Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK, inna nazwa to choroba Bechterewa) to przewlekłe schorzenie układu ruchu, którego przyczyna nie jest znana. Wiadomo jedynie, że ma podłoże autoimmunologiczne oraz że przy zachorowaniu bardzo ważną rolę odgrywają geny (90 proc. chorych ma genotyp HLA-B27). Ta choroba reumatyczna obejmuje tkankę łączną: głównie stawy krzyżowo-biodrowe i drobne stawy kręgosłupa oraz więzadła międzykręgowe. Choroba prowadzi do stopniowego ograniczania ruchomości kręgosłupa, ponieważ więzadła ulegają nadmiernemu skostnieniu. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa występuje najczęściej u mężczyzn w wieku 20-30 lat.
1. Objawy zesztywniającego zapalenia stawów
Chorzy początkowo skarżą się na postępujące osłabienie, ogólnie złe samopoczucie, brak apetytu, niecharakterystyczny, symetryczny ból w okolicy krzyżowo-biodrowej, promieniujący do pośladków i tylnej powierzchni ud oraz bóle kręgosłupa, zwłaszcza nocą, przy unieruchomieniu, po wysiłku fizycznym. Choroba postępuje i usztywnia kręgosłup – po jakimś czasie dotyka także dalszych odcinków kręgosłupa: piersiowego i szyjnego. U niektórych chorych pojawiają się także bóle pięt i uczucie sztywności i bólu w okolicach żeber.
W przypadku młodszych chorych, w wieku poniżej 18. lat, może się pojawić także ból i opuchlizna dużych stawów, takich jak staw kolanowy oraz w kostkach i stopach. Oprócz tego, zdarza się, że wskutek tej choroby pojawiają się ostrogi piętowe.
Reumatoidalne zapalenie stawów atakuje najczęściej stawy nadgarstkowe, palcowo-łokciowe, kolanowe, barkowe i śródręczno-palcowe.
Na skutek zmian w stawach krzyżowo-biodrowych dochodzi do postępującego ograniczenia ruchów kończynami dolnymi, w wyniku zaś zmian w stawach międzykręgowych oraz żebrowo-kręgowych – do usztywnienia i ograniczenia ruchów klatki piersiowej. Wskutek usztywnienia stawówchory przyjmuje pochyloną do przodu postawę, podczas chodzenia patrzy w ziemię, a odwraca się tylko całym ciałem, nie przekręcając szyi. Dolegliwościom narządu ruchu bardzo często towarzyszą nawracające:
- zapalenia tęczówki oka,
- zapalenia błony naczyniowej oka,
- zapalenia aorty wstępującej,
- zapalenia prostaty,
- zapalenia jelit.
U chorych pojawia się także niedomykalność zastawki mitralnej i aortalnej, zwłóknienie płuc oraz amyloidaza.
2. Leczenie zesztywniającego zapalenia stawów
Aby postawić diagnozę ZZSK, musi wystąpić zauważalna zmiana zapalna w stawach krzyżowo-biodrowych oraz jeden z trzech czynników:
- ból okolic krzyżowo-lędźwiowych przez co najmniej 3 miesiące,
- ograniczenie ruchomości kręgosłupa,
- ograniczenie ruchomości klatki piersiowej.
Aby zapobiec trwałemu kalectwu i uszkodzeniom, zalecane są aktywność fizyczna i zabiegi fizjoterapeutyczne, takie jak balneoterapia i gimnastyka lecznicza, rozciągająca stawy i wpływająca na prawidłową postawę ciała. Leczenie choroby prowadzi lekarz reumatolog. Stosowane farmaceutyki to przede wszystkim leki przeciwzapalne, kortykosterydy, kwas acetylosalicylowy, a także leki immunosupresyjne. Niestety, regularne stosowanie takich leków może skutkować biegunką, bólami brzucha i mdłościami. Stan zapalny należy zmniejszyć lekami przed zastosowaniem jakiejkolwiek fizjoterapii. Taka kolejność wynika z tego, że przy stanie zapalnym ruch tylko pogorszy ból i ogólny stan pacjenta. W wielu przypadkach zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa wymaga od chorych korzystania z laski lub kul podczas chodzenia.
Bibliografia
- Brzosko M., Samborski W., Reumatologia praktyczna, Wolters Kluwer, Kraków 2011, ISBN 978-83-264-1376-6
- Brzosko M. Reumatologia kliniczna, Pomorska Akademia Medyczna, Szczecin 2010, ISBN 978-83-89318-33-7
- Puszczewicz M. Wielka interna - reumatologia, Medical Tribune Polska, Warszawa 2010, ISBN 978-83-62597-06-2
