Trwa ładowanie...

Celiakia to nie tylko choroba jelit. Nieleczona drastycznie zwiększa ryzyko nowotworów układu pokarmowego

 Karolina Rozmus
10.04.2022 20:37
Pierwsze objawy celiakii mogą być związane z układem trawiennym
Pierwsze objawy celiakii mogą być związane z układem trawiennym (Getty Images)

Moda na eliminowanie glutenu z diety trwa w Polsce w najlepsze, ale lekarze widzą z tym duży problem. - Zanim przystąpisz do wykluczenia glutenu z diety, dowiedz się, czy masz "tylko" nietolerancję, czy jesteś w pechowym jednym procencie społeczeństwa, u którego gluten sieje spustoszenie w organizmie – ostrzega dr n. med. Magdalena Cubała-Kucharska. Gdzie znajdziemy gluten?

spis treści

1. Gluten - gdzie go znajdziemy?

Dr n. med. Magdalena Cubała-Kucharska, specjalistka medycyny rodzinnej, członkini Polskiego Towarzystwa Żywieniowego i założycielka Instytutu Medycyny Integracyjnej Arcana, ostrzega, że eliminacja glutenu, to temat trudny i wymagający sporej uwagi.

Zdaniem ekspertki mamy małą świadomość jego obecności w produktach spożywczych, a skutkiem tego jest tylko połowiczna eliminacja potencjalnego szkodliwego białka. Gluten z uwagi na to, że nadaje przyjemną konsystencję i poprawia smak, jest szeroko stosowany w przemyśle, nie tylko spożywczym.

Zobacz film: "Jakie są objawy celiakii?"

- Możemy go znaleźć wszędzie - w parówkach, wędlinach w suszonych owocach, sosach, lodach, jogurtach, maślankach oraz daniach gotowych i mrożonkach, a nawet w niektórych lekach – wymienia w rozmowie z WP abcZdrowie ekspertka. Stąd wiele osób, które podejrzewają celiakię, może nieświadomie sobie szkodzić, unikając tylko niektórych źródeł białka roślinnego. To poważny błąd.

2. Czym jest i jak się objawia celiakia?

Celiakia to choroba glutenozależna, ale ma podłoże autoimmunologiczne i genetyczne. Nie jest chorobą dotykającą wyłącznie układu pokarmowego. Dr Cubała mówi, że choć jelita są "na pierwszej linii frontu", to celiakia uderza nie tylko w nie.

- Organizm produkuje przeciwciała przeciwko gliadynie (jednemu z fragmentów glutenu), lecz nie poprzestaje na tym - tłumaczy ekspertka i przyznaje, że następnym celem ataku jest enzym, który transportuje gluten z jelita do krwiobiegu – transglutaminaza tkankowa.

- Pojawiają się przeciwciała przeciwko endomysium mięśni gładkich (EmA). Endomysium jest delikatną tkanką łączną otaczającą włókna mięśniowe, odpowiedzialne za ruchy robaczkowe jelit. Nic więc dziwnego, że u pacjenta z celiakią mogą pojawić się biegunki – mówi ekspertka.

Kolejne objawy choroby to zaburzenia wchłaniania tłuszczów widoczne w postaci stolców tłuszczowych, niedobory żywieniowe, spadek masy ciała, a u dzieci – zaburzenia wzrostu.

Na tym etapie leczenie może zatrzymać postępujące wyniszczenie organizmu. Co jednak, gdy celiakia pozostanie nierozpoznana albo zbagatelizowana?

Zaburzenia wchłaniania mogą prowadzić do niedoborów, czego konsekwencją jest często anemia, ale także bardzo groźna choroba, okradająca nasze kości z wapnia – osteoporoza. To nie jest jedyne zagrożenie.

- Wzrasta ryzyko rozwoju nowotworów układu pokarmowego, w tym najczęściej występującego chłoniaka jelita cienkiego – 40 razy częściej niż w całej populacji. Jednakże pozostawanie na ścisłej diecie w ciągu pięciu lat redukuje ryzyko wystąpienia nowotworu do poziomu występującego w całym społeczeństwie – mówi dr Cubała.

Do takich wniosków doszli badacze z Wielkiej Brytanii, którzy obserwowali 210 pacjentów z celiakią przez 19 lat. W tej grupie rozwinęło się łącznie 39 nowotworów złośliwych z 33 zgonami z nimi powiązanymi. Naukowcy zaobserwowali u pacjentów z celiakią większe ryzyko zachorowania również na raka jamy ustnej, gardła i przełyku.

Chorzy na celiakię mogą także cierpieć z powodu zaburzeń psychicznych. Nawet 10 proc. z nich ma zespoły depresyjne. Już 20 lat temu polscy badacze pisali, że objawy psychiatryczne i psychologiczne patologie behawioralne są powszechne u pacjentów z nieleczoną celiakią. Istnieje kilka opisów przypadków współistnienia celiakii z depresją, schizofrenią i lękiem.

- W pełnoobjawowej postaci choroby zaburzenia zachowania widoczne są już w dzieciństwie – mówi dr Cubała. - Pierwsze obserwacje związane ze związkiem chorób psychicznych z celiakią pojawiły się już po drugiej wojnie światowej. Panował wówczas głód, brakowało zboża, zatem spadła konsumpcja glutenu. Przełożyło się to na spadek liczby chorych na schizofrenię - dodaje.

Inne powikłania to większe ryzyko niepłodności, a także poronień u pacjentek z celiakią oraz zaburzeń pracy tarczycy, w tym choroby Hashimoto.

- Badania wskazują, że wśród kobiet z niewyjaśnioną niepłodnością lub skłonnością do poronień aż 20 proc. może być chorych na celiakię – alarmuje ekspertka.

3. Diagnostyka celiakii. Testy z supermarketu

Na szczęście celiakię mogą wykryć badania. Co ciekawe, testy możemy dostać nawet w supermarkecie.

- Tego testu w ogóle nie można traktować jako testu na celiakię, co najwyżej jest to test tolerancji glutenu i to, powiedziałabym, bardzo przesiewowy. W dodatku raczej nie w kierunku celiakii, a NCGS (nieceliakalna nadwrażliwość na gluten - przyp. red.) - podkreśla dr Cubała.

- Nazywanie tego testem na celiakię jest na pewno dużym nadużyciem, a co więcej - może nieść za sobą poważne konsekwencje, wprowadzając w błąd pacjenta - dodaje ekspertka.

Zdaniem dr Cubały, w przypadku, gdy test wyjdzie pozytywny, otrzymujemy wyraźny sygnał, że konieczne jest pogłębienie diagnostyki. A co z wynikiem negatywnym?

- Nie jest to żadna gwarancja, że nie jesteśmy chorzy na celiakię. W tym momencie badanie nie ma żadnej wartości - podkreśla stanowczo.

By mieć pewność, należy poza badaniem w kierunku przeciwciał IgA i IgG przeciw gliadynie oznaczyć poziom przeciwciał IgG przeciwko transglutaminazie tkankowej i IgG przeciwko endomysium mięśni gładkich.

Pomocny może być także test genetyczny, który powie nam nie tyle, że jesteśmy chorzy, ile że mamy predyspozycje genetyczne do celiakii.

- Ostatnio popularne stały się badania genetyczne celiakii. Odpowiedzialne są za nią głównie dwa geny: HLA DQ8 i HLADQ2. Pamiętajmy jednak, że tylko 20 proc. osób, u których te geny występują, rozwinie chorobę trzewną - tłumaczy ekspertka. Jej zdaniem już samo obciążenie genetyczne celiakią powinno nas skłonić do definitywnego pożegnania się z glutenem w diecie.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze