Zmiany postawy ciała podczas ciąży i jej konsekwencje
Ciąża w życiu kobiety to bardzo szczególny okres. Jest to czas ogromnych przeżyć emocjonalnych i oczekiwania na pojawienie się nowej osoby w rodzinie. Równolegle do zmian psychicznych zachodzi wówczas wiele przemian fizycznych w ciele kobiety. Z każdym kolejnym miesiącem ciąży przybierają one na sile, szczególnie w ostatnich jej tygodniach, w których bywa, że przyszła mama ograniczona jest tylko i wyłącznie do odpoczynku.
1. Zmiana postawy ciała w ciąży
W okresie ciąży ogromnym zmianom ulega sylwetka każdej kobiety. Powiększające się z tygodnia na tydzień brzuch i piersi powodują przesuwanie się ogólnego środka ciężkości ciała do przodu. Dla zachowania równowagi ciężarna odchyla się do tyłu przez zwiększanie lordozy lędźwiowej. Masa ciała w ciąży się zmienia. Dla niektórych kobiet przyrost wagi to nawet 20–25 kilogramów. Tak duże obciążenie niesie ze sobą utrudnione warunki funkcjonowania wszystkich stawów przyszłej mamy.
W drugim trymestrze ciąży następuje szczególnie wyraźna zmiana sylwetki. Wraz ze wzrostem płodu obwód brzucha powiększa się, powodując przesunięcie ogólnego środka ciężkości do przodu. Dotychczas umiejscowiony w linii pośrodkowej ciała, około 2 cm poniżej pierwszego kręgu krzyżowego, przesuwa się w przód, co z kolei kompensowane jest odchyleniem w tył górnej części tułowia. Powiększona w wyniku przodopochylenia miednicy lordoza powoduje nadmierne napięcie mięśni grzbietu, pośladków i nóg oraz często zbyt duże napięcie mięśni biodrowo-lędźwiowych. Mięśnie brzucha na skutek mechanicznego rozciągnięcia ulegają zwiotczeniu i osłabieniu. Konsekwencją tych zmian są zaburzenia równowagi statyczno-dynamicznej kręgosłupa.
Ruchy w obrębie tułowia stają się utrudnione. Poza tym u ciężarnych zmienia się napięcie mięśni międzyżebrowych i przepony, co umożliwia większą ruchomość żeber w trakcie oddychania. Równocześnie na skutek działania progesteronu następuje rozluźnienie więzadeł i ścięgien zarówno w obrębie kręgosłupa, miednicy, jak i pozostałych części ciała. Powoduje to osłabienie biernej stabilizacji i może przyczyniać się do powstania dolegliwości u kobiet, które mają problem ze stabilizacją mięśniową. Tak znaczące zmiany w postawie ciała bardzo różnie wpływają na możliwości funkcjonowania każdej kobiety. W przypadku części z nich okres ciąży nie wpływa negatywnie na wykonywanie czynności dnia codziennego, natomiast dla innych ograniczenia występują tylko w pewnych sytuacjach. Jest jednak spora liczba kobiet, u których ciąża wiąże się z powstaniem wielu dolegliwości w układzie ruchu.
2. Przeciążenia układu ruchu w obrębie kręgosłupa w ciąży
Początkowo tego typu zmiany mogą prowadzić do przeciążeń mięśniowych. Dodatkowo bardzo obciążony jest system biernej stabilizacji w postaci więzadeł. Z czasem dochodzić może również do przeciążeń stawów kręgosłupa, szczególnie w odcinku lędźwiowym, co objawiać się może miejscową bolesnością i ograniczeniem ruchomości podczas wykonywania specyficznych czynności dnia codziennego. Poza tym bolesność często pojawia się w okolicy stawów krzyżowo-biodrowych, gdyż dochodzi do zmiany ustawienia talerzy biodrowych. W najgorszym przypadku mamy do czynienia z dyskopatią, czyli patologią krążka międzykręgowego.
Oczywiście, większości tych dolegliwości można uniknąć, przestrzegając zasad profilaktyki, która polega na dostosowaniu ergonomicznej pozycji ciała do wykonywanej czynności.
3. Przeciążenia układu ruchu w obrębie kończyn dolnych w ciąży
Duże zmiany w ciele kobiety ciężarnej mogą mieć wpływ na funkcjonowanie kończyn dolnych. Przyrost masy ciała w ciąży i zmiana usytuowania środka ciężkości mogą oddziaływać szczególnie na funkcjonowanie stawów kolanowych i biodrowych. W przypadku braku prawidłowej osi kończyny przyrost masy ciała prowadzi do zmian degeneracyjnych chrząstki stawowej, co będzie objawiało się bólem podczas chodu lub wchodzenia i schodzenia ze schodów. Często dłuższe chodzenie lub pozycja stojąca będą powodowały przemęczenie mięśni oraz ich bolesność. Na dodatkowe zmiany w czasie ciąży mogą być narażone stopy. To one najłatwiej dostosowują się do zmian ustawienia kręgosłupa, bioder lub kolan. W trakcie trwania ciąży dodatkowe obciążenia mogą przyczynić się do zaburzeń łuku podłużnego i poprzecznego stopy oraz wpłynąć na dodatkowe deformacje, takie jak np. paluch koślawy (hallux valgus).
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.