Zęby mleczne - budowa, kalendarz ząbkowania, pielęgnacja, próchnica

Zęby mleczne często określane są mianem mleczaków, to pierwsze zęby u dziecka, które zaczynają pojawiać się między 5. a 10. miesiącem życia. Utrzymują się w jamie ustnej do około 5. roku życia, a następnie stopniowo wypadają. Mleczaki są słabsze od zębów stałych, mają cieńsze szkliwo i są bardziej narażone na rozwój próchnicy. Kiedy pojawiają się zęby mleczne i jak o nie dbać?

1. Budowa zębów mlecznych

Zęby mleczne (mleczaki) to pierwsze zęby, które wyrastają stopniowo w jamie ustnej dziecka. Są niezbędne do prawidłowego wykształcenia szczęki w trakcie intensywnego wzrostu, jednocześnie pomagają w nauce mówienia i przygotowują organizm na wyrastanie zębów stałych.

Zęby mleczne posiadają korzenie ukryte w dziąsłach, w zagłębieniu określanym mianem zębodołu. W jamie ustnej widoczna jest korona zęba we wnętrzu, której znajdują się kanały korzeniowe z miazgą.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Kiedy po raz pierwszy przyprowadzić dziecko do dentysty?"

Mleczaki pokryte są również szkliwem o właściwościach osłaniających, pod nim położona jest warstwa zębiny okalającej miazgę. W budowie zębów mlecznych wyróżnia się również cement, który przytrzymuje zęby w dziąsłach oraz żywą miazgę, która wypełnia komorę i kanały korzeniowe.

2. Zęby mleczne a zęby stałe

Zęby mleczne są mniejsze i bielsze od zębów stałych, są też słabiej zmineralizowane i posiadają cieńsze szkliwo, przez co są bardziej narażone na wystąpienie próchnicy.

Na ich powierzchni widoczna jest tzw. linia porodowa, która odznacza szkliwo zbudowane w trakcie życia płodowego i to powstałe po narodzinach. Korzenie mleczaków są cieńsze i mniejsze, a zęby przed wypadaniem często zaczynają się chwiać.

Charakterystyczne dla zębów mlecznych jest ich ułożenie z niewielkimi przerwami, które mają na celu przygotowanie łuków szczęki i żuchwy na pojawienie się znacznie większych zębów stałych.

3. Kiedy pojawiają się zęby mleczne?

Zęby mleczne zaczynają pojawiać się około 5. miesiąca życia dziecka, co łatwo rozpoznać po zmianie zachowania. Maluch staje się marudny, ślini się i zaczyna wkładać do buzi różne przedmioty.

Kalendarz ząbkowania:

• 6-10. miesiąc życia - siekacze centralne (przyśrodkowe) dolne,
• 8-12. miesiąc życia - siekacze górne,
• 9-13. miesiąc życia - drugie górne siekacze,
• 10-16. miesiąc życia - drugie dolne siekacze,
• 13-19. miesiąc życia - górne trzonowe pierwsze,
• 14-18. miesiąc życia - dolne trzonowe pierwsze,
• 16-22. miesiąc życia - górne kły,
• 17-23. miesiąc życia - dolne kły,
• 23-31. miesiąc życia - dolne drugie trzonowce,
• 25-33. miesiąc życia - górne drugie trzonowce.

Ostatecznie dziecka posiada 20 zębów mlecznych, rozłożonych po 10 na górze i dole. Wyróżnia się 8 siekaczy i 8 zębów trzonowych oraz 4 kły.

Kalendarz ząbkowania jest umowny, zdarza się, że pierwszy ząb pojawia się jeszcze w życiu płodowym, mówi się wówczas o zębach mlecznych wrodzonych. Istnieją również zęby mleczne noworodkowe, które wyrzynają się w pierwszych miesiącach po porodzie.

4. Pielęgnacja zębów mlecznych

Mleczaki wymagają regularnej pielęgnacji, ponieważ mają mniejszą mineralizację, cieńsze szkliwo i korzenie. Są znacznie bardziej narażone na rozwój próchnicy, z tego względu mleczaki należy myć dwa razy dziennie, początkowo specjalną nakładką na palec, a gdy zębów pojawi się więcej - miękką szczoteczką.

Niezbędny jest również zakup pasty do mycia zębów mlecznych, którą nakłada się w ilości ziarenka ryżu. Warto mieć również na uwadze, że zęby do około 7. roku życia powinny być myte przez rodziców.

5. Próchnica na zębach mlecznych

W przypadku zębów mlecznych najczęściej rozpoznawane są dwa rodzaje próchnicy. Najpopularniejsza jest próchnica butelkowa spowodowana zasypianiem dziecka z butelką w buzi lub podawaniem mu mleka modyfikowanego lub słodkich herbat w nocy.

Plamki stają się widoczne na zębach przednich, ale szybko przenoszą się również na pozostałe mleczaki. Próchnica okrężna rozwija się u dwu- i trzylatków, jest to postać choroby próchnicowej o ostrym przebiegu.

Zwykle w pierwszej kolejności obejmuje zęby przednie po obu stronach, a później skutkuje wystąpieniem powikłań ze strony miazgi. Zęby mleczne ulegają zniszczeniu, nie nadają się do leczenia kanałowego i muszą zostać usunięte.

Do rozwoju próchnicy przyczynia się:

• podawanie dziecku napojów lub produktów bogatych w cukier po myciu zębów,
• niewłaściwa higiena jamy ustnej,
• nocne karmienie.

6. Kiedy wypadają zęby mleczne?

Zęby mleczne wypadają zazwyczaj około 5. roku życia, w następującej kolejności:

• dolne i górne siekacze,
• pierwsze zęby trzonowe górne i dolne (między 9. a 11. rokiem życia),
• kły dolne (między 9. a 12. rokiem życia),
• górne i dolne zęby trzonowe (między 10. a 12. rokiem życia),
• górne kły (między 10. a 12. rokiem życia).

Pod mleczakami wyrastają zęby stałe w ilości 32 - 4 kły, 8 siekaczy, 8 zębów przedtrzonowych i 12 trzonowych (w tym 4 ósemki, tzw. zęby mądrości).

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.