Bóle wzrostowe u dzieci - przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Bóle wzrostowe u dzieci to zespół dolegliwości o nie do końca wyjaśnionej etiologii. Obserwuje się je u pacjentów pomiędzy 3. a 12. rokiem życia. Często nazywa się je także bólami nocnymi, ponieważ nie pojawiają się w ciągu dnia, a wieczorem. Choć to powszechna dolegliwość, nie wolno jej lekceważyć. Dlaczego to takie ważne? Jak pomóc dziecku?
1. Co to są bóle wzrostowe u dzieci?
Bóle wzrostowe u dzieci, które mali pacjenci opisują jako skurcze i tkliwość mięśni, to częsty problem wieku rozwojowego. Obserwuje się je zwłaszcza w okresie intensywnego wzrastania. Dolegliwości z podobną częstością dotykają zarówno dziewczęta, jak i chłopców.
O bólu wzrostowym mówi się, gdy ten:
- występuje między 3. a 12. rokiem życia (zwykle między 4. a 6. rokiem życia),
- pojawia się wieczorem lub w nocy, nigdy w dzień,
- dokucza okresowo od kilku do kilkunastu razy w miesiącu, nie występuje codziennie. Między epizodami bólowymi występują przerwy trwające nawet kilka miesięcy,
- ma charakter obustronny,
- nie nasila się, nie pogarsza z czasem,
- zwykle obejmuje podudzia, najczęściej przednią krawędź piszczeli lub uda, pod kolanami,
- epizod bólowy trwa 10–30 minut. Bóle wzrostowe pojawiają się i znikają spontanicznie,
- ulgę przynosi masaż i proste leki przeciwbólowe,
- nie powoduje utykania.
Innymi symptomami, które czasem towarzyszą bólom wzrostowym, są bóle głowy o charakterze migrenowym, a także napadowe bóle brzucha.
2. Przyczyny bólu wzrostowego
Przyczyny bólu wzrostowego u dzieci nie są do końca wyjaśnione. Według specjalistów odpowiadać za to może kilka czynników. Może to być dzienny wysiłek fizyczny prowadzący do forsowania mięśni i ich regeneracja podczas wieczornego i nocnego odpoczynku. Odpowiadać za niego może również skokowy, intensywny wzrost kończyn dolnych.
Dolegliwości pojawiają się, gdy ścięgna nie nadążają za wzrostem kości i stają się zbyt krótkie (w porównaniu do nich). Duże napięcie w ścięgnach powodowane przez ich naciąganie może wywoływać ból.
Warto wiedzieć, że za wydłużanie się kości odpowiadają tak zwane płytki wzrostowe, zlokalizowane na końcach kości. Te najbardziej intensywnie rozwijają się podczas spoczynku dziecka, w nocy, co może powodować ból szybko rosnącej kończyny.
Przyczyną bólu wzrostowego może być również nieprawidłowa postawa dziecka spowodowana płaskostopiem, skoliozą czy koślawością kolan.
3. Diagnostyka i leczenie
Ból wzrostowy można podejrzewać, jeśli występują wszystkie cechy charakterystyczne, jednocześnie nie stwierdza się nieprawidłowości w badaniu przedmiotowym, a wyniki badań pomocniczych, zarówno laboratoryjnych (morfologia krwi z rozmazem, CRP lub OB), jak i radiologicznych są prawidłowe.
Zawsze gdy dziecko skarży się na dolegliwości bólowe, należy skontaktować się z lekarzem. W przypadku bólu nóżek trzeba bowiem wykluczyć poważne choroby, których pierwszym objawem może być ból kończyn dolnych.
Ból nóg u dziecka w nocy może zwiastować różne choroby hematologiczne, neurologiczne, ortopedyczne, reumatyczne czy onkologiczne. Należy zatem wykluczyć takie jednostki jak:
- białaczka,
- pierwotny nowotwór kości,
- mięsak kościopochodny,
- mięsak Ewinga,
- ostre i przewlekłe zapalenie kości,
- złuszczenie głowy kości udowej,
- przemijające odczynowe zapalenie maziówki,
- choroba Perthesa,
- osteoid osteoma,
- zespół niespokojnych nóg.
Co pomaga na bóle wzrostowe? Ulgę może przynieść masaż, a także zimne okłady i środek przeciwbólowy zawierający ibuprofen lub paracetamol (dzieciom nie wolno podawać aspiryny ze względu na ryzyko wystąpienia bardzo groźnego zespołu Reye'a). Mogą również pomóc ćwiczenia rozciągające.
4. Kiedy bóle wzrostowe nóg u dzieci powinny niepokoić?
Ponieważ obserwowane przez rodziców bóle wzrostowe u nastolatków i dzieci mogą mieć zupełnie inny charakter i być zwiastunem poważnych chorób, trzeba być czujnym. Jakie objawy powinny niepokoić i skłonić do wizyty lekarza?
Sygnałem alarmowym jest sytuacja, gdy:
- ból wybudza dziecko ze snu,
- ból jest narastający, nie ustępuje po podaniu leku przeciwbólowego,
- ból pojawia się rano i w ciągu dnia, a nie można go powiązać z wysiłkiem fizycznym,
- bólowi towarzyszy zaczerwienienie, obrzęk lub sztywność stawów,
- bólowi kończyn towarzyszy gorączka,
- pojawia się przewlekłe osłabienie, zmęczenie lub senność,
- dziecko nie ma apetytu, widoczna jest utrata masy ciała,
- ból nasila się podczas dotykania tkliwego miejsca,
- ból jest bardzo silny, obniża jakość funkcjonowania dziecka,
- dziecko utyka, obserwuje się zaburzenia chodu.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
