Trwa ładowanie...

Układ stomatognatyczny - z czego się składa i na jakie choroby jest narażony

 Kinga Olchowy
08.04.2021 15:28
Układ stomatognatyczny często nazywany jest także narządem żucia
Układ stomatognatyczny często nazywany jest także narządem żucia (123rf)

Układ stomatognatyczny często nazywany jest także narządem żucia, ale nie jest to do końca trafne pojęcie. Narząd żucia rzeczywiście wchodzi w skład układu stomatognatycznego, ale on sam jest znacznie szerszym pojęciem. Z czego składa się układ stomatognatyczny i na jakie choroby jest narażony? Jak prawidłowo o niego dbać?

spis treści

1. Co to jest układ stomatognatyczny?

Układ stomatognatyczny to zespół wszystkich elementów twarzowej części czaszki. Składają się na niego wszystkie tkanki i narządy obecne w obrębie jamy ustnej oraz twarzoczaszki. Wszystkie te elementy tworzą spójną całość, kontrolowaną przez ośrodkowy układ nerwowy i wzajemnie oddziałują na siebie.

Składa się on z trzech układów funkcjonalnych, które współistnieją ze sobą. Są to:

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Ile trwa leczenie ortodontyczne?"
  • zespół stawowy, czyli stawy skroniowo-żuchwowe
  • zespół zębowo-zębodołowy, czyli zęby oraz przyzębie
  • zespół zębowo-zębowy, czyli tzw. okluzyjny układ

Pozostałe elementy układu stomatognatycznego to:

  • kości twarzoczaszki
  • mięśnie żwaczy, języka oraz podniebienia
  • mięśnie nadgnykowe i mimiczne
  • naczynia krwionośne
  • nerwy
  • błona śluzowa i ślinianki

Poszczególne elementy układu stomatognatycznego wspólnie biorą udział w procesie żucia, rozdrabniania pokarmów, a także wstępnego trawienia i połykania. Dodatkowo wspierają także akt oddychania oraz wydawania dźwięków, a więc mówienia, ziewania, chrząkania, etc.

Układ stomatognatyczny bierze również udział w emocjonalnej sferze przeżyć psychicznych, a więc odpowiada za okazywanie emocji.

1.1. Układ stomatognatyczny a narząd żucia

Często stosuje się zamiennie pojęcie "układ stomatognatyczny" i "narząd żucia", jednak w rzeczywistości nie są one tożsame. Narząd żucia wchodzi w skład układu stomatognatycznego, ale nie obejmuje wszystkich jego struktur.

Bierze udział przede wszystkim w procesie przyjmowania i rozdrabniania pokarmu, a więc w samym akcie żucia. W jego skład wchodzą:

Układ stomatognatyczny to szersza struktura, która odpowiada dodatkowo za oddychanie, wydawanie dźwięków oraz okazywaniu uczuć.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

2. Funkcje układu stomatognatycznego

Układ stomatognatyczny przede wszystkim bierze udział w akcie przeżuwania, wstępnego trawienia i połykania pokarmów, ale nie jest to jego jedyna funkcja. Tuż po narodzinach umożliwia pobieranie pokarmów, aktywując odruch ssania, który jest najsilniejszym odruchem bezwarunkowym w okresie niemowlęcym.

W późniejszym okresie układ stomatognatyczny warunkuje kształtowanie się mowy.

3. Choroby i zaburzenia układu stomatognatycznego

Dysfunkcje narządu żucia i całego układu stomatognatycznego mogą przybierać różne formy i pojawiać się z różnych powodów. Najczęściej przyczyną chorób tego układu jest:

  • nadmierny stres
  • bruksizm
  • urazy głowy i szyi
  • węzły urazowe
  • utrata zębów
  • utrata prawidłowej wysokości zwarcia
  • wady zgryzu - nieprawidłowe ustawienie zębów w łuku

Bardzo często przyczyną problemów z układem stomatognatycznym są błędy lekarskie (tzw. jatrogenne). Dochodzi do nich podczas leczenia stomatologicznego, operacji chirurgicznych lub powikłań związanych z narkozą.

3.1. Kiedy warto zgłosić się do lekarza

Podstawą do zgłoszenia się na konsultację lekarską są takie dolegliwości, jak:

  • częste bóle głowy
  • ból w okolicy skroni
  • szumy i piszczenie w uszach
  • bóle zębów o nieznanej przyczynie
  • trzaski, przeskakiwanie w obrębie twarzoczaszki
  • napięciowe bóle głowy i mięśni twarzy
  • nieprawidłowe ruchy żuchwy
  • ścieranie zębów, pęknięcia pionowe szkliwa
  • ubytki klinowe
  • trudności w otwieraniu lub zamykaniu ust
  • ból podczas mówienia albo jedzenia

Leczenie uzależnione jest od przyczyny wystąpienia dolegliwości. Czasem wystarczy jedynie samokontrola i odpowiednie ćwiczenia mięśniowe, a czasem konieczna jest farmakoterapia lub leczenie operacyjne.

W przypadku wystąpienia której z dolegliwości, należy zgłosić się do laryngologa, neurologa lub stomatologa.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze