Wskazania do aferezy
Afereza to zabieg usunięcia z krwi określonego składnika. Służą w tym celu tak zwane separatory komórkowe, czyli specjalne urządzenia przez które przepływa krew pobierana z układu żylnego pacjenta, która zostaje oczyszczana z konkretnego składnika, a następnie wraca z powrotem do chorego. Afereza jest zwykle leczeniem uzupełniającym, stosowanym w początkowym etapie leczenia. Jest ona również szeroko stosowana w krwiodawstwie w celu pobierania preparatów krwiopochodnych oraz w dawstwie macierzystych komórek krwiotwórczych u dawców szpiku. Do uzyskania określonego celu może być konieczne kilkukrotne wykonanie zabiegu zwykle w odstępach kilkudniowych. W krwiodawstwie i u dawców komórek macierzystych zazwyczaj zabieg trwa jeden dzień. Stosuje się go także w celu pobrania określonego rodzaju krwinek od krwiodawców, w celu ich późniejszego przetoczenia.
1. Afereza - wskazania
Wskazania do wykonania aferezy można podzielić na przypadki, kiedy wykonanie aferezy jest:
- zdecydowanie zalecane,
- wykonanie zabiegu wydaje się użyteczne,
- przeprowadzenie zabiegu wydaje się być wątpliwe.
W pierwszej sytuacji zostało potwierdzone w badaniach klinicznych, że afereza jest skuteczna, czyli przynosi efekt. W drugiej sytuacji wykazano skuteczność tej metody w leczeniu danego schorzenia, jednak są inne sposoby leczenia równie skuteczne jak afereza. W przypadkach wątpliwych nie wykazano, aby wykonanie zabiegu przyniosło pożądany skutek.
2. Rodzaje aferezy
Wyróżnia się kilka rodzajów aferez w zależności od tego jaki składnik jest usuwany i w jakich ilościach:
- Plazmafereza - gdy usuwane jest osocze, a na jego miejsce podawane jest osocze pobrane wcześniej od zdrowego dawcy lub roztwór ludzkiego białka - albuminy:
- częściowa - usuwana jest tylko część osocza, najczęściej 1-1,5 litra, w jego miejsce podawane są płyny zastępcze;
- całkowita - usunięcie 3-4 litrów osocza i następnie podanie w jego miejsce płynów zastępczych;
- selektywna (perfuzyjna) – po oddzieleniu osocza zostaje ono przefiltrowane w separatorze i usuwany jest z niego pozostaje składnik niepożądany (na przykład toksyna), po czym oczyszczone osocze chorego wraca do jego układu krążenia.
- Cytafereza - gdy usuwane są poszczególne grupy krwinek:
- erytocytafereza - gdy usuwane są krwinki czerwone;
- trombafereza - gdy usuwane są płytki krwi;
- leukafereza – gdy pobierane są z krwi krwinki białe, a najczęściej jedynie ich określona frakcja.
3. Wskazania w zależności od rodzaju usuwanego składnika
- Wskazania do plazmaferezy:
- zakrzepowa plamica małopłytkowa (TTP);
- demielinizacyjna polineuropatia IgA i IgG;
- miastenia gravis;
- zespół Guillaina-Barre (postać ciężka);
- zespół Goodpasture’a;
- plamica poprzetoczeniowa;
- immunizacja w układzie Rh (do 10 tygodnia ciąży);
- rodzinna hypercholesterolemia;
- szpiczak plazmocytowy (jedynie ratunkowo).
Są to schorzenia w których wykazano skuteczność metody. W przypadku gwałtownie postępującego kłębuszkowego zapalenia nerek, choroby zimnych aglutynin, zatruciu grzybami wykazano skuteczność hemaferezy porównywalną do innych metod terapeutycznych.
- Wskazania do cytaferezy:
- poliglobulia (zwiększona liczba krwinek czerwonych) i czerwienica prawdziwa - stosuje się erytroaferezę;
- hiperleukocytoza (znacznie zwiększona liczba białych krwinek głównie w białaczkach) - wykonuje się leukaferezę;
- niedokrwistość sierpowatokrwinkowa - stosuje się erytroaferezę;
- nadpłytkowość - stosowana jest tromboafereza;
- pozyskiwanie macierzystych komórek krwiotwórczych do przeszczepu.
Bezwzględnym przeciwwskazaniem do wykonania hemaferezy są jedynie:
- wstrząs,
- skrajnie ciężki stan ogólny chorego,
- istotne zaburzenia krzepnięcia krwi.
Obecnie separatory komórkowe służą między innymi do:
- przeprowadzenia zabiegów hemaferezy leczniczej,
- izolacji krwiotwórczych komórek macierzystych z krwi obwodowej,
- zagęszczania i oczyszczania komórek macierzystych znajdujących się we wcześniej pobranym szpiku.
Przy pomocy aferezy produkuje się także koncentraty poszczególnych krwinek, najczęściej krwinek płytkowych (koncentrat krwinek płytkowych z aferezy). Jednak zastosowanie aferezy nie ogranicza się tylko do chorób wywodzących się z układu krwionośnego, ale obejmuje również schorzenia:
- neurologiczne,
- metaboliczne,
- immunologiczne,
- zatrucia.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.