Zakrzepica - rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie
Zakrzepica to choroba zakrzepowo-zatorowa, inaczej mówiąc zapalenie żył. Najczęściej atakuje osoby po 60 roku życia. Choroba długo się nie ujawnia i najczęściej rozwija się na żyłach podudzia (łydki). Niekiedy zakrzep odrywa się od ściany żyły i może spowodować zator.Nieleczona zakrzepica może być bardzo niebezpieczna dla zdrowia i życia. Jakie są pierwsze objawy zakrzepicy? Jakie są najczęstsze przyczyny zakrzepicy? Jak można leczyć zakrzepicę?
- 1. Co to jest zakrzepica?
- 2. Rodzaje zakrzepicy
- 3. Przyczyny zakrzepicy
- 3.1. Jak powstają zakrzepy?
- 4. Objawy zakrzepicy
- 5. Leczenie zakrzepicy
1. Co to jest zakrzepica?
Zakrzepica żył bywa określana mianem „cichego zabójcy”, ponieważ często przebiega bezobjawowo. Niestety może mieć bardzo groźne skutki dla zdrowia i życia. Szacuje się, że co roku prawie 100 tys. Polaków zapada na zakrzepicę żył głębokich.
Zobacz film: "Czy tabletki antykoncepcyjne zwiekszają ryzyko zakrzepicy?"
Zatory tworzą się najczęściej w żyłach kończyn dolnych, ale zmiany chorobowe mogą też powstawać w kończynach górnych, pachwinach czy miednicy.
Chociaż sam zakrzep nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, to jego oderwanie się od ściany żylnej może mieć bardzo poważne konsekwencje. Przemieszczający się zakrzep żylny wędruje wraz z krwią w stronę serca i może zablokować tętnicę płucną, czego konsekwencją jest zgon.
2. Rodzaje zakrzepicy
W zależności od tego, w jakim miejscu powstaje zakrzepica żył głębokich, możemy wyróżnić kilka rodzajów zakrzepicy żył głębokich:
- dystalna – dotyczy żył łydki i jest najczęściej występującym rodzajem zakrzepicy żył, zwykle nie prowadzi do powstawania zatorów płucnych,
- proksymalna – dotyczy żyły podkolanowej, żył udowych, biodrowych oraz żyły głównej dolnej. Ten typ zakrzepicy żył głębokich stwarza wysokie ryzyko wystąpienia powikłań w postaci zatorowości płucnej,
- obrzęk bolesny – ostra postać zakrzepicy żylnej, która wiąże się z wieloma bolesnymi dolegliwościami.
3. Przyczyny zakrzepicy
Najczęstszymi przyczynami zakrzepicy są wady w mechanizmie układu krążenia. Prawidłowa praca układu krwionośnego tłoczy krew z nóg w kierunku przeciwnym do siły ciężkości. Pracę tę ułatwiają mięśnie. Przed spływaniem krwi w dół chronią zastawki.
Uszkodzenie jakiegokolwiek elementu układu krwionośnego, sprawia że krew zalega w żyłach. Prowadzi to do stanu zapalnego, do uszkodzenia warstwy nabłonka, przyklejaniu się płytek krwi i w efekcie wywołuje to zator – zakrzep krwi. Zmniejsza się średnica naczynia krwionośnego, co utrudnia odpływ krwi do serca.
Organizm ma swoje sposoby na zakrzepicę. Może zakrzepicę wchłonąć, ale wówczas uszkodzeniu ulegają ściany żyły i zastawki. Powstanie nowych skrzepów jest wówczas kwestią czasu. Jeżeli organizm nie poradzi sobie na czas z zakrzepicą, wówczas może dojść do całkowitego zatkania żyły.
Zakrzep może oderwać się od ściany żyły i popłynąć z krwią w stronę serca, do tętnicy płucnej. Jeżeli zakrzep jest niewielki, zatka częściowo naczynie. Większy zakrzep może spowodować zator tętnicy płucnej, co grozi śmiercią.
Zakrzepowe zapalenie żył najczęściej dotyczy osób, które przez dłuższy czas były unieruchomione (np. po przebytych operacjach). To często wynik siedzącej lub stojącej pracy.
Zakrzepica żylna spotyka także kobiety w ciąży, ale może być też skutkiem długiej podróży samochodem i samolotem, gdy jesteśmy zmuszeni siedzieć w jednej pozycji przez wiele godzin.
Zakrzepica żył głębokich to ponadto wynik upływającego czasu – wraz z wiekiem ściany żył stają się grubsze i mniej elastyczne, co sprzyja formowaniu się zakrzepów. Z tego powodu najczęściej na zakrzepicę żył chorują osoby starsze, po 60. roku życia.
Wśród czynników zwiększających ryzyko wystąpienia zakrzepicy żył głębokich należy wymienić otyłość oraz inne choroby (np. nowotwory, schorzenia układu krążenia, reumatyzm).
Bardziej narażone na zakrzepicę żył są kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną. Zakrzepica żylna może być też wynikiem naszych niezbyt zdrowych nawyków – zbyt ciasne ubrania blokują swobodne krążenie krwi, a zakładanie nogi na nogę kończy się nie tylko drętwieniem kończyn, ale i powstawaniem zmian w żyłach i naczyniach krwionośnych.
Zakrzepica żylna częściej tworzy się u osób, które prowadzą niezdrowy tryb życia. Powoduje ją brak aktywności fizycznej, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, odwodnienie organizmu i dieta obfitująca w cukier i tłuszcz.
3.1. Jak powstają zakrzepy?
W zdrowym organizmie krew płynie żyłami do serca, nic nie powoduje jej zastojów, choć płynie w kierunku przeciwnym do siły ciężkości. Jest to możliwe dzięki odpowiedniej pracy mięśni i zastawkom znajdującym się wewnątrz żył.
Czasem zdarza się, że zastawki zawodzą i krew zalega w żyłach. To może doprowadzić do stanu zapalnego, a to do uszkodzenia warstwy nabłonka wyścielającego naczynie tzw. śródbłonka. To bardzo niebezpieczne dla naszego zdrowia, ponieważ w miejscach uszkodzeń płytki krwi przyklejają się do odsłoniętego śródbłonka i siebie nawzajem.
Tak tworzy się zakrzep, który zmniejsza średnicę naczyń krwionośnych i utrudnia odpływ krwi do serca. Różnie możemy zareagować na zakrzep. Niektórzy wchłaniają go, przez co zostają uszkodzone zastawki, a to prowadzi do pojawienia się nowych skrzepów. Czasem zakrzep rozrasta się i zatyka żyłę. Krew zostaje zablokowana, tworzą się kolejne jej skrzepy, zagrażające zastawkom.
Oderwany zakrzep płynie wraz z krwią do serca a stamtąd do tętnicy płucnej, którą najczęściej zatyka. Wtedy pojawia się kłujący ból w klatce piersiowej, duszność, gorączka, kaszel, zaburzenia równowagi i utrata przytomności. Zator żył nie jest poprzedzony żadnymi objawami, dlatego często śmierć następuje po kilku minutach.
W zdrowym organizmie muszą być pełnione trzy warunki, aby krew spływała sprawnie:
- Odpowiednie ciśnienie krwi i rytmiczność jej przepływu przez naczynia krwionośne.
- Dobra praca mięśni wypychających krew w kierunku serca.
- Prawidłowo funkcjonujące zastawki.
4. Objawy zakrzepicy
Większość przypadków zakrzepicy żył objawy są niezauważalne, jednak istnieją symptomy, które mogą świadczyć o rozwijającej się chorobie. Wbrew pozorom w przypadku zakrzepicy żył objawem nie są żylaki, ponieważ zakrzepica żył dotyczy żył głębokich, a nie powierzchownych.
Typowe dla zakrzepicy żył objawy to zwykle ból nóg podczas chodzenia i stania oraz obrzęki kończyn (głównie przy kostkach, ale również na udach). Zwykle podczas dotykania osoba chora na zakrzepicę żył odczuwa stwardnienie żył, ból oraz ciepło.
Objawem zakrzepicy będzie również skóra, która w tym miejscu jest napięta, gładka, zaczerwieniona, a nawet sina. Poza objawami skórnymi i bólem bardzo często objawem zakrzepicy żył głębokich jest gorączka lub stan podgorączkowy.
Objawem zakrzepicy żył u pacjenta może być też przyspieszone tętno, czyli tachykardię. W zakrzepicy objawy takie to skutek stanu zapalnego żył.
Należy podkreślić, że w zakrzepicy objawy wymienione powyżej pojawiają się zaledwie u połowy dotkniętych problemem – u reszty zakrzepica objawy daje nie jednoznaczne, a jej pierwszym symptomem jest dopiero zatorowość płucna.
Objawem zakrzepicy są wtedy duszności, ból w klatce piersiowej, krwioplucie, a w ostrych przypadkach dochodzi do zatrzymania krążenia, co może prowadzić do śmierci.
Warto również podkreślić, że nie każdy obrzęk kończyn jest objawem zakrzepicy żył. Opuchlizna towarzyszy wielu innym schorzeniom, np. żylakom, nadciśnieniu tętniczemu, niewydolności krążeniowej.
Po zauważeniu niepokojących sygnałów należy zgłosić się do lekarza, który po wykonaniu badań (m.in. badania poziomu D-dimerów, angiografii żył, USG) będzie mógł postawić diagnozę i zalecić odpowiednie leczenie.
5. Leczenie zakrzepicy
Podejrzewając zakrzepicę, należy wykonać badania specjalistyczne. W tym celu warto wykonać ocenę prawdopodobieństwa zakrzepicy według skali Wellsa. Pacjent odpowiada na 12 pytań dotyczących jego stanu zdrowia.
Przy wysokim wyniku chory zostaje skierowany na USG żył] głębokich z przystawką Dopplera. Badanie dokładnie diagnozuje żyły. Dzięki USG można dostrzec zgrubienia na ściankach i wszelkie zaburzenia w przepływie krwi.
Największym problemem jest fakt, że osoby z objawami zakrzepicy trafiają do takich specjalistów jak: dermatolog, chirurg, ortopeda, kardiolog lub do lekarza rodzinnego. Tymczasem, lekarz, który może skierować pacjenta na badanie USG żył to chirurg naczyniowy.
Leczenie zakrzepicy zależy od stadium choroby i miejsca samego zakrzepu. Najczęściej zakrzep pojawia się w okolicach podudzia. Wówczas stosuje się terapię zachowawczą, czyli podawanie leków przeciwzakrzepowych.
Jeżeli zakrzep umiejscowi się w miednicy wymagane jest leczenie szpitalne. Przy leczeniu zakrzepicy lekarz może zlecić leżenie z uniesioną nogą. Dzięki temu zakrzep nie oderwie się od ściany żyły. Istotne jest również noszenie podkolanówek lub rajstop uciskowych po zakończeniu leczenia zakrzepicy. Zapobiegnie to nawrotom choroby.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
