Upośledzenie umysłowe - rozpoznanie, przyczyny, podział
Upośledzenie umysłowe, czyli inaczej niepełnosprawność intelektualna, to zaburzenie rozwojowe oznaczające, że osoba nim dotknięta ma iloraz inteligencji poniżej 70. Łączy się to także z zaburzeniami funkcjonowania w społeczeństwie, umiejętności zadbania o siebie i sprawności umysłowej. Około 1-3 proc. społeczeństw rozwiniętych jest dotkniętych upośledzeniem w różnym stopniu.
1. Upośledzenie umysłowe - rozpoznanie i przyczyny
Upośledzenie umysłowe oznacza:
- że osoba dotknięta upośledzeniem umysłowym ma IQ poniżej 70,
- że ma trudności w co najmniej dwóch z wymienionych dziedzin: komunikacji, codziennym funkcjonowaniu, stanowieniu o sobie, pracy, prowadzeniu domu, zachowaniu bezpieczeństwa i dbaniu o zdrowie, dbaniu o własne potrzeby, korzystaniu ze wsparcia społecznego,
Objawy pojawiają się przed ukończeniem 18. roku życia.
Upośledzenie umysłowe to nie jest choroba – to raczej obniżenie poziomu funkcjonowania intelektualnego i umiejętności przystosowawczych, spowodowane przez różne czynniki.
Zaburzenia uwarunkowane genetycznie (zaburzenia chromosomalne) wywołujące upośledzenie umysłowe to między innymi:
- zespół Downa,
- zespół delecji 11q,
- zespół kruchego chromosomu X.
Choroby metaboliczne, dziedziczone w sposób autosomalny recesywny, w przebiegu których pojawia się upośledzenie umysłowe, to:
- galaktozemia,
- fenyloketonuria,
- zespół Taya-Sachsa.
Upośledzenie umysłowe może być także wywołane problemami w okresie prenatalnym. Są to między innymi:
- toksoplazmoza wrodzona,
- zakażenie wirusem cytomegalii,
- embrionopatia poróżyczkowa.
Niepełnosprawność intelektualna może więc wynikać z zakażenia matki różyczką, toksoplazmozą czy cytomegalią. Im wcześniej w czasie ciąży pojawi się choroba, tym poważniejsze może mieć skutki.
Także toksyczne substancje mogą wywołać upośledzenie umysłowe. Najczęściej jest to etanol, wywołujący u dziecka pijącej matki alkoholowy zespół płodowy (FAS). Bardzo niebezpieczne jest także niedotlenienie, które może się pojawić w trakcie porodu. Może ono wywołać u noworodka mózgowe porażenie dziecięce. Istnieją także choroby, które mogą wywołać upośledzenie u dziecka – są to zapalenie opon mózgowych i zapalenie mózgu.
2. Upośledzenie umysłowe - podział
Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim nie powoduje niesamodzielności i niezaradności społecznej. Osoby z takim upośledzeniem umysłowym są w stanie prowadzić normalne życie rodzinne. IQ wynosi w takim przypadku 69-50. Rozwój umysłowy zatrzymuje się na poziomie dwunastolatka.
Upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym to zatrzymanie się rozwoju intelektualnego na poziomie dziewięciolatka. To upośledzenie wiąże się także z pewnym niedorozwojem zdolności interpersonalnych i społecznych, a także motorycznych. Osoby dotknięte tym typem upośledzenia nie są w stanie wykonywać skomplikowanej pracy, ale zaleca się dla nich pracę w zakładach pracy chronionej.
Upośledzenie umysłowe w stopniu znacznym oznacza, że rozwój osoby nim dotkniętej zatrzymuje się na poziomie sześciolatka. Oznacza to, że są w stanie wykonywać bardzo proste prace, a także zadbać o siebie w ograniczony sposób. IQ wynosi w takich przypadkach 34-20.
Najcięższe upośledzenie umysłowe to upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim – iloraz inteligencji poniżej 20. Wymaga stałej opieki i dużo pracy, aby nauczyć dotkniętą upośledzeniem osobę podstawowych czynności lub choćby sygnalizowania potrzeb fizjologicznych.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.