choroba objawia się w ciągu kilku miesięcy od urodzenia (objawy ostrej postaci tyrozynemii występują u dzieci już około 2.-4. miesiąca życia).
Wskutek niezdolności do efektywnego metabolizmu tyrozyny i białek dochodzi do częstych biegunek i wymiotów, pojawia się żółtaczka i wyższe ryzyko marskości wątroby i raka wątrobowokomórkowego, rozwija się krzywica. Choroba może doprowadzić do niewydolności nerek i wątroby.
2.2. Tyrozynemia typ 2
Tyrozynemia typ 2 jest związana z uszkodzeniami w genie TAT i podwyższonym poziomem tyrozyny spowodowanym niedoborem TAT. To sprzyja odkładaniu się kryształów tyrozyny i wywołuje odpowiedź zapalną.
U chorych dzieci dochodzi do hiperkeratozy dłoniowo-podeszwowej, bolesnego zgrubienia skóry na stopach i dłoniach, upośledzenia intelektualnego oraz zaburzenia narządu wzroku (fotofobia i nadmierne łzawienie).
2.3. Tyrozynemia typu 3
Typ 3 tyrozynemii jest niezwykle rzadki, zostało opisanych jedynie kilka przypadków na świecie. Choroba wynika z uszkodzenia genu HPD.
Główne objawy schorzenia stanowią zaburzenia neurologiczne, takie jak, drgawki, zaburzenia równowagi oraz upośledzenie intelektualne. Nie stwierdza się zaburzeń czynności, ani budowy wątroby.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
3. Objawy tyrozynemii
Kumulacja szkodliwych produktów przemiany tyrozyny skutkuje powstaniem objawów zwykle już w pierwszych miesiącach życia. Objawy choroby są konsekwencją tego, że we krwi chorego pojawia się nadmiar tyrozyny i jej metabolitów. To dlatego cechą charakterystyczną choroby jest:
- uszkodzenie wątroby i nerek (powodują je gromadzące się toksyczne metabolity tyrozyny),
- opóźnienie rozwoju umysłowego,
- uszkodzenie narządu wzroku,
- uszkodzenie wątroby z rozwojem raka wątrobowokomórkowego,
- uszkodzenie nerek z krzywicą hipofosfatemiczną.
4. Rozpoznanie i leczenie tyrozynemii
Rozpoznanie tyrozynemii typu I stawia się na podstawie podwyższonego poziomu bursztynyloacetonu w moczu, osoczu lub suchej kropli krwi. W badaniach dodatkowych obserwuje się:
- zaburzenia w zakresie układu krzepnięcia,
- zmniejszenie albumin w surowicy krwi,
- zwiększenie poziomu alfa-fetoproteiny, tyrozyny, fenyloalaniny oraz metioniny w surowicy.
Diagnostyka tyrozynemii typu II opiera się na analizie objawów klinicznych, stwierdzeniu podwyższonego poziomu tyrozyny w surowicy krwi i moczu oraz obecności jej metabolitów w moczu.
Badaniem potwierdzającym tyrozynemię są testy genetyczne. Im szybciej wykrywa się patologię, tym lepsze jest rokowanie. Zdiagnozowanie choroby na wczesnym etapie pozwala uniknąć poważnych dla zdrowia i życia powikłań.
Leczenie tyrozynemii polega głównie na przestrzeganiu zasad diety eliminacyjnej, która jest uboga w tyrozynę i fenyloalaninę (organizm wytwarza tyrozynę z innego aminokwasu – fenyloalaniny, dlatego w diecie osoby chorej konieczne jest ograniczenie podaży również tego aminokwasu). Skuteczny jest przeszczep wątroby, istnieją również eksperymentalne leki.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
