Badanie krwi w ocenie czynności nerek

Zaburzenia czynności nerek mają swoje odzwierciedlenie w wynikach badań laboratoryjnych – badań moczu, ale także analiz krwi. Choroby nerek wiążą się nie tylko z upośledzonym wydalaniem wody i produktów przemiany materii z naszego organizmu. Odbijają się one niekorzystnie także na układzie krwiotwórczym, gospodarce tłuszczowej, gospodarce hormonalnej ustroju.

Badania krwi przy chorobie nerek

Oczywiście podstawową, najprostszą i dostarczającą wielu cennych informacji analizą jest badanie ogólne moczu. Z badań krwi podstawową rolę odgrywają oznaczenia:

• stężenia kreatyniny w surowicy krwi;

Badania krwi mogą wykryć wiele nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu.

• stężenia mocznika w surowicy krwi;
• przesączania kłębuszkowego (GFR);
• stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi;

ale także: morfologii krwi, stężenia elektrolitów (potasu, sodu, wapnia, fosforanów, magnezu), parametrów stanu zapalnego i lipidogramu.

Stężenie kreatyniny we krwito jedno z podstawowych badań, pozwalające na wstępną ocenę czynności nerek. Zakres wartości prawidłowych wynosi dla tego parametru 0,6–1,3 mg/dl (53–115 µmol/l). Wzrost stężenia kreatyniny we krwi jest specyficznym, ale późno pojawiającym się wskaźnikiem nieprawidłowej pracy nerek. Stężenie kreatyniny w dużym stopniu zależy od masy mięśniowej danej osoby – im masa mięśniowa wyższa, tym wyższa ma prawo być wartość tego parametru. Nie powinna ona jednak przekraczać górnej granicy normy.

Przesączanie kłębuszkowe (GFR) ****jest parametrem, który dokładniej niż stężenie kreatyniny we krwi ocenia, czy czynność nerek jest prawidłowa. Do praktycznego wyliczania GFR stosowane są wzory matematyczne, w których oprócz stężenia kreatyniny uwzględniana jest także masa pacjenta, jego wiek oraz płeć. Na wydruku badania otrzymuje się już wyliczoną wartość GFR. U zdrowego człowieka nie powinna być ona niższa niż 90 ml/min/1,73 m2 (zwykle wynosi ona około 120 ml/min/1,73 m2).

Stężenie mocznika i kwasu moczowego we krwi

U zdrowego człowieka stężenie mocznika powinno mieścić się w przedziale 15–40 mg/dl (2–6,7 mmol/l). Parametr ten jest znacznie mniej wiarygodny w ocenie czynności nerek niż kreatynina, zwłaszcza we wczesnych stadiach przewlekłej choroby nerek. Nabiera on jednak bardzo dużego znaczenia u osób ze znacznie upośledzoną czynnością nerek.

W warunkach prawidłowych stężenie kwasu moczowego w surowicy krwi powinno mieścić się w przedziale 3–7 mg/dl (180–420 µmol/l). Podwyższone wartości tego parametru mogą świadczyć o niewydolności nerek. Innymi stanami, w których stężenie kwasu moczowego w surowicy krwi jest podwyższone, są: dna moczanowa, stosowanie diety bogatopurynowej (z dużą zawartością przede wszystkim podrobów), niedoczynność tarczycy.

W przebiegu chorób nerek obserwowane są także odchylenia w innych niż opisane powyżej badaniach laboratoryjnych krwi. Nieprawidłowości obserwuje się również w:

• morfologii krwi, w której u osób z przewlekłą chorobą nerek dochodzi z czasem do spadku poniżej normy stężenia hemoglobiny (HGB);
• jonogramie (czyli badaniach stężeń elektrolitów we krwi), gdzie stwierdzić można podwyższone stężenie potasu, fosforanów, a obniżone wapnia;
• lipidogramie (czyli ocenie gospodarki tłuszczowej organizmu), w którym często występuje podwyższone stężenie triglicerydów i cholesterolu.

W chorobach nerek, do których dochodzi w przebiegu chorób układowych (np. tocznia rumieniowatego układowego) czy w kłębuszkowych zapaleniach nerek wykonywany jest ponadto szereg innych badań (m.in. oznaczenia specyficznych przeciwciał). Są to jednak badania wysokospecjalistyczne, zlecane bardzo rzadko, z którymi statystyczny pacjent ma minimalne szanse się spotkać.