Ból trzewny – objawy, przyczyny, charakterystyka i leczenie
Ból trzewny wywodzi się z organów wewnętrznych. Najczęściej dotyczy brzucha, klatki piersiowej i układu moczowo-płciowego. Zwykle jest tępy, palący, ćmiący, nasila się podczas spoczynku. Często towarzyszą mu nudności, wymioty i uczucie niepokoju. Trudno zlokalizować jego źródło. Jakie są jego przyczyny? Czym ból trzewny różni się od bólu somatycznego?
1. Co to jest ból trzewny?
Ból trzewny, inaczej wisceralny, to ból wywodzący się z organów wewnętrznych. Jest związany z procesami chorobowymi w ich obrębie. Oznacza to, że może wywodzić się z takich lokalizacji jak:
- przewód pokarmowy (przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, odbytnica) i narządy górnej części jamy brzusznej (wątroba, pęcherzyk i drogi żółciowe, trzustka, śledziona),
- drogi oddechowe (gardło, tchawica, oskrzela, płuca, opłucna),
- serce, duże naczynia, struktury okołonaczyniowe (węzły chłonne),
- układ moczowy (nerki, moczowody, pęcherz moczowy, cewka moczowa),
- sieć, otrzewna trzewna,
- układ rozrodczy (macica, jajniki, pochwa, jądra, nasieniowody, prostata).
W myśl definicji Międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu ból to subiektywnie przykre i negatywne wrażenie zmysłowe i emocjonalne, które powstaje pod wpływem bodźców uszkadzających tkankę lub zagrażających jej uszkodzeniem. Ma duże znaczenie dla rozpoznania i umiejscowienia procesu chorobowego oraz zminimalizowania ryzyka uszkodzenia tkanki.
2. Ból trzewny - charakterystyka
Ból trzewny nie tylko lokalizuje się w określonym narządzie, ale i promieniuje do obszarów, które należą do tego samego segmentu nerwowego, co zmieniony chorobowo narząd trzewny.
Jest to spowodowane dopływem do pojedynczego włókna nerwowego informacji czuciowej z różnych struktur organizmu. Receptory bólu trzewnego znajdują się w błonach mięśniowej i śluzowej narządów ruchu, a także na powierzchni błon surowiczych.
Co charakterystyczne, ból trzewny:
- nasila się w spoczynku, a słabnie podczas wykonywania ruchów,
- przemija i nawraca albo powoli narasta,
- z powodu tendencji rzutowania do innych, zdrowych, obszarów ciała często trudno go zlokalizować i ustalić źródło dolegliwości.
- najczęściej jest tępy, palący, ćmiący, kolkowy, kurczowy, czasem tętniący bądź rozlany.
Często towarzyszą mu odruchy wegetatywne, takie jak biegunka, wymioty, przyspieszenie lub spowolnienie akcji serca, spadek ciśnienia tętniczego. Przykłady bólu trzewnego to kolka nerkowa, kolka żółciowa czy początkowe stadium choroby wrzodowej.
3. Przyczyny bólu trzewnego
W powstawaniu bólu trzewnego istotną rolę odgrywa rozciąganie ścian trzewi, skurcz mięśniówki, niedokrwienie, ale i podrażnienie zakończeń nerwowych w otrzewnej, opłucnej lub osierdziu.
Ból trzewny brzucha pojawia się wskutek podrażnienia receptorów w określonym narządzie. Jego przyczyną jest nagły wzrost napięcia ścian lub skurcz mięśni gładkich narządów trzewnych tj. jelita, dróg żółciowych, dróg moczowych, dróg trzustkowych oraz wzrost napięcia torebek narządowych.
4. Ból somatyczny a trzewny
Mówiąc o bólu trzewnym, nie sposób nie wspomnieć o bólu somatycznym, który jest ostry lub tępy, a przy tym ciągły, ściśle zlokalizowany i łatwiejszy do opisania. Towarzyszy mu napięcie mięśni (tzw. obrona mięśniowa). Może pojawić się przeczulica skóry.
Ból trzewny jest wywoływany przez inne bodźce niż ból somatyczny: rozciąganie organów, pociąganie krezki, niedokrwienie, czynniki chemiczne i zapalne. Ma także inny charakter: jest rozlany i słabo zlokalizowany.
Co ważne, nie zawsze związany z patologią organu, częściej jest rzutowany. Najbardziej powszechne bóle brzucha mogą być wynikiem podrażnienia zakończeń czuciowych nerwów somatycznych lub nerwów autonomicznych, przy czym:
- podrażnienie nerwów układu autonomicznego jest przyczyną bólów trzewnych,
- podrażnienie nerwów układu somatycznego wywołuje bóle somatyczne. Przykładem jest ból towarzyszący zapaleniu otrzewnej czy ostremu zapaleniu wyrostka robaczkowego. Jest on spowodowany podrażnieniem zakończeń czuciowych nerwów rdzeniowych otrzewnej ściennej, krezki, ścian powłok brzusznych oraz przestrzeni pozaotrzewnowej.
5. Ból trzewny - leczenie
W leczeniu bólu trzewnego najważniejsze jest zidentyfikowanie czynnika, który go wywołuje i wdrożenie odpowiedniej terapii. W zależności od lokalizacji, a także specyfiki nieprawidłowości bądź choroby, która za niego odpowiada, leczenie może mieć różny charakter.
Może to być zarówno leczenie farmakologiczne, jak i chirurgiczne. Czasem konieczne jest leczenie wielokierunkowe z przy udziale wielu specjalistów. Terapia może również uwzględniać zalecenia dietetyczne, ale i psychoterapię.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.