Trwa ładowanie...

Pochwa - funkcje, higiena, choroby, suchość pochwy

Pochwa - funkcje, higiena, choroby, suchość pochwy
Pochwa - funkcje, higiena, choroby, suchość pochwy

Pochwa (wagina) jest jedną z najintymniejszych części kobiecego ciała. Jest bardzo delikatnym organem, podatnym na obrażenia i różnego rodzaju infekcje. Warto poznać budowę, funkcje jakie spełnia oraz najczęstsze dolegliwości, które mogą wystąpić w pochwie.

spis treści
Zobacz film: "Wszystko, co chciałbyś wiedzieć o waginie"

1. Co to jest pochwa?

Pochwa (wagina) jest końcowym odcinkiem kobiecego układu rozrodczego. Zwykle ma długość około 6-8 centymetrów, zaś szerokość 2-3 centymetrów. Jest zbudowana z elastycznych, rozciągliwych włókien.

Pochwa jest położona właściwie w całości w miednicy mniejszej. Możemy wyróżnić część przeponową i śródmiedniczą pochwy. Między nią a pęcherzem moczowym znajdują się moczowy, zaś z jej przednią ścianą połączona jest cewka moczowa.

Górną jej część obejmuje otrzewna. Po bokach znajduje się żylny splot pochwowy, zaś poniżej przestrzeń pochwowo-odbytnicza. Otacza ją mięsień dźwigacz odbytu). Przeponę płciowo-moczową, z która pochwa jest zrośnięta, otacza zewnętrzny mięsień zwieracza cewki moczowej.

Niższa część pochwy u kobiet, które nie urodziły dziecka, w poprzecznym przekroju ma kształt litery "H" i można wyróżnić w niej ściany boczne. Tylna ściana pochwy zwykle jest długości około 9 cm, przednia 7.5 cm.

Wagina rozszerza się stopniowo, od jej wejścia do szyjki macicy. W miejscu najszerszym ma od 2 do 3 cm.

Łączy przedsionek pochwy z macicą, przez co stanowi łącznik narządów zewnętrznych z wewnętrznymi. Do niej wchodzi penis, tam też wprowadzane jest męskie nasienie.

Wagina jest przedłużeniem macicy i przez nią przepływa złuszczony nabłonek endometrium, w czasie miesiączki, a także przechodzi przez nią płód w czasie porodu.

Jej kształt jest cylindryczny, lekko spłaszczony, ścianki mają około 3 milimetrów grubości, przednia jest trochę krótsza od tylnej. Rozszerza się w kierunku szyjki macicy.

Ściany pochwy składają się z trzech warstw: błony śluzowej, błony mięśniowej i błony zewnętrznej. Śluzowa dzieli się na blaszkę właściwą i nabłonek, ten ostatni zmienia się pod wpływem działania hormonów, które wydzielane są przez jajniki. Zmiany jakie w niej zachodzą mogą stanowić podstawę do określenia czasu owulacji.

Od zewnątrz wejście do pochwy otaczają wargi sromowe większe (zewnętrzne) i mniejsze (wewnętrzne). Nad wargami sromowymi umiejscowiona jest łechtaczka, nad nią zaś wzgórek łonowy.

W przypadku dziewic dolny odcinek pochwy zamyka błona dziewicza, która najczęściej przybiera księżycowaty kształt. Błona ta pęka podczas pierwszej inicjacji seksualnej. Górny koniec waginy to pochwowa część szyjki macicy.

2. Funkcje pochwy

Pochwa ma kilka kluczowych zadań, które głównie wiążą się z rozrodczością. Przede wszystkim:

  • pochwa produkuje śluz, który ułatwia zapłodnienie,
  • jest końcowym odcinkiem dróg rodnych, przez które wydostaje się dziecko w czasie porodu,
  • do niej wprowadzany jest penis w czasie stosunku, w niej następuje wtrysk nasienia,
  • przez jej bogate unerwienie i ukrwienie, penetracja dostarcza kobiecie przyjemności.

3. Wydzielina z pochwy

Wydzielina pochwy składa się ze śluzu szyjkowego, bakterii oraz komórek złuszczonego nabłonka pochwy. W nabłonku znajdują się pałeczki kwasu mlekowego, zamieniające obecny w nabłonku glikogen w kwas mlekowy. Ten właśnie kwas decyduje o odczynie pH wydzieliny, które optymalnie wynosi 4.5. Jej kwaśny charakter jest pewnego rodzaju barierą, która zapobiega infekcjom.

Kwaśny odczyn wydzieliny z pochwy decyduje również o jej specyficznym, lekko kwaśnym właśnie zapachu. Nie jest on jednak nieprzyjemny. Warto jedna pamiętać, że na skórze warg sromowych znajduje się mnóstwo gruczołów łojowych, stąd też jeśli nosimy obcisłe i stworzone ze sztucznych materiałów ubrania, zapach ten może stać się nieprzyjemny.

Zalecane i jednocześnie najzdrowsze jest noszenie luźnych sukienek lub spodni, wykonanych z naturalnym materiałów.

4. Higieny pochwy

Bardzo ważna kwestią jest prawidłowa higiena pochwy. Jest ważna nie tylko ze względów estetycznych, ale również oczywiście zdrowotnych. Niewłaściwa higiena pochwy stanowi źródło zakażeń i stanów zapalnych kobiecych dróg rodnych.

Okolice intymne powinno się myć codziennie, w czasie miesiączki nawet kilka razy w ciągu dnia. Do tego celu nie warto używać mydeł zapachowych, żeli zapachowych czy bardzo perfumowanych płynów do higieny intymnej. Lekarze ginekolodzy zazwyczaj zalecają proste, naturalne mydła o niezbyt bogatym składzie, które są delikatne dla wrażliwej skóry oraz nie uczulają.

Jeśli w czasie menstruacji nie mamy możliwości brania częstego prysznica, powinniśmy zaopatrzyć się w nawilżane chusteczki do higieny okolic intymnych. Bardzo ważna w tym czasie jest regularna zmiana tamponów i podpasek. Zbyt długie korzystanie z jednej podpaski lub tamponu prowadzi do mnożenia się szkodliwych dla zdrowia bakterii.

Producenci żeli do higieny intymnej w reklamach przekonują nas, że środki wzbogacone o np. kwas mlekowy są jedynymi właściwymi do tej higieny. Nie do końca jest to prawda. Kwas mlekowy co prawda ma wpływ na dobroczynne działanie bakterii w pochwie, jednak podczas mycia się nie myjemy pochwy od środka.

Pochwa oczyszcza się naturalnie sama, a wprowadzanie do niej jakichkolwiek środków myjących, nawet tych z niskim pH, będzie zaburzać jej naturalne procesy. Wystrzegać się powinno również irygacji pochwy, ponieważ zabija on pałeczki kwasu mlekowego, przez co naraża nas na częste infekcje.

Depilacja włosów łonowych nie do końca jest zalecana, ponieważ włoski zatrzymują patogeny i chronią skórę przed obtarciami. Większość kobiet jednak decyduje się na depilację ze względów estetycznych. Włoski łonowe można skracać, usuwać się woskiem lub maszynką w całości (tzw. depilacja brazylijska) lub częściowo (tzw. depilacja francuska).

Metoda zależy od naszych preferencji i progu bólu. Istotne jest zachowanie higieny - zabiegi depilacji powinniśmy przeprowadzać zdezynfekowanymi narzędziami i na świeżo umytej skórze. Powinna ona przebiegać w czystych warunkach. Korzystanie z cudzych urządzeń do depilacji może mieć niebezpieczne konsekwencje dla zdrowia. Po depilacji również należy pamiętać o umyciu miejsc intymnych.

5. Strefy erogenne

Na całej swej długości pochwa jest dobrze unerwiona, dlatego stosunek seksualny jest dla kobiet przyjemny. Dodatkowo, na przedniej ścianie pochwy znajduje się tzw. punkt G, który jest bardzo wrażliwy, jego stymulacja zaś może być źródłem bardzo intensywnego orgazmu.

Można odszukać go palcami - jest łatwy do rozpoznania po nieco zgrubiałej strukturze. Stymulacji tego miejsca sprzyjają pozycje seksualne od tyłu, podczas których członek obija się o przednią ścianę pochwy.

Wiele kobiet osiąga jednak orgazm nie na drodze stymulacji pochwy, lecz w skutek pobudzania zewnętrznych narządów płciowych, przede wszystkim łechtaczki. To najbardziej erogenna część kobiecego ciała, którą najłatwiej pobudzić.

Przyjemność może sprawiać także pobudzanie :punktu U" - ujścia cewki moczowej.

6. Pochwa podczas stosunku

Razem ze wzrostem seksualnego podniecenia przed i w trakcie stosunku seksualnego, pochwa zaczyna się zmieniać. Podczas seksu powinna wydzielać śluz, który zapewnia lepszy poślizg. Poprawie ulega jej ukrwienie, ścianki zaś stają się rozluźnione, sama pochwa staje się większa. W czasie orgazmu w początkowym odcinku pochwy obserwujemy bezwiedne skurcze.

Jeśli w czasie stosunku seksualnego odczujemy:

  • suchość pochwy podczas stosunku,
  • pieczenie i nabrzmienie w okolicach pochwy,
  • szczypanie pochwy w czasie seksu,
  • zbyt ciasna pochwa w czasie stosunku, która ogranicza penetrację lub uniemożliwiająca zupełnie wprowadzenie członka.

S to sygnały, że coś niepokojącego może dziać się w drogach rodnych. Warto skonsultować te objawy z lekarzem.

7. Choroby pochwy

Choroby pochwy mogą być spowodowane zakażeniami bakteryjnymi, grzybami, wirusami i pierwotniakami, lub urazami mechanicznymi. Do infekcji może dojść zarówno z braku właściwej higieny lub wręcz przeciwnie - jej nadmiaru.

Najczęstsze dolegliwości, które dotykają pochwę to:

  • bakteryjne zapalenie pochwy,
  • grzybica pochwy,
  • rzęsistkowica pochwy,
  • nowotwór pochwowy.

O chorobie może świadczyć śluz o nieprzyjemnym zapachu, zmienionym kolorze, a także dolegliwości bólowe. Każdy stan zapalny pochwy wymaga wizyty u ginekologa. Nawet z pozoru niegroźna infekcja może nieść za sobą ryzyko poważnych powikłań. Dolegliwością, która często dokucza kobietom, to suchość pochwy, która także może wynikać z wielu różnych przyczyn.

8. Przyczyny zapalenia pochwy

Zapalenie pochwy występuje w momencie, gdy zakłócona zostanie flora bakteryjna pochwy. Może do tego dojść podczas stosunku seksualnego, miesiączki, na skutek poronienia, przy zbyt niskiej higienie osobistej. Zakażeniu sprzyja korzystanie z tych samych ręczników, gąbek, szlafroków, korzystanie z publicznych sanitariatów, basenów.

Czynnikami zwiększającymi ryzyko zakażenia pochwy są, podobnie jak w przypadku grzybicy pochwy (kandydozy pochwy): wielu partnerów seksualnych, nieprawidłowo pojmowana higiena osobista (zwłaszcza irygacje pochwy naruszające mikroflorę), przebyte zabiegi ginekologiczne czy wewnątrzmaciczna wkładka antykoncepcyjna. Na bakteryjne zapalenie pochwy narażone są szczególnie młode kobiety, panie z zaburzeniami miesiączkowania, używające tamponów, stosujące płukanie pochwy środkami do higieny intymnej.

9. Objawy i rodzaje zapalenia pochwy

W przypadku tego rodzaju infekcji pochwy pojawiają się symptomy, które powinny być ostrzeżeniem dla kobiety i pretekstem do wizyty u lekarza. Ginekolog oceni rodzaj zakażenia pochwy i zaleci właściwą kurację.

Najgłówniejsze objawy zakażenia pochwy to:

  • świąd,
  • pieczenie pochwy,
  • zaczerwienienia pochwy i sromu,
  • specyficzny zapach upławów oraz ich charakter,
  • barwa i konsystencja,
  • ból podczas stosunku.

Upławy mogą być gęste lub wodniste, o serowatej konsystencji, białe, bladożółte, zielonkawe, niekiedy podbarwione krwią. Pieczenie pochwy może nasilać się podczas kąpieli lub wypoczynku. Nie wolno drapać swędzących miejsc.

Zapalenie pochwy dzielimy ze względu na czynnik, który je wywołuje. Są to następujące trzy grupy:

  • infekcje bakteryjne – wywoływane przez bakterie; zakażenie nazywane często waginozą bakteryjną, o charakterystycznym rybim zapachu, upławy z pochwy występują sporadycznie, mogą być barwy białej lub szarawej;
  • infekcja drożdżakowa – wywołana przez grzyby; wydzielina z pochwy ma serowatą konsystencję, jest gęsta o barwie białej lub żółtawej, zapach może być nieprzyjemny, występują świąd i zaczerwienienie pochwy, sromu;
  • rzęsistkowe zapalenie pochwy – zakażenie spowodowane obecnością w pochwie pierwotniaka – rzęsistka pochwowego; niekiedy bezobjawowe, ale w fazie zaawansowanej wydzielina z pochwy jest wodnista, szaro-zielona, o nieprzyjemnym zapachu, szyjka macicy jest zaczerwieniona.

10. Leczenie zapalenia pochwy

Rozpoznanie zapalenia pochwy następuje podczas badania ginekologicznego, w oparciu o opisane przez kobietę objawy oraz poprzez pobranie wymazu z pochwy celem wykonania badań mikroskopowych na obecność grzybów, wirusów i bakterii. Podczas leczenia waginozy lekarz najczęściej przepisuje leki miejscowe i antybiotyki. Do odbudowywania prawidłowej flory zaleca się również stosowanie probiotyków zawierających bakterie kwasu mlekowego.

Zapalenie pochwy może prowadzić do powikłań, takich jak: zapalenia narządów miednicy mniejszej, zapalenia cewki moczowej, zwiększenie podatności na zakażenie wirusem HIV, a w skrajnych przypadkach nawet do bezpłodności.

Zobacz także:

Z kolei grzybicze zapalenie pochwy jest chorobą bardzo trudną do wyleczenia. W celu zwalczenia choroby lekarz najczęściej przepisuje pacjentce tabletki dopochwowe, globulki, kremy, żele lub specjalne tampony.

Rzęsistkowica jest wywoływana przez pierwotniaka przenoszonego drogą płciową. W leczeniu najczęściej stosowanymi lekami są chemioterapeutyki. W tym przypadku leczenie musi objąć także partnera kobiety zakażonej rzęsistkiem. Najczęściej stosuje się tutaj metronidazol i pochodne imidazolu, ale w przypadku zakażenia kobiet w ciąży nie wolno stosować metronidazolu.

11. Suchość pochwy

Suchość pochwy to inaczej za małe nawilżenie jej oraz sromu. Może być przyczyną lub objawem chorób pochwy. Objawia się ona pieczeniem i swędzeniem pochwy. U kobiety zdrowej, jak już wcześniej pisaliśmy, produkowany jest śluz, którego zadaniem jest nawilżać jej ścianki i zapobiegać suchości.

Pełni on rolę ochronną, ponieważ powstrzymuje wnikanie i mnożenie się drobnoustrojów chorobotwórczych, a także umożliwia odbywanie stosunków seksualnych. Zaburzenia w jego produkcji powodują przykre doznania, przyczyniają się do częstszych stanów zapalnych oraz zniechęcają do uprawiania seksu, ponieważ staje się on bolesny.

11.1. Wahania poziomu estrogenów

Zwykle suchość pochwy wiąże się w wahaniami poziomów estrogenów. U niektórych kobiet dolegliwość ta występuje przed okresem, kiedy poziom tych hormonów naturalnie spada. Może się pojawić w okresie ciąży, głównie w pierwszych jej miesiącach, oraz tuż po porodzie.

Związek pomiędzy nawilżeniem pochwy a poziomem estrogenów jest najlepiej widoczny w czasie menopauzy. Dochodzi wtedy do wyraźnego spadku tych hormonów. Ścianki pochwy stają się w tym czasie mniej elastyczne, cieńsze i dużo mniej nawilżone. Bywa to powodem nieprzyjemnym doznań, jakie doświadczają dojrzałe kobiety i unikanie zbliżeń.

Zmiany hormonalne, które zachodzą w czasie menopauzy często prowadzą do zanikowego zapalenia pochwy, objawiającego się pieczeniem, swędzeniem, zaczerwienieniem, bólem oraz skłonnością do infekcji grzybiczych i bakteryjnych.

Suchość pochwy może być również objawem stanu zapalnego, powstałego w skutek bakterii lub grzybów. Choroby te często są skutkiem suchości, a z drugiej strony, również ją pogłębiają.

Suchość waginy może również być skutkiem ubocznym przyjmowania niektórych leków. Może towarzyszyć antykoncepcji hormonalnej ( nie tylko tej w tabletkach antykoncepcyjnych, ale też w plastrach lub np. pierścieniu dopochwowym z hormonami).

Powodem mogą być również leki antyalergiczne (m.in. bez recepty), lekarstwa przepisywane w przypadku nietrzymania moczu, w leczeniu mięśniaków macicy. Antybiotyki mogą również wywoływać suchość pochwy.

11.2. Objawy niedostatecznego nawilżenia pochwy

O niedostatecznym nawilżeniu waginy może świadczyć:

  • pieczenie sromu i pochwy,
  • swędzenie sromu i pochwy,
  • ból podczas stosunku.

Doznania te mogą być odczuwalne podczas wykonywania różnych codziennych czynności, np. przy chodzeniu. Może dołączyć również uczucie pulsowania lub ucisku w pochwie. Mogą występować żółte lub żółtozielone upławy, widoczne na bieliźnie. Suchość ta może też w pewnym stopniu powodować problemy z układem moczowym, np. częste parcie na mocz.

11.3. Leczenie suchości pochwy

Jeśli znamy przyczynę tej dolegliwości, będziemy w stanie tą dolegliwość wyeliminować. Przede wszystkim należy poinformować o tym swojego lekarza ginekologa. Jeśli jej powodem są choroby pochwy - infekcja bakteryjna lub grzybicza, należy ją wyleczyć a jednocześnie przywrócić naturalną florę bakteryjną pochwy.

Jeśli jest to skutek antykoncepcji hormonalnej, powinniśmy zmienić środek, który stosujemy. Dość często zdarza się, że zmiana tabletki na inną, która ma inny skład i proporcje, sprawia, że problem znika.

Jeśli suchość pochwy wynika ze zmian hormonalnych podczas menopauzy, pomocne może być wprowadzenie hormonalnej terapii zastępczej. Nie zawsze jednak jest to skuteczne rozwiązanie, sprawdza się u około połowy borykających się z tym problemem kobiet.

Można pomóc sobie jednak, dopochwowo stosując globulki lub kremy z estrogenem. Zapobiegają nie tylko suchości waginy, ale również utracie elastyczności i ścieńczeniu jej ścianek.

Zawsze przynosi ulgę stosowanie nawilżających globulek, żeli lub kremów z kwasem hialuronowym, kwasem mlekowym lub glikogenem.

11.4. Suchość pochwy w ciąży

Suchość pochwy w ciąży zwykle pojawia się w pierwszym jej trymestrze. Z tym problemem łatwo można sobie poradzić, stosując środki do nawilżania pochwy. Chodzi oczywiście w wymienione wyżej środki z kwasem hialuronowym lub mlekowym, lub czasem środki zapobiegające infekcjom.

Preparaty takie należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza lub zapisanymi na ulotce dołączonej do leku. Wszystkie środki nawilżające tego typu działają jedynie na powierzchni błony śluzowej i nie przenikają do krwi, są zatem bezpieczne dla dziecka i mamy.

Co ważne, w czasie ciąży nie wolno stosować lubrykantów, które w swoim składzie zawierają afrodyzjaki. Chemiczne środki, które mają pobudzać doznania erotyczne, mogą mieć negatywne skutki. Lepiej jest również nie decydować się w czasie ciąży na środki nawilżające smakowe i zapachowe, ponieważ mogą one wywołać reakcję alergiczną.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze