Derealizacja - przyczyny, objawy, leczenie

Derealizacja to zagadnienie psychologiczne, towarzyszące wielu zaburzeniom psychicznym, emocjonalnym i tożsamościowym. Może być jednym z pierwszych objawów depresji, choroby bipolarnej, a nawet schizofrenii. Warto wiedzieć, czym jest derealizacja i jak na nią reagować.

1. Czym jest derealizacja?

Derealizacja to zaburzenie psychiczne, charakteryzujące się poczuciem oderwania od rzeczywistości. Chory ma wrażenie funkcjonowania w nierealnym świecie, który według niego istnieje tylko w jego głowie. Podczas poczucia derealizacji choremu towarzyszy dodatkowo wrażenie, jakby wszystko, co jest dookoła, było nierzeczywiste, nie istniało. Często powtarza sobie "to się dzieje tylko w mojej głowie".

Derealizacja może w efekcie przerodzić się w inne zaburzenia psychiczne.

2. Przyczyny derealizacji

Tak naprawdę nie do końca wiadomo, skąd bierze się derealizacja i co ma wpływ na jej pojawienie się. Niektóre badania wskazują na to, że zaburzenie ma związek ze spadkiem poziomu dopaminy przy jednoczesnym wzroście poziomu adrenaliny.

Najczęściej ma to miejsce w przypadku osób, borykających się z nerwicą, zaburzeniami lękowymi i stanami depresyjnymi. Pojawia się także na skutek zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych i podczas maniakalnych epizodów w przebiegu schizofrenii.

Inna teoria mówi, że derealizacja jest formą obrony mózgu przed stresem, nadmiarem bodźców emocjonalnych i lęków.

2.1. Derealizacja a inne schorzenia

Derealizacja sama w sobie może być objawem wielu innych zaburzeń psychoemocjonalnych i psychonerwicowych. Poza wymienionymi wyżej, pojawia się często także przy okazji zespołu stresu pourazowego oraz na skutek długotrwale odczuwanego lęku, silnego i przewlekłego stresu oraz wypalenia zawodowego.

Zaburzenie to może się pojawić także jako efekt wystawienia organizmu na działanie ekstremalnych warunków i wyzwań pogodowych, a także trudnych do wykonania zadań życiowych.

3. Jak objawia się derealizacja?

Podstawowym objawem wskazującym na derealizację jest poczucie odrealnienia. Chory ma wrażenie, że wszystko, co dzieje się wokół niego jest nierealne, oddalone od niego. Ma poczucie, że świat, w którym żyje, jest tylko wytworem jego wyobraźni i tak naprawdę nie istnieje. Wobec tego często może chcieć zrobić krzywdę swoim bliskim - jeśli próbuje udowodnić sobie, że ta sytuacja tak naprawdę się nie dzieje.

Derealizacja charakteryzuje się także silnym poczuciem braku konsekwencji. Chory przestaje czuć się odpowiedzialny za swoje zachowanie. Dodatkowo może zachowywać się jak po spożyciu dużej ilości alkoholu, środków halucynogennych lub psychoaktywnych. Derealizacji towarzyszy często irytujący natłok myśli, które nie chcą się rozproszyć. W efekcie chory jest nieco zagubiony w otaczającym go świecie.

Kiedy zaburzenie postępuje, chory przestaje patrzeć krytycznie na świat dookoła niego, zatraca cały dystans i może stać się niebezpieczna dla otoczenia. Dodatkowo może pojawić się tzw. zespół depersonalizacji-derealizacji (DD), któremu dodatkowo towarzyszy poczucie braku przynależności do świata fizycznego.

4. Leczenie derealizacji

Podstawą wdrożenia odpowiedniego leczenia jest rozmowa z psychiatrą lub psychoterapeutą. W wielu przypadkach objawy ustępują samoistnie, jeśli były wynikiem przemęczenia, trudnej sytuacji życiowej lub nadmiernie odczuwanego stresu.

Jeśli jednak podczas rozmowy z terapeutą problem okaże się bardziej złożony, a derealizacja może być pierwszym objawem schizofrenii lub innego zaburzenia psychicznego, konieczne będzie wdrożenie leczenia. Najczęściej stosowanym środkiem w takiej sytuacji są inhibitory zwrotne wychwytu serotoniny.

Pomocna jest także regularna psychoterapia.