Zygota, zapłodnienie, implantacja i zarodek – jak zaczyna się ciąża?
Zygota to komórka, która powstała w wyniku zapłodnienia. Tworzy się z komórki jajowej kobiety i plemnika mężczyzny. Na dalszych etapach ciąży ulega podziałom, zagnieżdża się w błonie macicy, gdzie dokonują się kolejne podziały, następuje rozwój i wzrost. Jak zaczyna się ciąża? Co warto wiedzieć o początkowych etapach życia prenatalnego?
1. Co to jest zygota?
Zygota jest komórką, do powstania której prowadzi zapłodnienie, to jest połączenie gamety męskiej z gametą żeńską. Jądro plemnika wraz z jądrem komórki jajowej tworzą strukturę, w materiale genetycznym której zapisane są wszystkie informacje dotyczące przyszłego dziecka. Zawarty w zygocie materiał genetyczny pochodzi w połowie od ojca i w połowie od matki. Dzieje się tak, ponieważ zygotę tworzą dwie komórki oraz połączone chromosomy z plemnika i jaja komórkowego (w sumie 23 pary chromosomów).
Do zapłodnienia dochodzi w części bańkowej jajowodu. Gotowa do tego komórka jajowa uwalniana jest z pęcherzyka w chwili jego pęknięcia, czyli owulacji. Następnie zostaje przechwycona przez strzępki jajowodu, po czym jest transportowana do dalszych części jajowodu.
Po około 30 godzinach od zapłodnienia zachodzi pierwszy podział mitotyczny zygoty. Kolejne prowadzą do powstania struktury złożonej z około 16 komórek, czyli moruli. W stadium moruli zaczyna dochodzić do organizacji i biegunowego przemieszczania się komórek, co prowadzi do powstania blastocysty.
Choć zygota wciąż się dzieli (proces ciągłego podziału zygoty nazywa się jest bruzdkowaniem), nie zmienia swojej wielkości. Dzieje się to dlatego, że pokrywa ją sztywna, przejrzysta osłonka pochodząca z plemnika. To sprawia, że powstające w kolejnych podziałach zygoty komórki są coraz mniejsze. Komórki zygoty nazywa się blastomerami. Zygota, dzięki wypustkom w jajowodzie, powoli przemieszcza się w kierunku macicy. W jej błonie śluzowej dochodzi do zagnieżdżenie się zarodka].
2. Co to jest zagnieżdżenie zarodka?
Zagnieżdżenie zarodka (implantacja zarodka, implantacja blastocysty) to proces wnikania go w głąb błony śluzowej macicy. Jego prawidłowy przebieg jest warunkowany odpowiednim stężeniem progesteronu, który wydziela ciałko żółte jajnika.
Zarodek zagnieżdża się na górnej, przedniej lub tylnej ścianie macicy. Jest w stadium blastocysty. Oznacza to, że jego komórki są ułożone w określony sposób, tworząc zawiązki ektodermy i endodermy. Z nich, w miarę rozwoju ciąży, powstaną listki zarodkowe i tkanki płodu. Co ważne, z komórek otaczających zagnieżdżony zarodek wytworzy się trofoblast, który odpowiedzialny jest za odżywianie zarodka. To z niego pod koniec pierwszego trymestru ciąży rozwija się łożysko.
Zagnieżdżenia zarodka rozpoczyna między 6. a 7. dniem od zapłodnienia, mniej więcej tydzień po owulacji. Ile trwa implantacja zarodka? Proces trwa najczęściej kilka dni, zwykle około 5 dni. Między 11. a 12. dniem blastocysta jest zagnieżdżona. Do zagnieżdżenia się zarodka dochodzi więc najczęściej między 6. a 12. dniem rozwoju zarodka.
Gdy zarodek zagnieżdża się w macicy, endometrium (błona śluzową, która naturalnie wyściela jamę macicy), za sprawą hormonów (progesteronu i estrogenów), ulega pogrubieniu i znacznemu przekrwieniu. Zaczyna też wytwarzać powiązanie ukrwionych naczyń, dzięki czemu płód jest prawidłowo zabezpieczony. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia i implantacji, błona śluzowa macicy złuszcza się w postaci miesiączki. Gdy dojdzie do nieprawidłowej implantacji, ciąża określana jest jako ciąża ektopowa lub ciąża pozamaciczna. Zazwyczaj zlokalizowana jest w jajowodzie, choć może pojawić się także w otrzewnej czy szyjce macicy.
3. Zygota a zarodek
Z zygoty z czasem powstaje zarodek. Gdy zygota zagnieździ się w ścianie macicy i minie okres implantacji, rozpoczyna się okres zarodkowy. Trwa on do około 8 tygodnia ciąży. Na kolejnych etapach rozwoju powstały z zygoty zarodek zmienia kształt. Wokół niego, z pozostałej części zygoty, tworzy się pęcherzyk ciążowy. Jest otoczony płynem owodniowym, który zapewnia mu ochronę przed urazami.
Zarodek rozwija się dużo szybciej niż zygota. Okres zarodkowy charakteryzuje się także ciągłym rozwojem. Komórki dzielą się bardzo dynamicznie. Intensywnie rozwija się mózg, powstają zalążki kończyn górnych i dolnych. Bardzo szybko zmienia się wygląd zewnętrzny. Z czasem z niekształtnej struktury powstanie płód, a następnie mały człowiek, który pojawiając się na świecie, zakończy okres życia prenatalnego. Kiedy to nastąpi? Ile trwa donoszona ciąża? Ciąża fizjologiczna trwa 280 dni, czyli 40 tygodni. Warto przy tym pamiętać, że za jej początek uznaje się datę ostatniej miesiączki.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.