Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Łukasz Galus

Zapalenie osierdzia jako powikłanie grypy

Avatar placeholder
27.04.2023 17:34
Zapalenie osierdzia jako powikłanie grypy
Zapalenie osierdzia jako powikłanie grypy

Zapalenie osierdzia jest chorobą, w której proces chorobowy – zapalny dotyka blaszek osierdzia, czyli „worka”, w którym znajduje się mięsień sercowy, często z jednoczesnym gromadzeniem się w nim płynu. Przyczyn takiego stanu może być wiele. Generalnie dzielimy je, na nieinfekcyjne oraz infekcyjne, wśród których wyróżniamy zapalenie będące powikłaniem grypy. Objawy zapalenia osierdzia sercowego to ostry ból, który umiejscowiony jest w okolicy za mostkiem, suchy kaszel, duszność i inne.

spis treści

1. Zapalenie osierdzia - przyczyny

Infekcyjne:

  • wirusowe zapalenia osierdzia – zdecydowanie najczęstsze. Wśród wirusów, leżących u podstaw tego schorzenia wyróżniamy wspomniane już wirusy grypy, wirusy paragrypy, adenowirusy, enterowirusy czy wirusy Coxsackie. Jest ono powodowane namnażaniem się wspomnianych patogenów, w komórkach worka osierdziowego oraz odpowiedzią układu odpornościowego prowadzącą do stanu zapalnego tych struktur.
  • bakteryjne zapalenia osierdzia – w dzisiejszych czasach zdecydowanie rzadsze, co jest związane z ogólnym dostępem do antybiotyków.
  • gruźlicze zapalenie osierdzia, w krajach rozwiniętych dotyczy głównie osób będących w stanie obniżenia odporności, co może być spowodowane AIDS czy immunosupresją spowodowaną celowo lekami (np. w przypadku transplantologii) lub występującą jako skutek uboczny (w chemioterapii nowotworów).
Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czy warto wykonywać badania profilaktyczne?"

Nieinfekcyjne:

  • w przebiegu chorób układowych – autoimmunologicznych, takich jak: toczeń układowy czy reumatoidalne zapalenie stawów,
  • jako powikłanie zawału serca – nazywane jest w ów czas zespołem Dresslera,
  • mocznicowe zapalenie osierdzia – w przypadku chorych z zaawansowana niewydolnością nerek,
  • urazowe zapalenie osierdzia,
  • popromienne zapalenie osierdzia sercowego – jako skutek uboczny radioterapii nowotworów śródpiersia czy raka piersi,
  • polekowe zapalenie osierdzia – może być wywołane przez takie leki jak: bromokryptyna, amiodaron, niektóre leki moczopędne, czy cyklosporyna.

2. Zapalenie osierdzia - objawy

  • ból, zlokalizowany w okolicy zamostkowej, mogący promieniować do pleców, szyi lub barku, nasilający się w pozycji leżącej. Może być poprzedzony stanem podgorączkowym lub gorączką,
  • suchy kaszel oraz duszność,
  • współwystępowanie zapalenia mięśnia sercowego, z towarzyszącymi mu objawami,
  • tarcie osierdziowe – dźwięk słyszalny podczas osłuchiwania serca przez lekarza, charakterystyczny dla omawianej choroby,
  • gromadzenie się płynu w worku osierdziowym, prowadzące do tamponady serca,
  • utrata masy ciała, utrata apetytu, zaburzenia rytmu serca, charakterystyczne zwłaszcza dla przewlekłego stanu chorobowego.

W zależności od dynamiki oraz czasu trwanie stanu zapalnego wyróżniamy:

  • ostre zapalenie osierdzia,
  • zapalenie przewlekłe – trwające dłużej niż 3 miesiące,
  • zapalenie nawracające, charakterystyczne zwłaszcza dla zapaleń w przebiegu chorób układowych.

3. Odchylenia w badaniach dodatkowych

W zapaleniu osierdzia mogą wystąpić zaburzenia w badaniach laboratoryjnych krwi:

  • przyspieszone opadanie czerwonych krwinek, czyli zwiększone OB,
  • zwiększone stężenie białka C- reaktywnego (CRP),
  • zwiększona liczba białych krwinek (leukocytoza).

Wymienione wyżej zmiany, świadczą o toczącym się stanie zapalnym, nie są one jednak swoiste dla tytułowej choroby – to znaczy zmiany te mogą wystąpić przy dowolnym stanie zapalnym toczącym się w organizmie, a nie tylko w osierdziu.

Dodatkowo z odchyleń laboratoryjnych, przy zapaleniu osierdzia może wystąpić podwyższenie stężenia enzymów sercowych w surowicy – troponin, co świadczy o zajęciu i uszkodzeniu komórek mięśnia sercowego. Mogą wystąpić także zmiany w zapisie EKG w postaci:

  • uniesienie odcinków ST,
  • obniżenie odcinków PQ,
  • odwrócenie załamków T.

W badaniach obrazujących sylwetkę serca takich jak RTG czy echo serca możliwe jest uwidocznienie płynu w worku osierdziowym czy zmiany morfologii serca (w echo dodatkowo także zmiany w funkcjonalności). Dodatkowo, w przypadku badania przy pomocy tomografii komputerowej można ocenić gęstość płynu, co pozwala naprowadzić na przyczynę zapalenia i identyfikację ropnych zmian (w przypadku bakteryjnych zapaleń). W sytuacjach wątpliwych może okazać się konieczne wykonanie biopsji osierdzia – czyli pobranie materiału do badania mikroskopowego.

4. Zapalenie osierdzia - leczenie

W leczeniu zapaleń osierdzia stosuje się:

  • Niesterydowe leki przeciwzapalne, jak na przykład ibuprofen. Stanowią one podstawę leczenia.
  • Kolchicynę – stosowaną zarówno w ostrym zapaleniu, jak i prewencji nawrotów.
  • Glikokortykosteroidy – stosuje się w przypadku nieskuteczności wyżej wymienionych leków, oraz jako lek podstawowy w zapaleniach na tle autoimmunolgicznym czy mocznicowym.
  • Antybiotyki - Dodatkowo stosuje się, tak zwane leczenie swoiste – czyli antybiotyki w przypadku zapaleń bakteryjnych, dializoterapię w przypadku zapaleń mocznicowych, leki przeciwprątkowe w przypadku zapaleń gruźliczych. Nie istnieje jednak leczenie swoiste dla najczęstszej etiologii zapaleń – wirusów.

W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie perikardiocentezy – czyli nakłucia worka osierdziowego. Najczęściej wykonuje się je w przypadku:

  • znacznego nagromadzenia płynu w worku osierdziowym,
  • podejrzeniu płynu o charakterze ropnym,
  • podejrzeniu zmian o charakterze nowotworowym.

Rokowanie jest zależne od przyczyn zapalenia – w najczęstszej – wirusowej etiologii jest dobre.

Bibliografia

Banasiak W., Opolski G., Poloński L. (red.), Choroby serca - Braunwald, Urban & Partner, Wrocław 2007, ISBN 83-60290-30-9
Reddy G.P., Steiner R.M. Diagnostyka obrazowa - serce, Urban & Partner, Wrocław 2008, ISBN 978-83-7609-028-3
Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0
Czech A., Tatoń J. Diagnostyka internistyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, ISBN 83-200-3156-7

Groźne powikłania grypy

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Następny artykuł: Pogrypowe zapalenie mięśnia sercowego
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze