Wycięcie krtani (laryngektomia) – wskazania, przebieg zabiegu i powikłania

Wycięcie krtani lub jej częściowe usunięcie to zabieg laryngologiczny i jedna z metod chirurgicznego leczenia raka krtani i raka gardła dolnego, kiedy inne metody leczenia zawiodły. Wskazaniem są także ciężkie urazy lub martwica wywołana radioterapią.

Rak krtani jest najczęstszym nowotworem głowy i szyi. Chorobą dotknięci są przede wszystkim mężczyźni, z uwagi na większą ekspozycję na czynniki sprzyjające rozwojowi raka krtani. To nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, ale także leukoplakia, polipy, brodawczaki (konieczne są badania laryngologicznemu w celu weryfikacji stanów przedrakowych).

Proces nowotworowy w obrębie krtani nie ma charakterystycznych objawów, choroba może sugerować przeziębienie. Niepokojące symptomy to osłabienie głosu, suchy i męczący kaszel, chrypka trwająca dłużej niż 2 tygodnie.

W późniejszym okresie choroby, kiedy masa guza się powiększa, mogą wystąpić: duszność, trudności w połykaniu początkowo pokarmów płynnych, a następnie stałych, cuchnący oddech związany z rozpadem masy guza nowotworowego oraz krwioplucie.

Krtań, łącząca gardło z tchawicą, składa się z trzech części: nagłośni, głośni oraz okolicy podgłośniowej. W zależności od stopnia zaawansowania oraz rodzaju nowotworu można wykonać laryngektomię częściową lub laryngektomię całkowitą.

Laryngektomia częściowa jest zabiegiem mniej radykalnym, pozwalającym na zachowanie niektórych funkcjonalnych czynności krtani. Laryngektomia całkowita, czyli zabieg wycięcia krtani, przeprowadza się w przypadku znacznego stopnia zaawansowania choroby.

Wycięcie krtani to poważna operacja, którą przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym. Przed zabiegiem przeprowadza się tracheotomię, a przez otwór w tchawicy następuje intubacja. Na kilka dni przed operacją trzeba odstawić leki utrudniające krzepnięcie krwi oraz wykonać różne badania laboratoryjne oraz obrazowe.

Zabieg usunięcia krtani polega na odcięciu organu od:

• góry od nasady języka i gardła,
• od dołu od tchawicy.

W trakcie laryngektomii całkowitej usuwa się również kość gnykową z przestrzenią przednagłośniową. Koniecznością jest usunięcie krtani i węzłów chłonnych szyi, najczęściej obustronnie.

Po usunięciu organu kikut tchawicy zszywa się ze skórą szyi (tworzy się przetoka – tracheostoma) oraz ściany gardła dolnego. Do przełyku zakłada się sondę odżywczą (przez mniej więcej dwa tygodnie pacjent przyjmuje wyłącznie półpłynny pokarm), a do rany pooperacyjnej dreny. Operacja trwa 5 do 9 godzin. Pobyt w szpitalu po usunięciu krtani średnio trwa dwa tygodnie.

Życie po wycięciu krtani wymaga pielęgnacji, aby zapobiegać infekcjom i utrzymać drożność, ale i adaptacji do nowej sytuacji. Dlaczego? Ponieważ krtań odgrywa kluczową rolę w wytwarzaniu głosu i oddychaniu, laryngektomia skutkuje utratą możliwości normalnego mówienia oraz zmianą sposobu oddychania.

Pacjent oddycha przez otwór w szyi, co wymaga nauki. Jak się komunikować? Opcje są różne. To mowa przełykowa (nauka mówienia poprzez wibracje przełyku), elektroniczny aparat mowy (urządzenie przetwarza wibracje na dźwięki mowy) i proteza głosowa. Jedną z metod leczenia jest rekonstrukcja krtani z użyciem wszczepu chrzęstnego z żebra.

Pacjenci mogą potrzebować wsparcia psychologicznego, aby poradzić sobie ze zmianami w wyglądzie i sposobie komunikacji. Pomocne są także grupy wsparcia i terapia. Psychoterapia jest ważna, aby pomóc pacjentom radzić sobie ze stresem związanym z utratą głosu.

Bardzo ważne są również regularne kontrole lekarskie i stała opieka medyczna. Ta jest konieczna, by monitorować stan zdrowia, ale i zapobiegać komplikacjom.

Wycięcie krtani oznacza ryzyko wystąpienia różnych powikłań, takich jak krwiak, przetoka, zwężenie otworu do oddychania, uszkodzenie gardła lub tchawicy, trudności w połykaniu i jedzeniu, problemy z mówieniem.

Prawdopodobne są także skutki uboczne, które mogą wystąpić przy każdej operacji. To alergia na leki lub znieczulenie, problemy z oddychaniem, problemy krążeniowe, krwawienie i infekcja.

Źródła

1. Jeziorski A., Szawłowski A., Towpik E., Chirurgia onkologiczna - tom 1-4, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, ISBN 978-83-200-3719-7
2. Perek D. (red.) HARRISON - Onkologia, Czelej, Lublin 2009, ISBN 978-83-7563-008-4
3. Latkowski B. Otorynolaryngologia - kompendium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007, ISBN 978-83-200-3628-2
4. Janczewski G., Kosiek K., Latkowski B., Olszewski J. Algorytmy diagnostyki i postępowania w otorynolaryngologii, Termedia, Poznań 2010, ISBN 978-83-62138-41-8