Badania laboratoryjne – jakie i kiedy warto wykonać?

Badania laboratoryjne to jeden z podstawowych elementów diagnostyki wielu schorzeń. Najczęściej analizuje się krew i mocz, ale także wymazy czy wydzieliny. Dziedzina medycyny, która zajmuje się badaniem materiału pobranego od pacjenta to diagnostyka laboratoryjna.

Każdy parametr, który biorą pod uwagę badania laboratoryjne, ma swoją normę. Ta powinna być umieszczone na otrzymanym wydruku. Warto jednak pamiętać, że samodzielna diagnostyka i interpretacja wyników badań nie jest jednak wskazana.

Wyniki badań laboratoryjnych, o ile są analizowane przez lekarza, zwykle w szerszym kontekście, pomagają poznać stan zdrowia pacjenta i zaplanować leczenie, jeśli zaistnieje taka potrzeba.

Osoby zdrowe podstawowe badania laboratoryjne powinny wykonywać profilaktycznie raz w roku. O tym, jakie badania wykonać, zwykle decyduje lekarz, choć można je również zrobić prywatnie.

W przypadku pojawienia się dolegliwości najlepiej skontaktować się z lekarzem, który wskaże, jakie badania laboratoryjne warto wykonać. Na podstawie wyników, w razie konieczności, skieruje pacjenta do specjalisty bądź wdroży leczenie.

Podstawowym badaniem laboratoryjnym, zlecane w niemal każdym przypadku jest morfologia krwi. Pozwala poznać skład krwi, czyli ilość poszczególnych typów krwinek, płytek krwi, poziomu hemoglobiny, jak również odsetek poszczególnych linii komórkowych, gdy jest wykonywana z rozmazem (morfologia z rozmazem).

Odchylenie od normy któregoś z parametrów może być istotną wskazówką podczas poszukiwania przyczyn choroby lub uciążliwych objawów. Dzięki niej można zdiagnozować wiele patologii i chorób, od stanu zapalnego, przez niedokrwistość, po białaczkę.

Inne podstawowe, często zlecane badania laboratoryjnym to:

• oznaczenie poziomu elektrolitów. Jonogram to badanie poziomu pierwiastków we krwi, takich jak sód, potas, wapń, magnez, jony chlorkowe i fosforanowe. Ponieważ elektrolity pełnią w organizmie bardzo ważne funkcje, zarówno ich niedobór, jak i nadmiar może być groźny dla zdrowia,
• wskaźniki zapalne (CRP i OB). OB polega na pomiarze szybkości opadania czerwonych krwinek. CRP określa poziom białka ostrej fazy w osoczu. Obydwa parametry wykorzystuje się w diagnostyce stanów zapalnych różnego pochodzenia,
• poziom glukozy we krwi na czczo. Podstawowym celem badania jest profilaktyka, rozpoznanie i monitorowanie leczenia cukrzycy,
• gospodarka lipidowa (profil lipidowy: cholesterol całkowity, HDL, LDL, triglicerydy). W przypadku tego badania bardzo ważne jest przeanalizowanie poziomu poszczególnych frakcji, a nie tylko cholesterolu całkowitego,
• parametry pracy wątroby (Aspat, Alat, GGTP). Odchylenia od normy mogą świadczyć o zaburzeniach gospodarki tłuszczowej, cukrzycy, wirusowym zapaleniu wątroby typu B i C,
• parametry pracy bądź nerek (kreatynina), które służy ocenie czynności nerek,
• hormony tarczycy. Jakie badania na tarczycę? Badanie poziomu TSH (tyreotropina), czyli badanie przesiewowe, wykonywane na początku diagnostyki. Jeżeli poziom TSH jest zbyt wysoki lub zbyt niski, należy zbadać FT3 i FT4 (trójjodotyronina, tyroksyna).

Wśród podstawowych badań laboratoryjnych wymienia się również badanie ogólne moczu.

Niektóre badania laboratoryjne, w określonych sytuacjach, można wykonać za darmo - na podstawie skierowania od lekarza, najczęściej rodzinnego, ale i specjalisty. Ile jest ważne skierowanie na badania wystawione przez lekarza? Wszelkie skierowania są ważne tak długo, dopóki istnieją przesłanki do przeprowadzenia badania.

Jeśli chodzi o skierowanie na badania krwi, o ile Narodowy Fundusz Zdrowia wskazuje na jego bezterminowość, o tyle praktyka medyczna potwierdza termin zwykle 30 dni. Za wiele badań laboratoryjnych trzeba płacić (zawsze, gdy wykonywane są prywatnie. Każde wycenia się indywidualnie).

Cenniki badań laboratoryjnych są bardzo różne. Podstawowe badania laboratoryjne są zazwyczaj tanie (morfologia, poziom glukozy czy żelaza nie kosztuje więcej niż kilka złotych). Dużo droższe są laboratoryjne badania specjalistyczne.