Chrzęstniak - przyczyny, objawy, leczenie

Chrzęstniak to łagodny nowotwór, który często nie daje żadnych objawów przez bardzo długi czas. Rozwija się w kościach. Nie zawsze jego wykrycie wiąże się z koniecznością skomplikowanego leczenia. Zobacz, jak rozwija się chrzęstniak, jak go wkryć i jakie metody leczenia wybrać.

1. Co to jest chrzęstniak?

Chrzęstniak to łagodny nowotwór tkanki chrzęstnej. Zwykle rozwija się w tzw. kościach długich. Tkanka chrzęstna to struktura, której zadaniem jest zwiększanie elastyczności i wytrzymałości układu ruchu. Dba o zdolność podporową kości i stawów. Dzieli się na trzy rodzaje:

• tankę chrzęstną sprężystą
• tkankę chrzęstną włóknistą
• tkankę chrzęstną szklistą

To właśnie w tkance szklistej, która pokrywa powierzchnię stawów, tworzy oskrzela i tchawicę oraz zwiększa przyczepność żeber do mostka, zwykle rozwija się nowotwór. Jego komórki bardzo przypominają te zdrowe, dlatego uważany jest za zmianę łagodną. Zazwyczaj mają niewielki rozmiar i nie naciekają na okoliczne tkanki. Chrzęstniaki tworzą się głównie w kończynach i rozwijają się zwykle u osób w wieku od 10 do 40 lat.

1.1. Rodzaje chrzęstniaków

Chrzęstniaki dzielą się ze względu na ich lokalizację. Mogą pojawiać się wewnątrz kości lub na zewnątrz. Istneją trzy podstawowe rodzaje tych nowotworów:

• chrzęstniak śródkostny - najczęściej występuje w kościach łoni i stóp;
• chrzęstniak przykostny - rozwija się na zewnętrznej stronie kości, pomiędzy nią a okostną. Występują znacznie rzadziej niż śródkostne, a rozwijają się zwykle przy kości ramiennej;
• chrzęstniak tkanek miękkich - zwykle rozwija się poza koścmi, a więc w okolicy stawów, a także wewnątrz dłoni i stóp. Można je czasem wyczuć w postaci guzków pod skórą.

2. Przyczyny rozwoju chrzęstniaków

Większość nowotworów rozwija się bez wyraźnej przyczyny. Tak jest też w przypadku chrzęstniaka. Istnieją jednak pewne czynniki, które mogą zwiększać ryzyko pojawienia się go. Przede wszystkim kluczowe znaczenie mają czynniki genetyczne. Istnieje schorzenie nazwane zespołem Olliera, które polega na występowaniu chrzęstniaków mnogich w różnych częściach ciała. Taki stan może powodować zniekształcenie kości.

3. Objawy chrzęstniaka

Chrzęstniak to dość tajemniczy nowotwór, który długo nie daje żadnych objawów albo objawia się silnymi dolegliwościami. Wszystkie symptomy zależą od lokalizacji i wielkości zmiany. Chrzęstniaj może także wywoływać wiele powikłań zdrowotnych.

Najczęściej jednak choroba przebiega bezobjawowo, a zmiany często wykrywa się przypadkowo podczas badania RTG, które zleca się z innych przyczyn. Jeśli nacieki są duże i zlokalizowane wewnątrz kości, wówczas może dochodzić do częstych złamań (nawet na skutek niewielkich urazów). Niepokoój może budzić także ból kości - w takiej sytuacji warto odwiedzić lekarza, ponieważ może to wskazywać na bardziej złośliwą zmianę.

Inne objawy wywołują chrzęstniaki przykostne. Jeśli rozwijają się w organizmie, najczęściej pojawiają się obrzęki i guzy wyczuwalne pod powierzchnią skóry. Mogą także zaburzać pracę węzłów chłonnych, jeśli to w ich pobliżu się rozwija. Czasem zaatakowane struktury wywołują ból podczas odpowiednich ruchów.

4. Diagnostyka i leczenie chrzęstniaka

Jeśli cokolwiek wzbudza nasz niepokój, powinniśmy zgłosić się do lekarza POZ lub do specjalisty. Podstawową jest przeprowadzenie wywiadu lekarskiego i wykonanie niezbędnych badań obrazowych - głównie RTG i USG. W przypadku zmian łagodnych wystarczy raz w roku kontrolować, czy nie ulegają powiększeniu lub nie zmieniają swojego kształtu. Zmiany łagodne nie wymagają leczenia, a jedynie obserwacji.

W diagnostyce chrzęstniaków przydatna jest także tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Zmiany złośliwe zareagują na podany pacjentowi kontrast, natomiast zmiany łagodne nie są wyraźnie widoczne w badaniach.

Jeśli zmiany powodują większą podatność kości na złamania lub dają jakiekolwiek inne niepokojące objawy, konieczne będzie ich operacyjne usunięcie. Ubytki w kościach wypełnia się wówczas przeszczepami kostnymi.

4.1. Rokowania

Chrzęstniaki zwykle są zmianami łagodnymi, a więc rokowania są dobre. Regularna obserwacja wykrytych zmian pozwoli szybko zareagować, jeśli cokolwiek będzie się dziać w organizmie lub zmiana się zezłośliwi (co zdarza się rzadko).

Usunięte chrzęstniaki u niektórych pacjentów mają tendencję do nawracania, dlatego nawet po pomyślnie przeprowadzonej operacji i skutecznej rehabilitacji warto regularnie wykonywać profilaktyczne badania obrazowe.