Zgryz krzyżowy – przyczyny, objawy i leczenie
Zgryz krzyżowy to wada ortodontyczna. Jej istotą jest nieprawidłowe ułożenie zębów w płaszczyźnie pośrodkowej, polegające na zachodzeniu zębów dolnych na zęby górne. Cechą charakterystyczną nieprawidłowości jest asymetria linii pośrodkowej warg i przednich siekaczy, czyli krzywy zgryz. Jakie są jej przyczyny? Na czym polega leczenie?
1. Co to jest zgryz krzyżowy?
Zgryz krzyżowy to wada ortodontyczna polegająca na zachodzeniu zębów dolnych na zęby górne. Mówi się o nim, gdy zęby boczne nie układają się prawidłowo podczas zagryzania.
Oznacza to, że boczne zęby górnej szczęki są za bardzo wysunięte do wewnątrz w kierunku podniebienia lub boczne zęby dolnej szczęki są za bardzo wysunięte w kierunku policzka.
Nieprawidłowość może dotyczyć całego łuku zębowego lub jego niektórych odcinków. W zależności od tego, które zęby są przesunięte, wyróżnia się takie rodzaje zgryzu krzyżowego jak całkowity (prawostronny lub lewostronny) oraz częściowy (zgryz krzyżowy przedni i zgryz krzyżowy boczny).
Powodem zaburzenia jest zwężenie górnego łuku zębowego, czyli szczęki lub rozszerzenie dolnego łuku zębowego, czyli żuchwy. Wada występuje najczęściej, gdy szczęka górna jest zbyt wąska w stosunku do żuchwy.
2. Przyczyny zgryzu krzyżowego
Przyczyny zgryzu krzyżowego są różne. Zwykle mają związek z wrodzonymi wadami zgryzu, wadami genetycznymi lub nieprawidłowym przebiegiem ciąży (stosowane używki, nadużywane leki, nadmierny stres czy przebyte przez matkę choroby wirusowe) bądź porodu.
Na pojawienie się zgryzu krzyżowego ma również wpływ rozwój dziecka w pierwszych latach życia. To na przykład:
- oddychanie przez usta,
- nadmierne ssanie smoczka,
- ssanie palca,
- zbyt częste trzymanie języka między zębami,
- miękka papkowata dieta,
- zbyt długie karmienie butelką,
- zgrzytanie zębami,
- nieprawidłowe wypełnienia stomatologiczne zębów, niewypełnianie braków w uzębieniu,
- wczesna utrata zęba mlecznego zajętego przez próchnicę, co w późniejszym okresie prowadzi do przesunięcia zębów stałych.
3. Objawy zgryzu krzyżowego
Objawy zgryzu krzyżowego obejmują:
- asymetrię warg. Warga dolna jest przesunięta w kierunku występującej wady zgryzu,
- zaburzenia w funkcjonowaniu żuchwy. Obserwuje się zbaczanie żuchwy w stronę wady,
- przesunięcie linii pośrodkowej zębów. W zgryzie krzyżowym dochodzi do przemieszczenia zębów siecznych,
- zapadnięcie wargi górnej. Typowa jest dominacja dolnej części twarzy nad górną. Warga dolna jest wysunięta.
Aby zdiagnozować zgryz krzyżowy konieczne jest specjalistyczne badanie ortodontyczne oraz wykonanie zdjęć rentgenowskich (RTG) w celu zobrazowania położenia kości.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
4. Leczenie zgryzu krzyżowego
Leczenie zgryzu krzyżowego u dziecka i dorosłego przebiega inaczej. Dzieciom zaleca się stosowanie aparatu na zęby (ruchomego, stałego lub typu Hass czy Hyrax).
U pacjentów poniżej 10. roku życia stosuje się wyjmowany aparat na zęby. U starszych dzieci, powyżej 10. roku życia, stosuje się aparaty stałe. Aparaty stałe są nakładane na zęby na okres średnio 2 lat, zaś aparaty ruchome - na noc lub w miarę możliwości w ciągu dnia (im częściej są noszone, tym skuteczniejsze jest ich działanie).
W przypadku zbyt małej szczęki zakłada się aparat ortodontyczny typu Hass lub Hyrax. Wprowadzenie odpowiedniej metody leczenia należy poprzedzić zdiagnozowaniem rodzaju zgryzu krzyżowego. Wskazane jest wykonanie zdjęcia RTG i odlewu gipsowego.
U dzieci, ponieważ wzrost kości nie jest ukończony, asymetria z czasem się wyrównuje. Możliwe jest więc wyeliminowanie wady. Aby leczenie było efektywne, a i by nie dopuścić do zgryzu krzyżowego u osoby dorosłej, aparat na zęby, stosowany w celu leczenia wady zgryzu, powinien być założony jak najwcześniej.
U osób dorosłych sytuacja jest bardziej skomplikowana.
By pozbyć się zgryzu krzyżowego przeprowadza się na operację szczęki. Inne leczenie, za pomocą aparatu ortodontycznego, nie jest możliwe, ponieważ kości zakończyły swój wzrost. Operacja polega na odłamaniu kości szczęki i zamocowaniu jej na płytach tytanowych oraz śrubach kostnych w ustalonym przez ortodontę położeniu.
Nieleczony krzyżowy zgryz prowadzi do zaburzeń całego układu żucia oraz asymetrii sił zgryzowych. Obserwuje się przeskakiwanie krążka w stawie oraz trzaski podczas szerokiego otwarcia ust, a także brak kontaktu między zębami górnymi a dolnymi (zgryz przewieszony po przeciwnej stronie od wady).
W rezultacie zaniedbany zgryz krzyżowy może wywoływać utrudnienia w jedzeniu czy oddychaniu, a nawet doprowadzać do zniekształcenia mowy.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
