Wierzchniactwo

Przyczyny wierzchniactwa są jak do tej pory nieznane. Do rozwoju choroby przyczynia się nieprawidłowość w rozwoju kości łonowej i narządów płciowych z guzka płciowego w 5. tygodniu życia płodowego. Nie wiadomo jednak, czym ta wada wrodzona jest spowodowana.

Wierzchniactwo może być całkowite i niecałkowite. Wierzchniactwo całkowite polega na tym, że cewka moczowa jest niezrośnięta ze zwieraczami, co powoduje całkowite nietrzymanie moczu. Temu rodzajowi wierzchniactwa często towarzyszą inne wady. Wraz z wierzchniactwem mogą pojawić się: wynicowanie pęcherza moczowego, rozszczep spojenia łonowego, niezstąpienie jąder, przepuklina. Wierzchniactwo niecałkowite dotyka tylko żołędzi lub prącia – jest to wierzchniactwo żołędziowe lub prąciowe. W tym przypadku leczenie ogranicza się do plastyki nieprawidłowo zbudowanego fragmentu.

Objawami wierzchniactwa u chłopców są:

• refluks nerkowy,
• nieprawidłowe umiejscowienie ujścia cewki moczowej,
• nieprawidłowy wygląd penisa (krótki, spłaszczony, nieprawidłowo wygięty ku górze),
• częste infekcje układu moczowo-płciowego,
• większe ryzyko infekcji nerek,
• szeroka kość łonowa,
• nietrzymanie moczu.

U dziewczynek objawy wierzchniactwa obejmują:

• nieprawidłowości w budowie łechtaczki i warg sromowych,
• nieprawidłowe umiejscowienie ujścia cewki moczowej,
• refluks nerkowy,
• częste infekcje układu moczowo-płciowego,
• większe ryzyko infekcji nerek,
• nietrzymanie moczu.

U chłopców wada ta często powoduje trudności w utrzymaniu moczu, natomiast u dziewczynek dzieje się tak dużo rzadziej. W dorosłym życiu, jeśli wierzchniactwo nie zostało wyleczone, zarówno kobiety, jak i mężczyźni mogą cierpieć na niepłodność, choć zależy to od zaawansowania wady. U kobiet pojawia się dodatkowa trudność w osiągnięciu orgazmu łechtaczkowego.

W diagnostyce wierzchniactwa wykorzystuje się:

• badanie krwi pod względem poziomu elektrolitów,
• badanie rentgenowskie nerek, pęcherza moczowego i moczowodu,
• tomografię komputerową,
• obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego,
• USG.

Jedyną skuteczną metodą leczniczą w przypadku wierzchniactwa jest operacja. Leczenie operacyjne ma odtworzyć cewkę moczową i prącie, a także spowodować, że mocz będzie utrzymywany: wykonuje się operacje wyprostowania prącia, plastykę szyi pęcherza, cewki moczowej i napletka. W niektórych przypadkach operację trzeba powtórzyć. Istnieje także pewne ryzyko uszkodzenia jakiegoś fragmentu układu moczowo-płciowego.

Operację przeprowadza się w wieku 4-5 lat lub wcześniej i w przypadku zaawansowanych wad – te mniejsze mogą nie dawać szczególnie uciążliwych objawów i nie przeszkadzać w normalnym funkcjonowaniu. Dziecko powinno także ćwiczyć świadome oddawanie moczu, co także przyczyni się do zmniejszenia problemów z nietrzymaniem moczu.

Źródła

1. Diagnostyka i leczenie zaburzeń oddawania moczu u dzieci
2. Jankowski A. Kompendium pediatrii praktycznej, Cornetis, Wrocław 2010, ISBN 978-83-61415-06-0
3. Milanowski A. (red.), Pediatria, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-098-6
4. Kawalec W., Kubicka K. Pediatria, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, ISBN 83-200-3253-9