Żyła wrotna – budowa, funkcje i choroby

Żyła wrotna to jedno z najważniejszych naczyń krwionośnych, które powstaje z połączenia żyły krezkowej i żyły śledzionowej. Jej głównym zadaniem jest transportowanie krwi z większości narządów przewodu pokarmowego i doprowadzanie jej do wątroby. Zaburzenia przepływu krwi w naczyniu to jeden z typowych objawów chorób tego narządu. Co warto wiedzieć?

1. Co to jest żyła wrotna?

Żyła wrotna (łac. vena portae) jest krótkim naczyniem, które pełni w organizmie ważną rolę. Bierze udział w procesie transportu i metabolizowania składników odżywczych. To łącznik pomiędzy przewodem pokarmowym a wątrobą.

Dzięki żyle wrotnej do wątroby trafia krew odpływająca z narządów jamy brzusznej. Wraz z nią transportowane są związki odżywcze, toksyny i inne niepożądane składniki wchłaniane z przewodu pokarmowego, które są magazynowane lub metabolizowane. Naczynie zlokalizowane jest w prawej stronie jamy brzusznej, w jej górnej części. Żyła wrotna sąsiaduje z wieloma narządami jamy brzusznej, nie tyko wątrobą, ale i dwunastnicą czy trzustką. Stanowi końcowy etap odpływu krwi z narządów jamy brzusznej.

2. Budowa i funkcje żyły wrotnej

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Dlaczego warto robić screening?"

Żyła wrotna mierzy około 7 centymetrów i ma do 2 centymetrów szerokości. To pozwala na szybki przepływ krwi. Początek naczynia znajduje się od tyłu szyjki trzustki, na styku jej trzonu i głowy, a kończy się podziałem na gałąź prawą i lewą.

Naczynie powstaje z zespolenia żyły krezkowej górnej oraz żyły śledzionowej, które powstają z połączeń innych naczyń żylnych. Warto wiedzieć, że żyła krezkowa górna transportuje krew z jelita cienkiego, trzustki oraz dużej części jelita grubego, zaś żyła śledzionowa biegnie z żołądka, śledziony i trzustki. Żyła krezkowa dolna odprowadza krew z odbytnicy, okrężnicy esowatej i zstępującej.

Żyła wrotna, dzieląc się na dwie gałęzie, prawą i lewą, wnika do wątroby. Tam rozgałęzia się na coraz drobniejsze naczynia. Gęsta sieć naczyń w wątrobie, która umożliwia doprowadzenie krwi do każdej części narządu, to krążenie wrotne. Układ żyły wrotnej kształtuje się na wczesnych etapach rozwoju płodowego.

Do gałęzi bocznych żyły wrotnej wątroby należą: żyła żołądkowa lewa, żyła żołądkowa prawa, żyła pęcherzykowa, żyła pępkowa, żyła przedodźwiernikowa, żyła trzustkowo-dwunastnicza górna tylna.

Żyła wrotna stanowi główne źródło unaczynienia wątroby. To ona dostarcza do narządu większość krwi. Pozostałą ilość transportują tętnice wątrobowe. Vena portae wraz z siecią naczyń włosowatych wytwarza tak zwane krążenie czynnościowe, które umożliwia przemianę materii.

3. Choroby żyły wrotnej

Do najczęstszych schorzeń związanych z żyłą wrotną należą:

• nadciśnienie wrotne,
• zakrzepica żyły wrotnej,
• pneumatoza żyły wrotnej.

Jedną z najczęściej spotykanych chorób związanych z żyłą wrotną jest nadciśnienie wrotne. Jego istotą jest podwyższenie ciśnienia w naczyniu powyżej wartości 12 mmHg. Warto pamiętać, że w warunkach prawidłowych nie przekracza ono 5 mmHg.

Przyczyną zaburzenia są choroby wątroby, takie jak na przykład marskość wątroby. Ma to związek ze zmianą struktury wątroby oraz utrudnieniem przepływu krwi w naczyniach przebiegających przez jej miąższ. Gdy powstaje zastój krwi w żyle wrotnej, dochodzi do nadciśnienia wrotnego. Nadciśnienie w żyle wrotnej wpływa na ciśnienie krwi w całym układzie żylnym. Typowe objawy zaburzenia to żylaki (najczęściej przełyku i okolicach odbytu), tak zwana głowa meduzy (to poszerzenie żył w okolicy pępka). Jedną z możliwych przyczyn rozwoju nadciśnienia wrotnego jest zakrzepica żyły wrotnej. Patologia wiąże się z pojawieniem się zakrzepu, który blokuje przepływ krwi w naczyniu. Wyróżnia się:

• ostrą zakrzepicę żyły wrotnej. Wówczas dochodzi do nagłego upośledzenia dopływu krwi żylnej do wątroby, wzrostu ciśnienia wrotnego oraz niedokrwienia jelit. To wywołuje dolegliwości w jamie brzusznej. Najczęściej jest to silny ból brzucha,
• zakrzepicę przewlekłą, która zwykle jest skutkiem przewlekłych chorób wątroby. Przyczyną zakrzepicy żyły wrotnej mogą być zarówno wrodzone stany nadkrzepliwości, jak i procesy zapalne, choroby wątroby czy choroby nowotworowe. W diagnostyce zaburzenia wykorzystuje się badania USG Doppler przepływu krwi w żyle wrotnej.

Pneumatoza żyły wrotnej, oznaczająca obecność pęcherzyków powietrza wewnątrz naczynia, nie jest chorobą, a objawem schorzenia, na przykład martwiczego zapalenia jelit.

Istnieją również zaburzenia rozwojowe żyły wrotnej. To na przykład:

• agenezja (brak żyły wrotnej),
• nieprawidłowe rozgałęzienia,
• przetoki wrotno-systemowe. Wady wrodzone żyły wrotnej mają różną postać i nasilenie, a co za tym idzie mogą być zarówno dokuczliwe, jak i nie dawać żadnych objawów.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.