Zwężenie odbytu – przyczyny, objawy i leczenie
Zwężenie odbytu to zmniejszenie światła kanału odbytu oraz utrata jego elastyczności. Patologia jest rzadkim powikłaniem chorób zapalnych, urazów i zabiegów chirurgicznych. Leczenie zależy od natury patologii i jego stopnia. Przy niedużych wskazane są regularne ćwiczenia przy użyciu stożkowych plastikowych rozszerzadeł. Niekiedy jednak niezbędna jest operacja. O warto wiedzieć?
1. Co to jest zwężenie odbytu?
Zwężenie odbytu to utrwalony stan, istotą którego jest zwężenie światła kanału odbytu (zmniejszenie średnicy kanału odbytniczego), co wiąże się ze znaczne zmniejszoną elastycznością odbytnicy, utratą jej zdolności do otwierania się podczas defekacji oraz bliznowaceniem tkanek.
Zmiany w obrębie odbytu utrudniają wypróżnianie, wywołują uczucie dyskomfortu i znacznie obniżają komfort codziennego funkcjonowania.
Objawem zwężenia odbytu są trudności z wyparciem stolca i towarzyszący temu ból.
Pojawiają się charakterystyczne, cienki, ołówkowate stolce (wyglądają jak wyciskana z tubki pasta do zębów). W skrajnych przypadkach oddawanie stolca jest niemożliwe.
Nabyte zwężenia odbytu u osób dorosłych dzieli się na anatomiczne i czynnościowe. W przypadku zwężeń anatomicznych typowe jest trwałe zmniejszenie elastyczności tkanek tworzących kanał odbytu, ze zwężeniem światła kanału.
W przypadku zwężeń czynnościowych dochodzi do nadmiernego skurczu mięśni zwieraczy odbytu z zaburzeniem ich relaksacji (dzieje się tak na przykład w przebiegu szczeliny odbytu lub na tle proktalgii).
Wprowadzono gradację zwężeń odbytu, co oznacza, że:
- w stopniu I kanał odbytu z bólem przepuszcza palec wskazujący badającego,
- w stopniu II kanał odbytu nie przepuszcza palca wskazującego badającego,
- w stopniu III nie można wprowadzić nawet palca wskazującego badającego.
2. Przyczyny zwężenia odbytu
Najczęstszymi przyczynami patologii tego rodzaju są:
- przewlekłe procesy zapalne, zakażenia tkanek okołoodbytowych,
- urazy,
- operacje wykonywane z powodu nowotworów, choroby hemoroidalnej czy szczeliny odbytu, gdy dochodzi do zbliznowacenia i zwłóknienia tkanek odbytu ze zwężeniem kanału odbytu. Ryzyko wrasta w przypadku niedokrwienia, znacznego wycięcia tkanek podczas operacji lub pojawienia się infekcji rany po zabiegu,
- operacje z wyłonieniem stomii (to sztuczny odbyt na brzuchu).
- napromienianie (uszkodzenia popromienne).
3. Diagnostyka i leczenie
Diagnostyka opiera się na wywiadzie lekarskim, który dotyczy przebytych urazów, stanów zapalnych czy operacji, a także badaniu.
Wykonanie badań wziernikowych, zarówno anoskopii czy rektoskopii, pozwala na różnicowania procesu łagodnego od nowotworowego. Wykorzystuje się również kolonoskopię, biopsję tkanek odbytu oraz rezonans magnetyczny miednicy. Są one zasadne przy podejrzeniu choroby Leśniowskiego i Crohna lub nowotworu.
Leczenie zwężenia odbytu zależy od przyczyny, natury patologii i jej stopnia. Celem leczenia zachowawczego jest poszerzenie zwężenia i pokrycie nabłonkiem pęknięć tkanki oraz ubytków. Aby rozszerzyć kanał odbytu, zaleca się domowe sposoby na rozluźnienie odbytu. Pomaga stosowanie maści uelastyczniających blizny, a także zabiegi z użyciem specjalnych stożkowych, plastikowych rozszerzadeł (to dilatator doodbytniczy). Sprawdza się także poszerzanie kanału odbytu balonem.
Zwężenia nowotworowe i powikłania infekcyjne wymagają specyficznego leczenia. Znacznie zaawansowany i późno rozpoznany proces nowotworowy odbytu wymaga zwykle wytworzenia odbytu sztucznego.
Leczenie zachowawcze zwężeń odbytu polega nie tylko na jego sukcesywnym poszerzaniu, ale i utrzymywaniu miękkich, uformowanych stolców. Konieczne jest stosowanie diety bogatobłonnikowej i leków rozmiękczających stolec, a także dbanie o regularność wypróżnień. Wskazania do leczenia zachowawczego odnoszą się do chorych, u których objawy zwężenia odbytu nie są dokuczliwe i nie wpływają na zdolność wypróżnienia.
Czasem niezbędne jest leczenie operacyjne. Zabieg polega na nacięciu blizn zwężających kanał odbytu lub wycięciu zbliznowaciałej tkanki, a także nacinaniu zwieracza wewnętrznego odbytu i pokryciu ubytków przeszczepionymi płatami skórnymi. Niestety są one obarczone ryzykiem nietrzymania stolca. Zarówno metoda leczenia, jak i oczekiwane rezultaty zależą od stopnia zaawansowania zwężenia oraz od przyczyny wyjściowej.
Gdy zwężenie odbytu ma charakter rzadkiej wrodzonej malformacji wykrywanej najczęściej tuż po urodzeniu, leczeniem zajmują się specjalistyczne ośrodki chirurgii dziecięcej.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.