Demodex folliculorum i Demodex brevis – objawy i leczenie

Demodex folliculorum i Demodex brevis są dwoma gatunkami nużeńca, które zasiedlają skórę człowieka. To roztocze i pasożyt, który żyje w torebkach włosowych oraz w gruczołach łojowych skóry twarzy. Odżywia się wydzielinami gruczołów oraz nabłonkiem. Zarówno Demodex folliculorum, jak i Demodex brevis, są niewidoczne gołym okiem (mają mniej niż 0,5 mm).

Nużeniec bytuje głównie w tak zwanych obszarach łojotokowych skóry, to jest w miejscach dla których charakterystyczna jest wzmożona produkcja łoju. Mowa głównie o ujściach gruczołów łojowych i mieszków włosowych. Typowe umiejscowienie dla Demodex folliculorum to twarz, zaś dla Demodex brevis szyja i klatka piersiowa.

U większości ludzi drobnoustrój zwykle nie wywołuje żadnych objawów. Niestety zdarza się, że jego obecność prowadzi do rozwoju przewlekłego zapalenia brzegów powiek lub zmian skórnych.

Najczęściej spotykane zmiany skórne spowodowane przez nużeńca to:

• zaostrzenie trądziku różowatego lub zmiany przypominające trądzik różowaty,
• nieswoiste zapalenie skóry twarzy,
• przewlekłe zapalenie brzegów powiek. Choroba występuje częściej u dorosłych niż dzieci, a ryzyko zachorowania rośnie z wiekiem.

Choć przyczyny wystąpienia symptomów chorobowych związanych z obecnością Demodex folliculorum i Demodex brevis nie zostały ustalone, specjaliści wskazują na dwa czynniki. To:

• indywidualne cechy odpowiedzi układu odpornościowego. Nużeniec to pasożyt, który łatwiej namnaża się u osób z obniżoną odpornością,
• zwiększona gęstość nużeńców na skórze (według specjalistów objawów nie wywołuje obecność do 5 nużeńców w jednym mieszku łojowym).

Demodex folliculorum i Demodex brevis może wywoływać różne objawy. Te są zależne od lokalizacji. I tak na przykład przewlekłemu zapaleniu brzegów powiek wywołanego przez nużeńca wywołuje:

• łuszczenie się skóry powiek,
• zaczerwienienie, obrzęk i świąd powiek, zaczerwienienie oczu,
• uczucie szczypania lub pieczenia oczu, nadmierne łzawienie,
• poranne sklejanie rzęs,
• widoczne łuski na rzęsach.

Objawy okulistyczne bywają mylone z alergią lub infekcją bakteryjną. Warto wiedzieć, że znaczne zwiększenie liczebności nużeńców z współistniejącymi objawami skórnymi i/lub ocznymi to demodekoza.

Podstawą rozpoznania Demodex na skórze jest rozpoznanie roztocza w badaniu mikroskopowym. Materiał do analizy uzyskuje się metodą cyjanoakrylanową, za pomocą ekstraktora zaskórników, taśmy klejącej, zeskrobin bądź biopsji. Ważne jest również wykluczenie innych chorób, które mogą powodować podobne objawy.

Jeśli chodzi o leczenie, dotyczy ono wyłącznie przypadków objawowych. W przypadku nasilonej inwazji terapia jest prowadzona przez lekarza okulistę lub dermatologa. Leczenie zakażenia jest zależne od objawów nużycy i ich nasilenia.

Stosuje na przykład różne domowe sposoby, takie jak masaż powiek, nawilżanie oczu (za pomocą kropli (warto mieć krople do oczu typu sztuczne, ponieważ częstym powikłaniem zakażenia Demodex folliculorum i Demodex brevis jest zespół suchego oka), płukanie powiek czy ciepłe okłady (łagodząco działa ziele świetlika, z którego można także przygotowywać okłady na powiek)i.

Zaleca się częste pranie ręczników, ubrań i pościeli w wysokiej temperaturze, a także regularne czyszczenie i dezynfekcję takich przedmiotów osobistych jak pędzle do makijażu, szczotki i grzebienie do włosów, golarki czy depilatory.

W leceniu nużycy zastosowanie znajdują także leki stosowane zewnętrznie, takie jak krotamiton, permetryna, maść siarkowa 5–10% czy metronidazol w kremie. Terapia trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Jakie środki zapobiegawcze można podjąć przeciwko Demodex? Jeśli chodzi o zapobieganie, kluczowe jest przestrzeganie zasad higieny i pamiętanie, że choroba przenosi się poprzez kontakt bezpośredni lub poprzez zakażone przedmioty osobiste.

Ogromne znaczenie ma codzienne mycie twarzy, unikanie stosowania tłustych maści i olejów na twarz oraz regularne przeprowadzanie zabiegów złuszczających skórę twarzy (peelingi kwasowe lub enzymatyczne). Pomocne jest także przemywanie skóry tonikami czy wodą z mydłem siarkowym. Sprawdzają się również preparaty do higieny powiek.

Trzeba pamiętać także o tym, że wskazana jest częsta zmiana ręczników, regularna zmiana pościeli i jej wietrzenie oraz dezynfekowanie przedmiotów wchodzących w kontakt ze skórą (np. szczotek, pędzli do makijażu itd.).

Dobrym zwyczajem jest też niedzielenie się przedmiotami osobistego użytku (ręczniki, grzebienie). To ważne, ponieważ jaja nużeńców bardzo łatwo roznoszą się przez ręczniki, odzież i przedmioty, także kurz i bezpośredni kontakt z osobą nim zakażoną.