Bazofilia i bazopenia – przyczyny, objawy. Rola i norma bazofili

Bazofilia to podwyższona liczba bazofili, czyli granulocytów zasadochłonnych we krwi. Gdy ich poziom jest zbyt niski, mówi się o bazopenii. Bazofile powstają w czerwonym szpiku kostnym i odgrywają kluczową rolę w chorobach alergicznych, stanach zapalnych i chorobach tkanki łącznej. Ich poziom ustala się podczas badania krwi. Jakie są przyczyny i objawy odchyleń od normy? Czy to powód do niepokoju?

1. Co to jest bazofilia?

Bazofilia to zwiększenie liczby bazofili w rozmazie krwi. Mówi się o niej, gdy ich ilość przekracza wartość 300/μl. Bazofile, inaczej granulocyty zasadochłonne (BASO), to morfotyczne składniki krwi z grupy leukocytów (białych krwinek). Stanowią do 1% wszystkich leukocytów oraz około 2% wszystkich granulocytów.

Leukocyty są podstawowym elementem układu odpornościowego. Ich funkcja odpornościowa obejmuje fagocytozę (czyli pochłanianie, trawienie komórek drobnoustrojów oraz martwych krwinek czerwonych przez część krwinek białych), odporność swoistą (jej istotą jest produkcja przeciwciał oraz reakcja limfocytów T) oraz degranulację i produkcję rodników.

Zobacz film: "Choroby serca najczęstszą przyczyną zgonów Polaków"

Leukocyty dzielą się na:

• granulocyty, w skład których wchodzą neutrofile, eozynofile i bazofile,
• agranulocyty, w skład których wchodzą limfocyty, monocyty.

2. Rola bazofili

Bazofile powstają w czerwonym szpiku kostnym z nieukierunkowanych komórek macierzystych, które pod wpływem cytokin przekształcają się w linię rozwojową bazofilów.

Granulocyty zasadochłonne mają około 10 μm średnicy, kulisty kształt oraz segmentowane, wydłużone jądro z dwoma lub więcej przewężeniami. Ich cytoplazma zawiera ziarnistości barwiące się barwnikami zasadowymi na niebiesko.

Swoją fizjologią bazofile przypominają komórki tuczne (mastocyty). W swoich ziarnistościach magazynują między innymi serotoninę, histaminę i heparynę.

Uwalniają je pod wpływem immunoglobulin E, gdy bazofile zostają pobudzone do reakcji alergicznej lub anafilaktycznej. Odgrywają zatem istotną rolę w reakcjach alergicznych, odpowiadają również za odporność wrodzoną i nabytą.

3. Bazofile - norma

Ilość granulocytów zasadochłonnych może się różnić w zależności od wieku, płci, przebytych chorób, ogólnego stanu zdrowia oraz wielu innych czynników. Przyjmuje się, że fizjologicznie ilość bazofili waha się w zakresie od 100 do 300 komórek na mikrolitr krwi.

Odsetkowo stanowią one poniżej 1% leukocytów. Wartości w niewielkim zakresie bywają zmienne w zależności od laboratorium przeprowadzającego badanie. Ilość bazofili jest jednym z podstawowych parametrów podawanych w wynikach morfologii krwi.

Wartość tę zawsze ocenia się w połączeniu z innymi wynikami laboratoryjnymi i ewentualnymi dolegliwościami. Pojedynczy nieprawidłowy wynik najczęściej nie jest powodem do niepokoju, zwłaszcza jeżeli odchylenie nie jest znaczne.

4. Przyczyny bazofilii

Bazofile podwyższone pojawiają się w wielu różnych stanach i chorobach. Najczęściej wskazują na:

• niedobór żelaza,
• przewlekłe zapalenie zatok,
• nasilenie objawów alergii,
• ospa wietrzna,
• zakażenia obecne i przebyte, na przykład gruźlica, zapalenie płuc,
• zaburzenia hormonalne: choroby tarczycy czy choroby nadnerczy, obrzęk śluzowaty w przebiegu niedoczynności tarczycy,
• choroby przebiegające z dużym stężeniem lipidów: zespół nerczycowy, cukrzyca,
• choroby nowotworowe: przewlekła białaczka szpikowa, chłoniak Hodgkina, rak płuca,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
• choroby hematologiczne: czerwienica prawdziwa,

Bazofilia może być również efektem ubocznym działania niektórych leków, na przykład terapii estrogenami. Podwyższony poziom BASO towarzyszy także zabiegowi usunięcia śledziony.

Bazofile powyżej normy zwykle nie są groźne. Jeżeli zwiększenie liczby bazofilów w rozmazie krwi to jedyne odchylenie w badaniach, stan nie wymaga pogłębionej diagnostyki czy leczenia.

5. Bazofile poniżej normy

Gdy obserwuje się zmniejszenie liczby granulocytów zasadochłonnych poniżej 100/μl, mówi się o bazocytopenii (bazopenia). Uznaje się, że przyczyną obniżonej ilości bazofili może być infekcja, stres, antybiotyki i inne leki (antydepresanty, leki przeciwpadaczkowe), także chemioterapia, nadczynność kory nadnerczy czy nadczynność tarczycy.

Niskie bazofile mogą nie dawać żadnych objawów, czasem jednak organizm reaguje bólami gardła, powiększeniem węzłów chłonnych czy wysoką gorączką.

Bazofile niskie, czyli BASO poniżej normy, odnotowuje się rzadko. Jeśli nie pojawiają się niepokojące dolegliwości, a pozostałe wyniki krwi są prawidłowe, nie przypisuje się im wartości diagnostycznej.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.