Czerniak paznokcia - przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie
Czerniak paznokcia to rzadka postać nowotworu złośliwego, jest rozpoznawany rok rocznie u około 2 500 osób. Czerniak występuje w postaci przebarwienia lub brązowego prążka pod powierzchnią paznokcia. Może dotyczyć zarówno dłoni, jak i stóp, najczęściej zmiana pojawia się na kciuku lub palcu wskazującym. Jak rozpoznać czerniaka paznokcia?
1. Co to jest czerniak paznokcia?
Czerniak paznokcia to rzadka odmiana nowotworu złośliwego, który powstaje z komórek barwnikowych skóry, szacuje się, że stanowi od 0,7 do 3,5% wszystkich zachorowań (rocznie ok. 2 500 przypadków).
Istnieją cztery rodzaje czerniaka:
- czerniak szerzący się powierzchownie (SSM)
- czerniak wywodzący się z plamy soczewicowatej (LMM)
- czerniak guzkowy (NM),
- czerniak akralny (ALM).
Czerniak obejmujący paznokieć zaliczany jest do grupy ALM, którą charakteryzuje szybki przebieg oraz większe ryzyko powstania przerzutów. Może dotyczyć zarówno rąk, jak i stóp, zwykle pojawia się na palcu wskazującym lub kciuku. Czerniaki paznokci diagnozowane są częściej u mężczyzn po 50. roku życia, szczególnie gdy w przeszłości chorowali na nowotwór skóry.
2. Przyczyny czerniaka
Główną przyczyną nowotworów skóry jest przewlekła ekspozycja na słońce, a konkretnie promieniowania UVA i UVB, które przyczynia się do zmian onkogennych.
Coraz więcej osób neguje jednak udział słońca w rozwoju czerniaka, ponieważ paznokcie przepuszczają śladowe ilości UVA (0,5-2,5%), a UVB blokują całkowicie. Wyodrębniono natomiast czynniki, które mogą grozić wystąpieniem nowotworu złośliwego paznokcia:
- ciemny kolor skóry,
- podeszły wiek,
- uraz mechaniczny,
- słaba odporność organizmu,
- przewlekłe infekcje.
Istnieją również doniesienia o szkodliwości wykonywania manicure hybrydowego lub żelowego, ze względu na promieniowanie UV, jednak do tej pory nie potwierdzono tych informacji.
3. Objawy czerniaka paznokcia
Czerniak paznokcia objawia się zmianami barwnikowymi, takimi jak jeden lub kilka podłużnych prążków o brązowym lub czarnym zabarwieniu. Zwykle zaczynają się od nasady płytki i kierują się ku jego dołowi, rzadko występują w poziomie, mają kształt plamy lub trójkąta.
Dopiero po pewnym czasie zmiana współwystępuje z bólem, zaczerwieniem, rozdwajaniem się paznokcia, owrzodzeniem, deformacją płytki lub powiększeniem się zmian. Symptomy czerniaka są niespecyficzne, bardzo często myli się je z zakażeniem bakteryjnym lub grzybiczym, tłumaczy stłuczeniem lub działaniem środków chemicznych.
4. Diagnostyka czerniaka paznokcia
Rozpoznanie czerniaka paznokcia wymaga wykonania badania videoskopowego lub dermatoskopowego. Do oceny zmian korzysta się również z kryteriów, takich jak reguła CUBED:
- C - znamię o odmiennym kolorze niż skóra,
- U - niepewna diagnoza,
- B - krwawiące lub sączące się znamię, tkanka ziarninująca,
- E - powiększanie się zmiany pomimo leczenia,
- D - opóźnienie w gojeniu powyżej dwóch miesięcy.
Przydatny jest również algorytm ABCDEF stworzony przez dr Levita, który przedstawia cechy charakterystyczne dla czerniaka paznokcia:
- A - wiek 50-70 lat,
- B - brązowo-czarny prążek na paznokci o szerokości powyżej 3 mm i postrzępionych granicach,
- C - szybkie powiększanie się rozmiaru zmiany i jej kształtu,
- D - zmiana na kciuku, palcu wskazującym lub paluchu stopy,
- E - stopniowe przechodzenie zmiany na tkanki otaczające paznokieć (tzw. objaw Hutchinsona),
- F - występowanie czerniaków w rodzinie.
Łagodny czerniak paznokcia w obrazie videoskopu ma szarobrązową, jednolitą barwę. Bardziej zaawansowany nowotwór jest ciemniejszy, może być całkowicie czarny, często posiada również niewłaściwe struktury naczyniowe.
Zmiana na paznokciu powinna być również pobrana w formie wycinka i przesłana do badania histopatologicznego w celu określenia stopnia złośliwości czerniaka.
5. Leczenie czerniaka paznokcia
Czerniak paznokcia wymaga usunięcia całego paznokcia wraz z marginesem określanym na podstawie zaawansowania zmian (często razem z macierzą i łożyskiem).
U niektórych osób niezbędna jest amputacja paliczka, usunięcie węzłów chłonnych, wprowadzenie chemio-, radio- lub immunoterapii.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
